Werset Izajasza 34:14 w Biblii mówi o pustynnych stworzeniach, które zamieszkują miejsca opuszczone lub opuszczone. W zależności od tłumaczenia, werset ten może odnosić się do różnych istot. Oto kilka różnych wersji tego wersetu:
1. Werset w przekładzie Biblii Tysiąclecia (BT):
„Spotka się tam demony i owce, a wywoływać będą jedne drugie; tam też poskakuje Lilith i znajdzie sobie miejsce spoczynku.”
2. Werset w przekładzie Biblii Warszawskiej:
„Spotkają się tam demony i dziki kozioł, a jeden drugiego zapraszać będzie; tam także Lilith odpocznie i znajdzie sobie spoczynek.”
3. Werset w przekładzie Biblii Gdańskiej:
„I spotkają się tam demony z dzikimi kozłami, a widzący nocą swe obrazy będą wzywać je, a także tam Lilith odpocznie i znajdzie sobie spoczynek.”
Wersety te odnoszą się do pustynnych i opuszczonych miejsc, gdzie spotyka się różne istoty, w tym demony, dzikie kozły, a także Lilith, co sugeruje, że Lilith jest demonem lub demonyczną istotą, która jest związana z takimi miejscami.
,,Po czym Pan Bóg z żebra, które wyjął z mężczyzny, zbudował
niewiastę. A gdy ją przyprowadził do mężczyzny, mężczyzna
powiedział:«Ta dopiero jest kością z moich kości i ciałem z mego
ciała! Ta będzie się zwała niewiastą, bo ta z mężczyzny została
wzięta»”. (Rdz 2, 22).
Biblia wspomina o dwóch kobietach nazwanych Ewą. Pierwsza to Ewa, pierwsza kobieta, żona Adama, która według Księgi Rodzaju została stworzona przez Boga z żeber Adama. Druga kobieta o imieniu Ewa pojawia się później w historii, będąc matką Kaina, Abla i innych dzieci Adama i Ewy.
,,Gdy Adam miał sto trzydzieści lat,
urodził mu się syn, podobny do niego jak jego obraz, i dał mu imię Set”.(Rdz 5,3)
Lilit – demon nocy
W Biblii nie ma bezpośrednich wzmianek o Lilith jako złym duchu. Jednakże, w judaizmie i chrześcijaństwie, Lilith jest czasem interpretowana jako postać demoniczna lub demoniczna żona Adama przed stworzeniem Ewy. Ta interpretacja opiera się na żydowskich legendach i mitach, ale nie ma bezpośredniego odzwierciedlenia w tekście biblijnym.
W islamie, podobnie jak w Biblii, Lilit nie występuje w Koranie. Jednakże, w islamie istnieje pojęcie dżinnów, które są istotami duchowymi stworzonymi przez Boga z ognia. Niektóre z tych istot mogą być postrzegane jako złe duchy lub demoniczne istoty, ale nie ma bezpośredniego połączenia między nimi a Lilith.
Mimo że Lilith nie jest bezpośrednio wymieniona w Biblii ani w Koranie, jej postać jest często interpretowana i odnosi się do niej w kontekście kulturowym, mitologicznym i religijnym. Wiele z tych interpretacji i odniesień ma charakter legendarny lub folklorystyczny, a nie teologiczny.
. Jednakże, należy pamiętać, że te opowieści są częścią folkloru i nie mają podstawy w kanonicznych tekstach religijnych.
„Jalkut Ruweni” to kolejne średniowieczne dzieło, które zawiera różnorodne opowieści i interpretacje biblijnych wydarzeń. Opisuje ono potomstwo Adama z Lilit oraz z inną demonią zwaną Naam. Te opowieści stanowią część bogatego dziedzictwa literackiego i religijnego, które rozwija wątki biblijne i wprowadza dodatkowe elementy fabularne.
Asmodeusz, według niektórych tradycji, jest demonem lub aniołem upadłym, a jego imię jest często łączone z różnymi opowieściami i mitami. W kontekście „Jalkut Ruweni” wątek dotyczący przybycia Lilit i Naamy może być interpretowany na różne sposoby.
Porównajmy opowieść zawartą w Pierwszej Księdze Królewskiej (1 Krl 3, 16-28) z historią Lilit i Naamy z „Jalkut Ruweni”:
1. Pierwsza Księga Królewska:
– Dwie kobiety przybywają do króla Salomona, aby rozstrzygnąć spór dotyczący matczynej miłości.
– Obie kobiety twierdzą, że dziecko należy do nich.
– Salomon postanawia podzielić żywe dziecko na pół, aby obie kobiety miały połowę.
– Prawdziwa matka ofiarowuje dziecko drugiej kobiecie, aby nie zostało zranione.
– Salomon, widząc reakcję matki, rozpoznaje prawdziwą matkę i oddaje jej dziecko.
2. „Jalkut Ruweni”:
– Lilit i Naamy przybywają do Salomona przebrane za nierządnice Jerozolimy.
– Przedstawiają się jako kobiety mające dziecko w tym samym czasie i twierdzą, że obie urodziły w tym samym dniu.
– Salomon, próbując rozstrzygnąć sprawę, pyta o szczegóły związane z urodzeniem dzieci.
– Naamy opowiada historię urodzenia dziecka i przedstawia swoje roszczenia.
– Lilit również przedstawia swoją wersję historii, domagając się sprawiedliwości.
– Salomon, widząc trudność w rozstrzygnięciu sprawy, odmawia wydania wyroku, obawiając się popełnienia niesprawiedliwości.
Podsumowując, choć historia Lilit i Naamy z „Jalkut Ruweni” wydaje się być inspirowana biblijnymi motywami, to opowiadane wydarzenia oraz sposób ich rozwiązania różnią się od opisu zawartego w Pierwszej Księdze Królewskiej.
W legendzie z „Jalkut Ruweni”, Adam miał potomstwo zarówno z Lilit, jak i z inną demonią o imieniu Naam. Ta wersja legendy przedstawia różne potomstwo Adama z różnymi demonami, co stanowi element rozwinięcia mitologii biblijnej i dodatkowych wątków w tradycji literackiej i religijnej.
Talmud Babiloński i Talmud Jerozolimski są dwoma głównymi kompilacjami tekstów żydowskich rabinicznych, które zawierają prawo, filozofię, etykę, legendy, interpretacje biblijne i wiele innych treści. Oto krótkie omówienie każdego z nich:
1. **Talmud Babiloński**: Jest to zbiorowa praca rabinów żydowskich, skompilowana głównie w Babilonii (obecnie Irak) w ciągu kilku wieków po zniszczeniu Drugiego Świątyni w Jerozolimie (70 n.e.). Talmud Babiloński zawiera dyskusje i komentarze na temat Miszny, która jest zbiorową kompilacją ustnych praw rabinicznych, oraz komentarze na temat Gemary, które są dyskusjami i interpretacjami tekstów misznyckich. Jest to bardziej obszerny i powszechnie używany Talmud.
2. **Talmud Jerozolimski**: Jest starszym zbiorem niż Talmud Babiloński i jest skoncentrowany na Palestynie (obecnie Izrael). Jednakże, Talmud Jerozolimski nie jest tak obszerny jak jego babiloński odpowiednik, często brakuje mu komentarzy na temat Miszny, a dyskusje są mniej rozbudowane. Mimo to nadal zawiera wiele cennych materiałów dotyczących prawa, etyki, legend i teologii.
Oba Talmudy są podstawowymi źródłami dla judaizmu rabinicznego i mają ogromny wpływ na żydowską tradycję, naukę i praktykę.
Interpretacjia Talmudu sugeruje, że istoty duchowe, takie jak demony, zostały stworzone w wigilię Szabatu, ale nie otrzymały ciał fizycznych. Jest to jedno z tłumaczeń pochodzących z dyskusji nad naturą demonów i ich relacją do Szabatu w judaizmie.
Terminy „hD’vi” i „tADvi” w Księdze Koheleta mogą być interpretowane na różne sposoby. Talmud Jerozolimski przekłada je jako „wozy”, podczas gdy Talmud Babiloński jako „demony i demonice”. Różnice te wynikają z odmiennych tradycji interpretacyjnych i kulturowych kontekstów, w jakich powstały poszczególne teksty Talmudu.
Opisując moment upadku Adama, Lilit jest przedstawiana jako skrzydlata demonica o długich włosach, która jest związana z próbami zaszkodzenia niemowlętom i ich matkom po porodzie. Ponadto, przypisuje się jej rolę uwodzenia mężczyzn, co jest podkreślane w ostrzeżeniu zawartym w Talmudzie Babilońskim (Shabbat 151b), które mówi, że żaden mężczyzna nie powinien spać samotnie w domu, ponieważ może zostać uwięziony przez Lilit.
W interpretacji Talmudu, odniesienie do Lilit w kontekście fragmentu z Księgi Rodzaju dotyczącego urodzenia syna Adamowi można traktować w sposób pośredni. Talmud stwierdza, że Adam nie miał synów podobnych do siebie przed osiągnięciem wieku 130 lat, co sugeruje, że mogą być inne istoty, takie jak duchy, demony i diabły nocne, które były płodzone w tym okresie. W tej interpretacji można zauważyć połączenie z postacią Lilit jako potencjalną matką tych demonów. Jednakże należy pamiętać, że jest to interpretacja rabinistyczna oparta na dyskusjach i tradycji Talmudu.
Interpretacja Talmudu sugeruje, że przed osiągnięciem wieku 130 lat Adam nie miał synów, którzy byliby do niego podobni, co implikuje, że w tym okresie mogły być płodzone inne istoty, takie jak duchy, demony i diabły nocne. W kontekście tej linii interpretacyjnej rabinistycznej można wnioskować, że te istoty mogły być płodzone w wyniku oddziaływania Adama z Lilit w okresie jego rozłąki z Ewą.
Według tej koncepcji, gdy Błogosławiony Święty stworzył Adama, uczynił go z dwiema twarzami. Następnie Błogosławiony Święty zamierzał je rozdzielić, aby mogli spojrzeć sobie w twarz, stojąc naprzeciwko siebie. Kobieta opuściła jego oblicze i stanęła obok niego.
Inna koncepcja, nieco zbliżona do pierwszej, przedstawia Adama jako hermafrodytę złożonego z dwóch ciał zrośniętych plecami. W tej wersji Stwórca również miał zdecydować się na podział tych dwóch ciał.
W jednej z koncepcji, Bóg zamierzał rozdzielić Adama na dwie osobne istoty, aby mogli spojrzeć sobie w twarz, stojąc naprzeciwko siebie. Kobieta opuściła jego oblicze i stanęła obok niego. W drugiej wersji, Adam był hermafrodytą z dwoma ciałami zrośniętymi plecami. Stwórca postanowił je rozdzielić i dosztukować tyłu każdego z ludzi, ponieważ taka budowa uniemożliwiała im poruszanie się i rozmowę.
Następnie opisane jest stworzenie demonów, które miało miejsce szóstego dnia, ale praca została przerwana z powodu nadejścia szabasu. Te istoty, znane również jako Cienie, osiedliły się w okolicach Morza Czerwonego. Lilith, pierwsza kobieta, miała znaleźć nowe miejsce „zamieszkania” właśnie wśród tych demonów. O ile te wydarzenia są opisane, to nie jest jasne, dlaczego wybrano Morze Czerwone jako miejsce dla Cieni.
Legendę o Lilit można znaleźć w różnych kulturach i tradycjach, ale jej pierwotne pochodzenie jest często utożsamiane z mitologią sumeryjską. W tej tradycji Lilit była uważana za demona, a niekiedy nawet za pierwszą żonę Adama, która została wygnana z Raju za nieposłuszeństwo. W tradycji żydowskiej Lilit również jest przedstawiana jako pierwotna partnerka Adama, która odmówiła podporządkowania się mu i opuściła Raj. Jest często kojarzona z nocą, seksualnością i niezależnością kobiecą. Jej wizerunki i interpretacje różnią się w zależności od kultury i epoki.
W niektórych wersjach legendy synami Lilit, demonki lub bogini w zależności od kultury i tradycji, są wymieniani Mardero i Matankutus. W tych wersjach są oni przedstawiani jako jej potomstwo, zrodzone z Cieni lub związane ze złem.
Nie ma bezpośredniego związku między Mardero, Matankutusem a Lilith z jednej strony a Herą i Ateną z drugiej strony. Lilith pochodzi z mitologii semickiej, zwłaszcza żydowskiej i sumeryjskiej, podczas gdy Hera i Atena są postaciami z mitologii greckiej. Jednakże, w niektórych interpretacjach Lilith i jej potomstwo mogą być porównywane lub łączone z boginiami greckimi ze względu na ich aspekt femininny i pewne podobieństwa tematyczne. Jednakże, to są bardziej spekulacyjne porównania niż związki oparte na źródłach mitologicznych. Istnieją pewne interpretacje mitów, które przedstawiają Adama jako hermafrodytyczną istotę, składającą się z dwóch ciał zrośniętych plecami. Według tych interpretacji, pierwszy człowiek byłby pierwotnie jednym bytem, który później został podzielony na dwa oddzielne istoty: męską i żeńską. Ta koncepcja hermafrodytyzmu lub androgynii w mitologii jest obecna w różnych kulturach i może być interpretowana na różne sposoby. Jednakże, nie jest to powszechnie akceptowana interpretacja w większości tradycji religijnych i mitologicznych.
W niektórych wersjach mitologii Lilith jest przedstawiana jako postać, która nie tylko opuściła Boga lub Adama, ale również zbuntowała się przeciwko niemu i stała się królową-matką dla różnych demonów, takich jak sukuby, inkuby oraz innych istot uznawanych za zło. W tych wersjach Lilith jest często przedstawiana jako silna, niezależna i czasem zła postać, która wypowiada wojnę Bogu lub ludziom. Jej charakter i działania różnią się w zależności od kultury i interpretacji mitu.
„A tam też spotka się z nim król szczerbatych, a tarcza zwiastuje swym towarzyszom, że tam właśnie Lilith znajdzie spoczynek i miejsce odpoczynku.”
Spostrzeżenia Judith M. Blair sugerują, że istnieje wiele wartościowych aspektów związanych z Lilith, które mogą być poddane dyskusji i interpretacji. Jej postać i mitologia wzbudzają wiele pytań i refleksji na temat płci, władzy, niezależności i zła.
Blair sugeruje, że istnieje możliwość, iż biblijna wzmianka o kozłokształtnym demonie może odnosić się do jakiegoś gatunku sowy, która była czczona w pogańskich religiach, a późniejsza interpretacja utożsamiła ją z postacią Lilit. Zauważa również, że biblijne odniesienie do obcych bóstw było zawsze negatywne, co sugeruje, że ten werset również może być próbą demistyfikacji tych kultów. To ważne, aby zauważyć, że już w protestanckim tłumaczeniu Biblii Króla Jakuba z kilku wieków wcześniej wspomina się o „krzykliwej sowie”.
Blair sugeruje, że istnieje możliwość, iż biblijna wzmianka o kozłokształtnym demonie może odnosić się do jakiegoś gatunku sowy, która była czczona w pogańskich religiach, a późniejsza interpretacja utożsamiła ją z postacią Lilit. Zauważa również, że biblijne odniesienie do obcych bóstw było zawsze negatywne, co sugeruje, że ten werset również może być próbą demistyfikacji tych kultów. To ważne, aby zauważyć, że już w protestanckim tłumaczeniu Biblii Króla Jakuba z kilku wieków wcześniej wspomina się o „krzykliwej sowie”.
Zwoje znad Morza Martwego, szczególnie rękopis 4Q510-511, zdają się ostrzegać przed obecnością nadprzyrodzonego zła – taka jest zgodna opinia większości komentatorów. Jednak tekst ten jest znacznie niekompletny, zachowało się jedynie jedenaście spośród dwudziestu kolumn, co utrudnia pełne zrozumienie jego treści i kontekstu.
Judith M. Blair w swojej książce „De-demonising the Old Testament: An Investigation of Azazel, Lilith, Deber and the Dead Sea Scrolls” przedstawia tezę, że opowieści biblijne o postaciach takich jak Lilit, Azazel czy Deber są wynikiem interpretacji i przekształceń tradycji, a Biblia nie zawiera bezpośrednich opisów tych postaci. Blair sugeruje, że opisy skrzydlatej demonicy uwodzącej mężczyzn mogą odzwierciedlać lęki społeczne związane z wyemancypowanymi kobietami, które w tamtych czasach nie miały pełnej autonomii ani głosu w sprawach seksualności.Według mitologii hebrajskiej, pierwszy mężczyzna, Adam, z zazdrością obserwował łączące się w pary zwierzęta, co skłoniło go do pragnienia doświadczenia miłości i bliskości. Po nieudanych próbach znalezienia tejże miłości w relacjach ze zwierzętami, Bóg stworzył Lilith z brudu i błota, podobnie jak Adama, ale z innego surowca. Lilith była urodziwa, niezrównana w pięknie przez żadną z późniejszych kobiet, co według mitu zostało potwierdzone w kolejnych pokoleniach, gdzie kobiece piękno słabło. Adam, odczuwając samotność, błagał Boga o partnerkę, na co Bóg odpowiedział stworzeniem Ewy.
Według niektórych źródeł, Lilith uniosła się wysoko zaraz po wypowiedzeniu zakazanego imienia Stwórcy, co wywołało pytanie, gdzie się udała, ponieważ nie wróciła do Boga. Inne teksty, na które wskazuje Robert Graves, opisują mniej mistyczne konsekwencje oporu Lilith. Według tych relacji, kobieta po prostu uciekła w nieokreślonym kierunku. Po jej ucieczce Adamowi nigdy więcej nie było dane ujrzeć jego pierwszej partnerki.
Lilith rzeczywiście otoczona jest tajemnicą, gdyż wspomina się o niej tylko kilka razy w biblijnych tekstach, ale jej obecność jest wyraźnie zaznaczona jako kluczowy moment w życiu Adama, pojawiając się niedługo przed stworzeniem Ewy. Pierwsza Ewa, jak jest nazywana w tych tekstach, została stworzona przez Boga na oczach Adama. Adam był świadkiem procesu jej kreacji, który tym razem odbywał się nie przez formowanie z pyłów, ale przez używanie żywych tkanek. Teksty przedstawiają to tak, jakby był to kolejny, bardziej intymny akt tworzenia, który odbywał się wobec samego Adama.
W tekście opisane są różne etapy kreacji Pierwszej Ewy, która została stworzona przez Boga na oczach Adama. Opisuje to jako proces, który można porównać do operacji, gdzie kolejne warstwy ciała są odsłaniane, aż do finalnego momentu ukształtowania postaci. Adam reaguje na jej pojawienie się w pełnej krasie ze wstrętem. Bóg szybko zabrał ją sprzed oczu Adama, nie określając jednoznacznie jej losu.
W trzeciej próbie stworzenia kobiety Bóg działa bardziej przemyślanie. Tym razem nie pozwala Adamowi oglądać procesu, a sam akt kreacji odbywa się, gdy mężczyzna śpi. Stwórca formuje kobietę z żebra Adama. Z punktu widzenia logicznego, ten sposób kreacji może mieć ogromne znaczenie dla przyszłych losów pary. Połączenie kobiety z mężczyzną w ten sposób może być kluczowe dla ich niewidzialnej, ale silnej więzi.
W niektórych wersjach legendy synami Lilit, demonki lub bogini w zależności od kultury i tradycji, są wymieniani Mardero i Matankutus. W tych wersjach są oni przedstawiani jako jej potomstwo, zrodzone z Cieni lub związane ze złem.
Nie ma bezpośredniego związku między Mardero, Matankutusem a Lilith z jednej strony a Herą i Ateną z drugiej strony. Lilith pochodzi z mitologii semickiej, zwłaszcza żydowskiej i sumeryjskiej, podczas gdy Hera i Atena są postaciami z mitologii greckiej. Jednakże, w niektórych interpretacjach Lilith i jej potomstwo mogą być porównywane lub łączone z boginiami greckimi ze względu na ich aspekt femininny i pewne podobieństwa tematyczne. Jednakże, to są bardziej spekulacyjne porównania niż związki oparte na źródłach mitologicznych.
Z marzeń i snów 