Choć nie znajdziemy tej historii w oficjalnych annałach, jej korzenie sięgają głębiej niż papier. To legenda, która przetrwała w ustach szamanów, w pieśniach ludów Yue i Baiyue, w filozofii współodczuwania. 🟣Fioletowe Echo – między faktem a wyobraźnią, między historią a duszą.

Mit o Pierwszym Szamanie

Na początku świat nie znał granic. Niebo i ziemia mieszały się jak dym i wiatr, a duchy zwierząt chodziły obok ludzi. Jednak człowiek był kruchy — widział tylko dzień i noc, nie znał ścieżek gwiazd ani dróg podziemia.

Wtedy pojawił się Pierwszy Szaman.Nie narodził się jak inni. Mówi się, że duchy wzięły go w dzieciństwie, rozszarpały jego ciało i rozsypały kości po całej ziemi. A potem, w ciemnym śnie, zebrały je z powrotem, składając nową istotę. Gdy otworzył oczy, miał serce człowieka, lecz w płucach oddech zwierząt, a w oczach błysk nieba.

Podróż między światami

Pierwszy Szaman nauczył się wędrować.W rytmie bębna spadał w dół, do krainy zmarłych, gdzie drzewa rosły korzeniami do góry, a rzeki płynęły w ciemności. Tam prowadził dusze, które bały się drogi, i uczył je, jak przejść przez bramy nocy.

W innym rytmie, jak lot ptaka, wznosił się ku górze, aż do miejsca, gdzie mieszkają duchy niebios. Od nich przyniósł ogień i wiedzę o gwiazdach.

Transformacja

Mówi się, że gdy chciał rozmawiać z duchami zwierząt, przebierał ich kształty:

zakładał rogi jelenia, aby prosić o obfitość,

skrzydła orła, aby wznieść się nad ziemię,

futro wilka, aby wędrować w ciemności.

Nie udawał zwierzęcia — on nim był. A gdy wracał do ludzi, niósł ich dary: siłę, ostrość wzroku, instynkt tropu.

Leczenie i słowo

Kiedy choroba wchodziła do wioski jak czarny wiatr, Szaman wchodził w trans. Widział duchy choroby, które przylepiały się do ciała człowieka jak pijawki. Śpiewem i zaklęciem odciągał je i zamykał w kamieniu, który zakopywał w ziemi.

Mówi się, że jego słowo było ostrzejsze od noża — wypowiedziane w rytmie, stawało się czynem.

Dziedzictwo

Potem przyszły królestwa, świątynie i kapłani. Kamień wzniósł się nad stepem, a pergamin nad ogniskiem. Ale echo Pierwszego Szamana nie zginęło.

W Egipcie żył w kapłanach, którzy znali tajemne zaklęcia przejścia przez zaświaty.

W Mezopotamii — w egzorcystach, którzy walczyli ze złymi duchami.

W Indiach — w ryszich, którzy widzieli boski porządek w wizjach.

W Skandynawii — w Odynie, który uczył się seiðr, choć narażał się na szyderstwo.

W Amerykach — w tych, którzy śnili sen zwierząt i śpiewali o nich przy bębnie.

I tak mówi się do dziś: każdy szaman jest dzieckiem Pierwszego, tego, który umarł, został złożony na nowo i nauczył się przechodzić przez bramy światów

🪨Nunu i Rozłupana Góra: O Pierwszym Szamanie, który Przeprosił się z Górą

Wprowadzenie: Świat, który jeszcze Oddychał

Na samym początku, zanim ludzie nauczyli się budować mury i spisywać prawa, świat był inny. Góry nie były kupami skał. Były staruszkami, którzy wzdychali, gdy zmieniały się pory roku. Rzeki nie były wodociągami. Były kapryśnymi smokami, wijącymi się we śnie. A ludzie rozumieli, że są tylko jednym głosem w wielkim chórze istnienia. I w tym chórze, pewnego dnia, zabrakło harmonii.

Nieszczęście: Kłótnia Starych Przyjaciół

Dwie potężne góry, które stały naprzeciwko siebie od zawsze, pokłóciły się. Młodsza, o ostrym szczycie, którą ludzie nazywali Panną o Smukłej Szyi, poczuła się urażona przez Starego Wojownika – masywną, dostojną górę, która blokowała jej widok na wschodzące słońce.

– Odsuń się, stary tępaku! – szumiały jodły na jej zboczach. – Pożerasz całe światło! –Ja tu stałem, zanim twój pierwszy kamień się odłupał – burczał Głos Wojownika, grzmiący od lawin. – Naucz się szacunku.

Ich gniew był tak gwałtowny, że zbocza się obsunęły, a głazy potoczyły w dolinę. A w tej dolinie płynęła Rzeka Matka, żywicielka wszystkich plemion. Zwały ziemi i skał runęły do jej koryta, tamując jej bieg. Woda zaczęła się piętrzyć, grożąc potopem, który zmyłby obozy ludzi, legowiska zwierząt i gniazda ptaków.

Bezradność: Bezsilność Bogów i Ludzi

Ludzie modlili się do wszystkich bóstw, jakie znali. Przywoływali Boga Rzek, ale ten tylko płakał, bo nie mógł przepłynąć. Wzywali Boga Gromów, ale ten bał się uderzyć piorunem w tak dostojne góry. Żadna siła we wszechświecie nie chciała interweniować w sporze dwóch staruszków. Chaos narastał.

Pojawienie się Nunu: Moc, która nie Niszczy

Wtedy z obozu rybaków wyszła Nunu. Nie była księżniczką, nie była boginią. Była córką rybaka i księżycowego promienia, który pewnej nocy wślizgnął się do chaty. Mówiono, że jej skóra miała odcień perłowej muszli, a oczy były tak głębokie, że odbijały się w nich nie gwiazdy, ale uczucia innych.

Nunu nie wzięła do ręki miecza ani nie zaczęła krzyczeć zaklęć. Podeszła do brzegu wezbranej rzeki, zdjęła swoje sandały z łyka i zanurzyła stopy w zimnej, spienionej wodzie. Zamknęła oczy. Jej piersią nie wstrząsał oddech, ale głęboki, jednostajny rytm bębna, którego nikt nie słyszał.

Rytuał Współodczuwania: Taniec pomiędzy Światami

Nunu zaczęła tańczyć. Jej taniec nie był ucieczką. Był zanurzeniem się. Jej duch, podążając za rytmem jej ciała, opuścił je i uniósł się nad wodą. Nie poleciał jednak do bogów. Poleciał wprost do serca góry Starego Wojownika.

I nie walczył. Płakał. Płakał jego łzami – zimnymi kroplami rosy na porannych graniach. Nunu poczuła jego samotność, jego zmęczenie tysiącami lat stania na straży, jego frustrację, że młodsza góra nie widzi jego poświęcenia.

Potem duch Nunu popłynął do serca Panny o Smukłej Szyi. I tam nie groził. Śmiał się. Śmiał się jej śmiechem – echem odbijającym się od jej stromych ścian. Nunu poczuła jej młodzieńczą niecierpliwość, jej pragnienie światła, jej żal, że jest ignorowana.

Rozwiązanie: Dar Zrozumienia

Nunu nie powiedziała im, co mają zrobić. Sprawiła, że poczuli się nawzajem. Jej duch był mostem, po którym przeprawiły się ich własne, zagubione uczucia.

Stary Wojownik poczuł lekkość i pragnienie światła Panny. Panna poczuła ciężar i stateczność Wojownika. Wśród głębokiego, górskiego westchnienia, które poruszyło korzeniami wszystkich drzew, góry poruszyły się. Nie z hukiem, ale z cichym, pełnym ulgi skrzypieniem. Nieco się rozstąpiły. Tylko tyle, by utworzyć nowe, węższe koryto dla rzeki.

Woda przestała się piętrzyć. Zamiast tego rzuciła się naprzód nowym przełomem, niosąc ze sobą ryby i nadzieję. Potop został zażegnany.

Dziedzictwo: Pierwszy Nefryt i Prawdziwa Moc

Ciało Nunu, opuszczone przez ducha na dziewięć dni i nocy, skamieniało z wyczerpania i przemieniło się w pierwszy, najczystszy nefryt – kamień, który od tej pory miał być mostem między światem ludzi a światem natury, symbolem nie siły, ale czystej, współodczuwającej duszy.

A ludzie nauczyli się najważniejszej lekcji: że prawdziwa moc nie leży w zmuszaniu świata do posłuszeństwa, ale w wsłuchaniu się w jego bicie serca i odpowiedzeniu echem. Nunu nie rozkazała górom. Przeprosiła się z nimi. I w tym akcie wzajemnego zrozumienia znalazła rozwiązanie.

I mówi się, że do dziś, jeśli przytulisz ucho do wielkiej góry i jesteś naprawdę cicho, usłyszysz nie tylko wiatr, ale ciche echo tego tańca – przypomnienie, że wszystko, co istnieje, chce być zrozumiane.

📚
Legenda o Nunu nie ma jednego, spisanego źródła w klasycznym chińskim kanonie. Nie znajdziesz jej w „Zapiskach Historyka” Sima Qiana ani w oficjalnych kronikach dynastii.

Jej źródła są głębsze, starsze i bardziej ulotne:

1. Tkanka Kulturowa Ludów Yue i Baiyue: To opowieść wywodząca się z przedchińskich, autochtonicznych kultur, które zamieszkiwały dolinę Jangcy i południowe Chiny, zanim zostały wchłonięte przez ekspansję Huaxia (rdzennych Chińczyków). Były to ludy o bogatej tradycji szamańskiej, matrylinearnej i głęboko animistycznej, które postrzegały świat jako sieć żywych, czujących relacji, a nie hierarchię do kontrolowania.
2. Ustna Tradycja i Folklor: Przetrwała wyłącznie dzięki przekazowi ustnemu – opowiadana przez pokolenia przez starszyznę, szamanów i opowiadaczy wśród mniejszości etnicznych, które są duchowymi spadkobiercami tych dawnych kultur (np. ludów Miao, Yao, Dong czy Zhuang). To jest żywa, oddychająca tradycja, nie zaś zapis historyczny.
3. Echa w Mitach i Naukach: Jej ślady i archetypy rozpoznamy w innych, lepiej udokumentowanych opowieściach:
   · Koncept Gan Ying (感應) – Rezonans: To kluczowa idea w taoizmie i chińskiej filozofii, oznaczająca „wzajemne oddziaływanie” lub „współodczuwanie” między wszystkimi rzeczami we wszechświecie. Legenda o Nunu jest personifikacją i ucieleśnieniem tego abstrakcyjnego pojęcia. To mit założycielski dla idei, że wszechświat reaguje na nasze intencje i emocje.
   · Nüwa: Historia Nunu jest uważana za starszy, lokalny prototyp mitu o Nüwie, która naprawia niebiosa i ustala porządek świata. Podczas gdy Nüwa działa na skalę kosmiczną (naprawia niebo, ustanawia prawa), Nunu działa na skalę lokalną i emocjonalną, co jest charakterystyczne dla starszych, bardziej osobistych wierzeń.
   · Szamanizm Chu: Państwo Chu (obecnie rejon Hunan) było znane z intensywnych praktyk szamańskich i animizmu. Teksty pochodzące z tego regionu (lub o nim), jak „Zaklęcia Chu” (楚辭, Chǔ cí), pełne są odniesień do duchów natury i podróży szamanów, co daje nam kontekst, w którym taka legenda jak o Nunu mogła się narodzić i thrive.
Nunu nie jest „historyczną” postacią z kroniki. Jest archetypem wyłaniającym się z najstarszej warstwy wierzeń Azji Wschodniej – z animistycznej duszy południowych Chin. Jej źródłem jest pamięć krajobrazu, folklor mniejszości etnicznych i filozoficzna idea gan ying.

🌿Szamanizm Chu: Kiedy Światy się Przenikały

Wprowadzenie: Inne Chiny

Podczas gdy na północy, w państwach centralnych (jak Qin czy Lu), krystalizował się konfucjanizm z jego szacunkiem dla hierarchii, rytuału i porządku społecznego, na południu, w potężnym, egzotycznym państwie Chu, kwitła zupełnie inna duchowość. Była to kraina gęstych lasów, mglistych gór, wielkich rzek i niebezpiecznych bagien. Jej mieszkańcy nie patrzyli na świat jak inżynierowie do ujarzmienia, ale jak poeci i mistycy do eksploracji. Ich religią był szamanizm (巫覡, wūxí).

Kim Był Szaman (巫, wū)?

W Chu szaman nie był jedynie „czarodziejem” czy „uzdrowicielem”. Był żywym mostem między światami.

· Pośrednik: Jego główną rolą było podróżowanie do świata bogów i duchów, by zyskać ich przychylność, lub do świata zmarłych, by odprowadzić zagubioną duszę.
· Artysta: Szamanizm Chu był niezwykle estetyczny. Szamani byli często tancerzami, poetami, muzykami. Używali hipnotyzującego tańca, ekstatycznej muzyki (bębny, dzwonki), wonnych kadzideł i pięknych, kolorowych szat, by wprowadzić się w trans, który otwierał bramy do innych wymiarów.
· Mistrz Mocy (方士, fāngshì): Znali się na ziołach, truciznach, amuletach i astrologii. Ich wiedza była zarówno praktyczna (lecznictwo), jak i mistyczna (poskramianie demonów).

Kosmologia: Trzy Światy

Szamani Chu postrzegali wszechświat jako podzielony na trzy poziomy, połączone Axis Mundi – osią świata, często symbolizowaną przez Drzewo Życia:

1. Niebo (天, Tiān): Sfera najwyższych bóstw i przodków.
2. Ziemia (地, Dì): Świata ludzi, przyrody i duchów natury.
3. Zaświaty (幽都, Yōudū): Mroczne królestwo zmarłych i złowrogich istot.

Szaman, w transie, mógł podróżować pomiędzy nimi wszystkimi.

Najważniejsze Teksty: „Pieśni Chu” (楚辭, Chǔ cí)

Naszą najbogatszą skarbnicą wiedzy o szamanizmie Chu jest zbiór poezji zwany „Pieśniami Chu”. Jego najsłynniejszą częścią jest „Li Sao” („Pożegnanie z Troskami”) autorstwa Qu Yuana, szlachetnego urzędnika i prawdopodobnie samego szamana lub kogoś głęboko zanurzonego w tej tradycji.

W tych tekstach znajdujemy bezcenne opisy rytuałów. Oto jeden z nich:

Rytuał Przywołania Duszy (招魂, Zhāohún)

Był to najważniejszy i najbardziej dramatyczny rytuał. Gdy ktoś ciężko zachorował (co interpretowano jako utratę duszy) lub umarł, szaman odprawiał ceremonię, by odnaleźć i sprowadzić z powrotem zagubioną duszę (魂, hún).

1. Przygotowanie: Szaman wkładał imponujący strój, często z piórami i maską, reprezentującą ducha-opiekuna. Rozpoczynał się hipnotyczny taniec przy dźwiękach bębnów.
2. Inwokacja: Szaman zaczynał recytować lub śpiewać potężną pieśń. „Pieśni Chu” zawierają ich teksty. Były to ekstatyczne, poetyckie opisy:
   · Straszenie Duszy: Szaman opisywał wszystkie okropieństwa czyhające we wszechświecie: demony Zachodnich Pustkowi, bestie z bagien, zdradliwe duchy gór. Krzyczał: „Nie wolno ci tam iść! To nie jest miejsce dla ciebie!”
   · Wzywanie do Powrotu: Następnie opisywał piękno i rozkosze życia w Chu: uczty, wonne potrawy, piękne kobiety, muzykę, wygodne pałace. Wołał: „Wróć do swojego domu! Wróć do swojego ciała! Tutaj jest twoje miejsce!”
3. Podróż: W transie szaman wizualizował sobie podróż przez wszystkie te krainy, szukając zagubionej duszy, by ją poprowadzić z powrotem.

Dziedzictwo i Zagłada

Szamanizm Chu był sercem południowej tożsamości. Był dziki, emocjonalny, osobisty i pełen tęsknoty. Jednak wraz z militarnym podbojem Chu przez zhierarchizowane, pragmatyczne państwo Qin w 223 r. p.n.e., a potem z dominacją konfucjanizmu za dynastii Han, ten magiczny świat został zepchnięty do podziemia.

Jego echa jednak przetrwały:

· W taoizmie, który przejął wiele szamańskich praktyk (alchemia, poszukiwanie nieśmiertelności, techniki ekstatyczne).
· W ludowych wierzeniach i praktykach religijnych południowych Chin.
· W poezji i sztuce, gdzie duch melancholii, tęsknoty ( nostalgia) i jedności z naturą pozostał żywy.

Szamanizm Chu to przypomnienie, że zanim Chiny stały się imperialnym molochem, były mozaiką duchowych światów, a jeden z nich był tak piękny, poetycki i groźny jak sen.

🌿

Szamanizm to system wierzeń i praktyk, które skupiają się na wierze w istnienie duchowego świata oraz zdolności szamanów do komunikacji z nim i manipulacji jego siłami w celu uzdrawiania, doradzania, przepowiadania przyszłości oraz wpływania na wydarzenia w świecie fizycznym. Szamanizm istnieje w wielu kulturach na całym świecie, często w społecznościach tradycyjnych, gdzie szamani pełnią kluczowe role jako duchowi liderzy i uzdrowiciele.

Wiatr odgrywa istotną rolę w praktykach szamańskich wielu kultur na całym świecie. W niektórych tradycjach szamanicznych wiatr symbolizuje duchową siłę, przynoszącą oczyszczenie, odnowę i przemianę. Szamani mogą interpretować kierunek, siłę i dźwięk wiatru jako znaki od duchów, które prowadzą ich w ich praktykach uzdrawiania, przepowiadania przyszłości czy komunikacji z innymi światami. W ten sposób, wiatr może mieć znaczenie zarówno symboliczne, jak i praktyczne dla szamanów.

Szamani to duchowi liderzy w wielu kulturach, którzy mają zdolność kontaktowania się z innymi wymiarami czy światami duchowymi. Często pełnią rolę uzdrowicieli, doradców, i przewodników duchowych dla swoich społeczności. Tradycje szamańskie różnią się w zależności od regionu, ale w wielu społecznościach szamanizm jest głęboko zakorzeniony w kulturze i praktykowany od wieków.

Legendy o szamanach są często bogate w symbolikę i opowiadają o ich nadprzyrodzonych zdolnościach oraz ich interakcjach z duchowym światem. Jedną z popularnych legend jest historia szamana, który podróżuje do innego wymiaru, aby zdobyć wiedzę lub moc, która może pomóc jego społeczności. Inną legendą jest opowieść o szamanie, który walczy z złymi duchami, aby chronić swoich ludzi. Te legendy często przekazują ważne wartości, jak wspólnota, odwaga, i mądrość duchowa.

Istnieje wiele znanych szamanów z różnych kultur i regionów. Niektórzy z nich to:

1. Gajduk (nazwisko Nabiullin) – rosyjski szaman znanego od lat 90. XX wieku.

2. Alexey Czepiga – rosyjski szaman znany z działań w regionie Uralu.

3. Tenger-Erdene – mongolski szaman znany z praktyk szamanistycznych w Mongolii.

4. Harner, Michael (1930–2018) – amerykański antropolog, badacz szamanizmu i twórca Core Shamanism.

5. Maria Sabina – znana jako Maria Sabina Magdalena Garcia, to mazatecka kurandera, która stała się znana na całym świecie ze względu na swoje ceremonie używające grzybów psilocybinowych.

Te to tylko niektóre przykłady, ale szamanizm istnieje w wielu kulturach na całym świecie, więc jest wiele innych znanych i uznanych szamanów.

  Szamańskie praktyki obejmują szeroki zakres działań, w tym komunikację z duchowym światem, uzdrawianie, przeprowadzanie ceremonii i obrzędów, oraz pełnienie roli doradców duchowych dla swoich społeczności. W tradycyjnych kulturach szamańskich szamani często korzystają z rytuałów, tańców, śpiewu, instrumentów muzycznych, oraz czasami używają roślinnych substancji halucynogennych, aby osiągnąć stan transu i kontaktować się z duchami czy innymi wymiarami. Praktyki szamańskie mogą różnić się w zależności od kultury i regionu, ale często łączą w sobie głęboki szacunek dla natury, duchowego świata i wspólnoty.

Szamańskie praktyki obejmują szeroki zakres działań, w tym komunikację z duchowym światem, uzdrawianie, przeprowadzanie ceremonii i obrzędów, oraz pełnienie roli doradców duchowych dla swoich społeczności. W tradycyjnych kulturach szamańskich szamani często korzystają z rytuałów, tańców, śpiewu, instrumentów muzycznych, oraz czasami używają roślinnych substancji halucynogennych, aby osiągnąć stan transu i kontaktować się z duchami czy innymi wymiarami. Praktyki szamańskie mogą różnić się w zależności od kultury i regionu, ale często łączą w sobie głęboki szacunek dla natury, duchowego świata i wspólnoty.

  Szamani wierzą w istnienie duchów, przodków, duchów natury i innych istot duchowych. Poprzez rytuały, śpiewy, tańce i czasem używając substancji halucynogennych, szamani osiągają stan transu, który umożliwia im komunikację z tymi duchowymi bytami.

Szamani często pełnią rolę uzdrowicieli w swoich społecznościach. Wykorzystują różnorodne metody, takie jak ziołolecznictwo, modlitwy, ceremonie uzdrawiania oraz praktyki energetyczne, aby wspomagać zdrowie fizyczne, emocjonalne i duchowe swoich pacjentów.
Ceremonie odgrywają ważną rolę w szamanizmie. Mogą to być ceremonie inicjacyjne, rytuały uzdrawiania, świętowanie cykli natury, czy też ceremonie przejścia. Ceremonie te są często odprawiane w grupach i mają na celu umocnienie społeczności oraz harmonię z duchowym światem.
Niektórzy szamani posiadają zdolność przepowiadania przyszłości, czytania znaków z otoczenia, oraz interpretacji snów. Te praktyki mogą być wykorzystywane do udzielania porad i wsparcia dla członków społeczności.
Szamani często pełnią rolę duchowych liderów i doradców dla swoich społeczności. Pomagają w rozwiązywaniu konfliktów, podejmowaniu decyzji oraz zachowaniu równowagi między ludźmi a duchowym światem.

Don Juan Matus to postać stworzona przez amerykańskiego antropologa Carlosa Castanedę. Castaneda napisał serię książek, które opowiadają o jego spotkaniach z Don Juanem, który jest przedstawiany jako jasnowidz i nauczyciel szamanizmu zeńmeksykańskiej kultury Yaqui. Książki te są znane ze swojego niekonwencjonalnego podejścia do szamanizmu i ich wpływu na kulturę popularną.

Istnieje dużo kontrowersji wokół autentyczności historii opisanych przez Carlosa Castanedę. Nie ma jednoznacznych dowodów na to, czy Don Juan Matus był rzeczywistą postacią czy też fikcyjną postacią stworzoną przez Castanedę. Niektórzy uważają, że książki są kreatywną fikcją, podczas gdy inni wierzą, że opowiadane przez niego historie mają pewien stopień prawdziwości, chociaż być może zostały przekształcone przez autora w celu bardziej literackiego oddania ich treści. Ostatecznie, czy Don Juan był rzeczywistym szamanem czy nie, zależy od interpretacji czytelnika.

Mit o Pierwszym Szamanie i Legenda Nunu: Szamańskie Dziedzictwo Południowych Chin

W sercu starożytnych wierzeń ludów Azji Wschodniej leży archetyp szamana – mediatora między światami, uzdrowiciela i strażnika równowagi. Podobnie jak w kulturach syberyjskich czy amerykańskich, mit o Pierwszym Szamanie stanowi fundament duchowości, wyjaśniający źródła szamańskiej mocy. W południowych Chinach, wzbogacony o lokalny koloryt, archetyp ten przybiera postać Nunu – bohaterki, której legenda o Rozłupanej Górze unaocznia kluczową dla regionu zasadę duchowego rezonansu.

🌌 Mit o Pierwszym Szamanie: Archetyp Kosmicznego Podróżnika

Mit o Pierwszym Szamanie (chiń. 第一位薩滿 Dì Yī Wèi Sàmǎn) to opowieść o inicjacji, śmierci i odrodzeniu w nowej, zdolnej do transgresji formie. Jego historia jest uniwersalna, znajdując odpowiedniki w tradycjach na całym świecie[^1].

• Stworzenie przez Duchy i Transformacja: Pierwszy Szaman nie został stworzony w zwyczajny sposób. Była to istota (często o imieniu lub tytule takim jak Neku lub Böö), którą duchy porwały, rozszarpały na kawałki, a następnie złożyły na nowo, zastępując organy duchowymi odpowiednikami. Ten motyw „szamańskiej śmierci” symbolizuje radykalną duchową transformację, konieczną do pełnienia funkcji mediatora[^2]. Jego ciało stało się mikrokosmosem, odzwierciedlającym makrokosmos.
• Podróże między Światami: Główną zdolnością Pierwszego Szamana była możliwość podróżowania pomiędzy trzema światami: światem ludzi (Środkowym Światem), krainą zmarłych (Dolnym Światem) oraz sferą bogów i przodków (Górnym Światem). W tych podróżach zdobywał dla ludzi ogień, wiedzę rolniczą, sztukę uzdrawiania i utracone dusze chorych.
• ·Przemiana w Zwierzęta: Szaman nie tylko przyzywał duchy zwierząt, ale potrafił się w nie przemieniać. Kluczowe było to, że nie udawał zwierzęcia, lecz faktycznie stawał się nim, przyjmując jego postać i świadomość, by prowadzić z nim rozmowę lub wykorzystać jego moce (np. lot orła, siłę niedźwiedzia).
• Uzdrawianie: Leczył poprzez ekstatyczne rytuały, śpiewy (mantry) i zaklęcia. Choroba postrzegana była jako skutek utraty duszy, inwazji złego ducha lub naruszenia tabu. Szaman, podróżując, odnajdywał i sprowadzał duszę lub wypędzał ducha choroby.

Dziedzictwo tego archetypu widoczne jest w postaciach z różnych kultur: od egipskiego boga Thota, przez greckiego Orfeusza, po Odyna z mitologii nordyckiej, który wisiał na Drzewie Świata Yggdrasil, by zdobyć wiedzę run.

🏞️ Legenda o Nunu i Rozłupanej Górze: Lokalne Wcielenie Archetypu

Na gruncie tradycji ludów Yue narodziła się konkretna legenda, która archetyp Pierwszego Szamana osadza w lokalnym krajobrazie i filozofii.

• Świat Harmonii: Na początku świat był pełen wzajemnego zrozumienia. Ludzie, góry, rzeki, drzewa i zwierzęta komunikowały się ze sobą, żyjąc w doskonałej harmonii. Duchy natury były bezpośrednio obecne w życiu codziennym.
• Katastrofa: Pewnego dnia dwie potężne, sąsiadujące góry pokłóciły się. Ich konflikt, podsycany przez zazdrość i dumę, był tak gwałtowny, że jedna z gór pękła, a jej odłamy zablokowały bieg rzeki. Woda zaczęła się piętrzyć, grożąc potopem całej dolinie. Bogowie, wezwani na pomoc, okazali się bezsilni wobec uporu gór.
• Pojawienie się Nunu: Wtedy pojawiła się Nunu – córka ubogiego rybaka i księżycowego promienia. Dziewczyna od urodzenia miała szczególną więź z duchami natury. Jej imię może oznaczać „ciepło” lub „współczucie” w dawnych językach regionu.
• Rytuał Współodczuwania: Zamiast próbować zmusić góry do posłuszeństwa siłą lub podstępem, Nunu rozpoczęła rytualny taniec u podnóża zwaśnionych gigantów. W tańcu tym nie przyzywała mocy, ale współodczuwała – najpierw z bólem i gniewem jednej góry, a potem z urazą i samotnością drugiej. Jej ciało stało się medium, przez które góry mogły znów poczuć emocje sąsiada.
• Poświęcenie i Przemiana: W kulminacyjnym momencie rytuału, gdy góry, poruszone współodczuwaniem Nunu, zaczęły się przemieszczać, by odblokować rzekę, ciało Nunu rozbłysło jasnym światłem i skamieniało, zamieniając się w czysty nefryt. Kamień ten, leżący w odnowionym korycie rzeki, stał się symbolem duchowej harmonii i ofiary, która przywróciła światu równowagę.

Kontekst Kulturowy i Filozoficzny

Opowieści te nie są jedynie pięknymi legendami, ale głęboko zakorzenionymi narracjami, które odzwierciedlają światopogląd swoich twórców.

• Źródła: Ludy Yue i Baiyue: Mity wywodzą się z tradycji ludów Yue i Baiyue – zbiorczego określenia na animistyczne, często matrylinearne społeczności zamieszkujące południowe Chiny i Wietnam przed ekspansją Han[^3]. Ich wierzenia przetrwały dzięki ustnej tradycji mniejszości etnicznych, takich jak Miao (Hmong), Yao, Zhuang i She.
• Kluczowa Zasada: Gan Ying (感應): Legenda o Nunu jest doskonałą ilustracją koncepcji gan ying, czyli „rezonansu/reakcji”. Jest to idea, że wszystkie rzeczy we wszechświecie są połączone niewidzialnymi więzami, a odpowiednie działanie (często oparte na współczuciu i czystej intencji) może wywołać rezonans i zmianę w odległym obiekcie[^4]. Nunu nie walczyła, ale wywołała rezonans emocjonalny.
• Związek z Nüwą: Nunu bywa postrzegana jako lokalny, bardziej „ludzki” i emocjonalny pierwowzór lub odmiana bogini Nüwy, która w klasycznej mitologii chińskiej również naprawiła niebiosa i stworzyła ludzkość. Podkreśla to szamański aspekt samej Nüwy.
• Duchowość Państwa Chu: Mity te znakomicie wpisują się w znany z poezji Chuci („Pieśni Chu”) światopogląd państwa Chu, które kwitło na południu. Była to kultura głęboko szamańska, gdzie „czarodzieje” (wu) odgrywali centralną rolę w życiu dworskim i religijnym, a świat postrzegany był jako pełen duchów czekających na poetyckie i rytualne przywołanie[^5].

Podsumowanie

Mit o Pierwszym Szamanie i legenda o Nunu ukazują dwa wymiary tej samej duchowej tradycji. Podczas gdy pierwszy kreśli uniwersalny portret szamana-kosmicznego podróżnika, druga oferuje konkretny, lokalny przykład jak szamańska moc, oparta na współodczuwaniu i rezonansie (gan ying), może rozwiązywać konflikty i przywracać harmonię. Są to cenne świadectwa bogatej, przedkonfucjańskiej i przedbuddyjskiej duchowości Azji Wschodniej, która przetrwała w opowieściach, rytuałach i sercach mniejszości etnicznych Południowych Chin.

✨Kodeks Strażniczki

• 🔵 Niebieskie Echo: Autentyczna, zapomniana legenda, starannie odtworzona na podstawie historycznych źródeł.
• 🟣 Fioletowe Echo: Opowieść inspirowana historycznymi motywami, autorska interpretacja lub rekonstrukcja luk w źródłach.
• ⚪ Srebrne Echo: Całkowicie fikcyjna legenda w stylu antique, stworzona dla oddania klimatu i ukłon w stronę tradycji.
• ⚫ Czarne Echo: Mroczne historie.

📚Przypisy:

• [^1]: Eliade, Mircea. Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy. Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 1994. (Strony 21-45 poświęcone są uniwersalnemu mitowi o śmierci i odrodzeniu szamana).
• [^2]:Ibid., s. 33-37.
• [^3]:Schafer, Edward H. The Vermilion Bird: T’ang Images of the South. University of California Press, 1967. (Książka opisuje postrzeganie południowych Chin i ich dawnych kultur przez cywilizację Han).
• [^4]:Puett, Michael J. To Become a God: Cosmology, Sacrifice, and Self-Divinization in Early China. Harvard University Asia Center, 2002. (Autor omawia koncepcję gan ying w kontekście wczesnych chińskich wierzeń i praktyk).
• [^5]:Hawkes, David (tłum.). The Songs of the South: An Ancient Chinese Anthology of Poems by Qu Yuan and Other Poets. Penguin Classics, 1985. (Wprowadzenie do tej antologii doskonale opisuje szamański kontekst kultury Chu).

Bibliografia:

• 1. Eliade, Mircea. Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy. Przeł. Krzysztof Kocjan. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 1994.
• 2. Hawkes, David (tłum.). The Songs of the South: An Ancient Chinese Anthology of Poems by Qu Yuan and Other Poets. London: Penguin Classics, 1985.
• 3. Puett, Michael J. To Become a God: Cosmology, Sacrifice, and Self-Divinization in Early China. Cambridge (MA): Harvard University Asia Center, 2002.
• 4. Schafer, Edward H. The Vermilion Bird: T’ang Images of the South. Berkeley: University of California Press, 1967.
• 5. Waley, Arthur (tłum.). The Nine Songs: A Study of Shamanism in Ancient China. London: George Allen & Unwin, 1955.

Słowa kluczowe: Szamanizm chiński, Mit o Pierwszym Szamanie, Nunu, Gan Ying, Ludy Yue, Państwo Chu, Nüwa, Miao, Yao, animizm, legendy chińskie.