Dziedzictwo Starożytnych Uczonych

W starożytności wielu naukowców miało istotny wpływ na rozwój nauki i kultury.

1. Arystoteles: Grecki filozof i naukowiec, który odegrał kluczową rolę w rozwinięciu wielu dziedzin nauki, w tym filozofii, logiki, fizyki, biologii, etyki i polityki.

2. Ptolemeusz: Grecki astronom, który stworzył geocentryczny model wszechświata, który dominował wiedzę astronomiczną przez wiele wieków.

3. Euklides: Grecki matematyk, znany głównie z jego dzieła „Elementy”, które było jednym z najważniejszych podręczników geometrii w historii.

4. Hipokrates: Grecki lekarz, uważany za ojca medycyny, który wprowadził naukowe podejście do leczenia chorób i opisał wiele chorób i ich objawów.

5. Archimedes: Grecki matematyk, fizyk, inżynier, wynalazca i astronom, który dokonał wielu ważnych odkryć w dziedzinie matematyki, fizyki i mechaniki.

6. Herodot: Grecki historyk, który jest często nazywany „ojcem historii” i jest autorem „Historii”, pierwszej znanej księgi historii.

7. Ptolemeusz II Filadelfos: Król Egiptu, który założył Muzeum w Aleksandrii, co stało się ośrodkiem nauki i kultury w starożytnym świecie.

Ci naukowcy i wielu innych mieli ogromny wpływ na rozwój myśli naukowej i kulturowej w starożytności, a ich dzieła przetrwały wieki, kontynuując inspirację dla kolejnych pokoleń naukowców i myślicieli.

Niektóre kraje wyróżniają się większą liczbą znanych naukowców, wynalazców, artystów i innowatorów.

1. Stany Zjednoczone – USA od dawna są uznawane za kolebkę wielu wybitnych naukowców, artystów, wynalazców i przedsiębiorców. Ich zasługi wpłynęły na rozwój wielu dziedzin, w tym technologii, medycyny, kultury i sztuki.

2. Niemcy – Niemcy mają długą historię osiągnięć w dziedzinie nauki, technologii, filozofii i sztuki. Przyczynili się do rozwoju wielu dziedzin, takich jak fizyka, chemia, literatura i muzyka.

3. Francja – Francja jest znana z wybitnych osiągnięć w dziedzinie literatury, sztuki, nauki i filozofii. Przyczyniła się do rozwoju kultury światowej i miała wpływ na wiele dziedzin wiedzy.

4. Włochy – Włochy słyną z wybitnych osiągnięć w dziedzinie sztuki, architektury, literatury, nauki i muzyki. Wiele geniuszy włoskich miało ogromny wpływ na rozwój kultury i cywilizacji zachodniej.

5. Japonia – Japonia jest znana z innowacyjności w dziedzinie technologii, nauki, sztuki i filozofii. Wiele japońskich osiągnięć przyczyniło się do postępu globalnego, zwłaszcza w dziedzinie technologii i inżynierii.

Oczywiście, wiele innych krajów również miało swoich wybitnych jednostek, ale te wymienione wyżej często są uznawane za szczególnie wpływowe w historii ludzkości.

Naukowcy, którzy często są uznawani za najbardziej wpływowych w historii:

1. Albert Einstein – fizyk teoretyczny, autor teorii względności.

Albert Einstein urodził się 14 marca 1879 roku w mieście Ulm, w Królestwie Wirtembergii, w Cesarstwie Niemieckim. Potem przeniósł się do Zurychu, w Szwajcarii, gdzie studiował na Politechnice Federalnej. Jego prace naukowe przyczyniły się do rewolucji w fizyce, a jego teoria względności stała się fundamentem współczesnej fizyki. Einstein był obywatelem Niemiec i Szwajcarii, a później także obywatelem Stanów Zjednoczonych, gdzie mieszkał i pracował przez większość swojego życia. Zmarł 18 kwietnia 1955 roku w Princeton, w stanie New Jersey, USA .Był jednym z najwybitniejszych naukowców w historii. Jego prace nad teorią względności, zwłaszcza teoria ogólna względności, rewolucjonizowały nasze zrozumienie czasu, przestrzeni i grawitacji. Jego słynne równanie (E=mc^2) jest fundamentalne dla zrozumienia związku między masą a energią oraz dla teorii względności. Oprócz swoich dokonań w fizyce, Einstein był również aktywnym działaczem na rzecz pokoju, tolerancji i sprawiedliwości społecznej. Jego nazwisko stało się synonimem geniusza naukowego i symbolu naukowego osiągnięcia.

2. Isaac Newton – fizyk i matematyk, znany ze swoich praw ruchu i grawitacji.

Sir Isaac Newton urodził się 25 grudnia 1642 roku w Woolsthorpe-by-Colsterworth, w Lincolnshire, Anglia. Był angielskim matematykiem, fizykiem, astronomem i filozofem, który odegrał kluczową rolę w narodzinach nauki nowożytnej. Jego prace dotyczyły wielu dziedzin nauki, w tym dynamiki, grawitacji, optyki i matematyki. Newton jest znany przede wszystkim ze swoich trzech praw ruchu i prawa powszechnego ciążenia, które opisał w swoim dziele „Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica” (Matematyczne zasady filozofii przyrody), opublikowanym w 1687 roku. Jego osiągnięcia w nauce uczyniły go jednym z największych naukowców w historii. Isaac Newton zmarł 20 marca 1727 roku w Kensington, Londyn, Anglia.

3. Charles Darwin – biolog, autor teorii ewolucji przez dobór naturalny.

Charles Darwin urodził się 12 lutego 1809 roku w Shrewsbury, w Anglii. Był brytyjskim przyrodnikiem, biologiem i geologiem, który zapoczątkował teorię ewolucji przez dobór naturalny. Jego prace, zwłaszcza książka „O powstawaniu gatunków” (ang. „On the Origin of Species”), opublikowana w 1859 roku, były przełomowe dla rozumienia procesów ewolucyjnych i zmieniły sposób, w jaki ludzie postrzegają siebie i świat. Darwin podróżował na statku HMS Beagle w latach 1831-1836, co dostarczyło mu dużo materiału do badań, które później opisał i zinterpretował w swoich pracach. Zmarł 19 kwietnia 1882 roku w Downe, w hrabstwie Kent, w Anglii. Jego wkład w biologię i nauki o ziemi jest niezmiernie ważny i trwały.

4. Marie Curie – fizyk i chemik, laureatka dwóch Nagród Nobla za prace nad promieniotwórczością i odkrycie polonu i radu.

Marie Curie, właśc. Maria Skłodowska-Curie, urodziła się 7 listopada 1867 roku w Warszawie, w ówczesnym Królestwie Polskim (obecnie Polska). Była polsko-francuską fizyczką i chemiczką, która była pionierką w dziedzinie badań nad promieniotwórczością. Razem z mężem, Pierre’em Curie, i Henri Becquerel’em, odkryła pierwiastki promieniotwórcze, polon i rad. Ich prace nad promieniotwórczością przyczyniły się do rozwoju nowych dziedzin w nauce i technologii oraz przyniosły jej dwie Nagrody Nobla: w 1903 roku w dziedzinie fizyki (wspólnie z Pierre’em Curie i Becquerel’em) i w 1911 roku w dziedzinie chemii. Marie Curie była również pierwszą kobietą, która została uhonorowana Nagrodą Nobla i jedyną osobą, która została uhonorowana w dwóch różnych dziedzinach naukowych. Zmarła 4 lipca 1934 roku w Passy, Paryż, Francja. Jej dziedzictwo w nauce jest trwałe, a jej wkład w badania nad promieniotwórczością i chemią ma ogromny wpływ na dzisiejsze społeczeństwo.

5. Galileo Galilei – astronom, fizyk i matematyk, uznany za jednego z twórców nauki nowożytnej.

Galileo Galilei urodził się 15 lutego 1564 roku w Pizie, we Włoszech. Był włoskim fizykiem, matematykiem, astronomem i filozofem, który odegrał kluczową rolę w rewolucji naukowej. Galileusz był pionierem w badaniach nad ruchem i grawitacją, a także w użyciu teleskopu do obserwacji nieba. Jego obserwacje księżyca, Jowisza, Saturna i Słońca przyczyniły się do obalenia geocentrycznego modelu wszechświata, zgodnie z którym Ziemia była uważana za centrum wszechświata, na rzecz heliocentrycznego modelu, w którym to Słońce zajmuje centralną pozycję. Jego prace zapoczątkowały epokę nowoczesnej astronomii i fizyki. Galileusz zmarł 8 stycznia 1642 roku w Arcetri, we Włoszech. Jego osiągnięcia mają ogromny wpływ na rozwój nauki i kultury zachodniej.

6. Nikola Tesla – inżynier i wynalazca, znany ze swoich prac nad prądem przemiennym i wieloma innymi wynalazkami.

Nikola Tesla urodził się 10 lipca 1856 roku w Smiljan, w ówczesnym Cesarstwie Austriackim (obecnie Chorwacja). Był serbskim wynalazcą, inżynierem elektrycznym i futurystą, który odegrał kluczową rolę w rozwoju elektryczności i technologii elektrycznych. Tesla jest znany przede wszystkim ze swoich prac nad prądem przemiennym, którego wynalazek umożliwił skuteczny i bezpieczny przesył energii na duże odległości. Jego prace nad wieloma innymi wynalazkami, takimi jak indukcja elektromagnetyczna, silniki elektryczne i bezprzewodowa transmisja energii, również miały ogromny wpływ na rozwój nauki i technologii. Tesla był również pionierem w badaniach nad falami radiowymi i bezprzewodową komunikacją. Zmarł 7 stycznia 1943 roku w Nowym Jorku, w Stanach Zjednoczonych. Jego dziedzictwo w dziedzinie nauki i technologii jest niezmiernie ważne, a jego wynalazki mają trwały wpływ na nasze życie codzienne.

7. Stephen Hawking – fizyk teoretyczny, autor prac nad czarnymi dziurami i kosmologią.

Stephen Hawking urodził się 8 stycznia 1942 roku w Oksfordzie, w Anglii. Był brytyjskim teoretycznym fizykiem i kosmologiem, który stał się jednym z najbardziej znanych naukowców współczesnych czasów. Hawking był znany ze swoich badań nad czarnymi dziurami, teorią czasoprzestrzeni, a także za jego książkę „Krótka historia czasu”, która stała się bestsellerem i pomogła w przekazaniu skomplikowanych zagadnień kosmologicznych szerokiej publiczności. Hawking cierpiał na chorobę stwardnienia zanikowego bocznego, która stopniowo ograniczała jego ruchy i zdolność do mówienia. Pomimo tego, kontynuował swoje badania i przyczynił się do wielu ważnych odkryć w fizyce teoretycznej. Zmarł 14 marca 2018 roku w Cambridge, w Anglii. Jego wkład w naukę jest powszechnie uznawany za ogromny, a jego prace nadal inspirują kolejne pokolenia naukowców.

8. Leonardo da Vinci – wszechstronny artysta, wynalazca i naukowiec, znany z prac w dziedzinach malarstwa, rzeźby, inżynierii i anatomii.

Leonardo da Vinci urodził się 15 kwietnia 1452 roku w Anchiano, w pobliżu miasta Vinci we Włoszech. Był włoskim renesansowym artystą, naukowcem, inżynierem i wynalazcą, który jest uznawany za jednego z najbardziej wszechstronnych geniuszy w historii ludzkości. Jego prace obejmowały malarstwo, rzeźbę, architekturę, anatomię, matematykę, inżynierię, geologię, botanikę i wiele innych dziedzin. Jako malarz, stworzył niektóre z najbardziej znanych dzieł sztuki w historii, takie jak „Mona Lisa” i „Ostatnia Wieczerza”. Jego zainteresowania naukowe i wynalazcze doprowadziły do licznych odkryć i projektów, w tym projektów maszyn latających, pojazdów mechanicznych i urządzeń wojskowych. Leonardo da Vinci zmarł 2 maja 1519 roku w Amboise, we Francji. Jego dziedzictwo jako geniusza renesansowego jest niezwykle ważne i trwałe, a jego wpływ na rozwój sztuki, nauki i technologii jest nie do przecenienia.

9. Alan Turing – matematyk i informatyk, uznawany za ojca informatyki, szczególnie za swoją pracę nad dekryptażem niemieckiego kodu Enigmy podczas II wojny światowej.

Alan Turing urodził się 23 czerwca 1912 roku w Londynie, w Anglii. Był brytyjskim matematykiem, logikiem, kryptologiem i pionierem informatyki. Jego największym osiągnięciem było rozszyfrowanie niemieckiego szyfru Enigmy podczas II wojny światowej, co przyczyniło się do skrócenia wojny i uratowania wielu życiu. Po wojnie kontynuował swoje badania nad teorią obliczeń i sztuczną inteligencją. Turing jest również znany ze swojego wkładu w rozwój maszyny Turinga, abstrakcyjnego modelu, który stał się podstawą dla współczesnych komputerów i programowania. Niestety, Turing został poddany prześladowaniom z powodu swojej orientacji seksualnej i został skazany na chemiczne kastracje. Zmarł tragicznie 7 czerwca 1954 roku w Manchesterze, w Anglii. Jego wkład w informatykę i matematykę jest nieoceniony, a jego osoba jest obecnie uznawana za symbol walki o prawa człowieka i równość.

10. Jane Goodall – zoolog i etolog, znana ze swoich badań nad zachowaniem szympansów.

Jane Goodall urodziła się 3 kwietnia 1934 roku w Londynie, w Anglii. Jest brytyjską zoologiem, etologiem, antropologiem i działaczką społeczną, która jest znana ze swoich badań nad zachowaniem szympansów w Afryce. Goodall jest uznawana za jedną z najwybitniejszych badaczek zachowania zwierząt na świecie i jest autorką wielu książek i publikacji naukowych na temat życia szympansów i ochrony środowiska. Jej badania nad szympansami w Parku Narodowym Gombe Stream w Tanzanii przyniosły wiele istotnych odkryć na temat ich zachowań społecznych, narzędzi, komunikacji i życia rodzinnego. Goodall jest również znana z jej działalności na rzecz ochrony przyrody i edukacji ekologicznej. Jej praca i zaangażowanie przyczyniły się do większego zrozumienia i szacunku dla dzikich zwierząt oraz ochrony ich naturalnych środowisk.

11. Carl Sagan – astronom, astrofizyk i popularny popularyzator nauki.

Carl Sagan urodził się 9 listopada 1934 roku w Nowym Jorku, w Stanach Zjednoczonych. Był amerykańskim astrono­mem, astrobiologiem, autor em, a także jednym z najbardziej znanych popularyzatorów nauki w historii. Sagan był znany z wielu osiągnięć, w tym z pracy nad badaniami planetarnymi, promowaniem nauki w społeczeństwie oraz z jego kontrybucji do badania możliwości życia pozaziemskiego. Jego prace nad wysłaniem sondy Pioneer 10 i Voyager 1 zawierającej złotą płytę z informacjami o ludzkości do przestrzeni kosmicznej są dobrze znane. Sagan był także autorem kilku bestsellerowych książek, takich jak „Kosmiczny przewodnik autostopowicza” oraz gospodarzem popularnego serialu telewizyjnego „Cosmos: podróż w przestrzeni i czasie”. Zmarł 20 grudnia 1996 roku w Seattle, w stanie Waszyngton, USA. Jego wkład w popularyzację nauki oraz zainteresowanie badaniami kosmosu i życia na innych planetach są nieocenione.

12. Rosalind Franklin – chemik i biolog molekularny, która odegrała kluczową rolę w odkryciu struktury DNA.

Rosalind Franklin urodziła się 25 lipca 1920 roku w Londynie, w Anglii. Była brytyjską chemik i krystalografem, która odegrała kluczową rolę w odkryciu struktury DNA. Jej prace nad promieniowaniem rentgenowskim nad materiałami biologicznymi przyczyniły się do uzyskania zdjęć rentgenowskich DNA, które później zostały wykorzystane przez Jamesa Watsona i Francisa Cricka do opracowania modelu podwójnej helisy DNA. Niestety, jej wkład w odkrycie struktury DNA został niedoceniony za życia, a jej praca została często pomijana lub przypisywana innym naukowcom. Franklin zmarła 16 kwietnia 1958 roku w Londynie, w wyniku komplikacji związanych z rakiem jajnika. Dopiero po jej śmierci jej wkład w odkrycie struktury DNA  uznano, a jej rola w historii nauki została ponownie doceniona.

13. Richard Feynman – fizyk teoretyczny, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, znany z pracy nad elektrodynamiką kwantową.

Richard Feynman urodził się 11 maja 1918 roku w Nowym Jorku, w Stanach Zjednoczonych. Był amerykańskim fizykiem teoretycznym, który odegrał kluczową rolę w rozwoju kwantowej elektrodynamiki, za co otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki w 1965 roku. Feynman był również znany z swojego charakterystycznego stylu nauczania, który sprawiał, że skomplikowane zagadnienia fizyki stawały się zrozumiałe dla szerszej publiczności. Jego wykłady były inspirujące i wpłynęły na wielu studentów fizyki na całym świecie. Feynman był również znany z pracy nad projektem Manhattan podczas II wojny światowej, gdzie był jednym z głównych naukowców pracujących nad rozwojem bomby atomowej. Zmarł 15 lutego 1988 roku w Los Angeles, w Kalifornii, USA. Jego wkład w fizykę i edukację naukową jest trwały, a jego osobowość i osiągnięcia uczyniły go jednym z najbardziej znanych naukowców XX wieku.

14. Alexander Fleming – lekarz i mikrobiolog, odkrywca penicyliny.

Aleksander Fleming urodził się 6 sierpnia 1881 roku w Lochfield, w Szkocji. Był szkockim lekarzem, bakteriologiem i farmaceutą, który jest znany przede wszystkim jako odkrywca penicyliny, pierwszego antybiotyku. Jego odkrycie penicyliny w 1928 roku było przełomem w medycynie i przyczyniło się do rewolucji w leczeniu zakażeń bakteryjnych. Fleming odkrył przypadkowo, że grzyby z rodzaju Penicillium wydzielają substancję, która zabija bakterie, co zapoczątkowało rozwój antybiotykoterapii. Za swoje odkrycie został uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 1945 roku, wspólnie z Howardem Floreyem i Ernstem Chainem, którzy przyczynili się do opracowania penicyliny jako leku. Fleming zmarł 11 marca 1955 roku w Londynie, w Anglii. Jego odkrycie penicyliny miało ogromny wpływ na medycynę i ratowało życie milionom ludzi na całym świecie.

15. Barbara McClintock – genetyk, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za odkrycie ruchomych elementów genetycznych w roślinach.

Barbara McClintock urodziła się 16 czerwca 1902 roku w Hartford, w stanie Connecticut, w Stanach Zjednoczonych. Była amerykańską genetyczką, która odegrała kluczową rolę w badaniach nad genetyką roślin. Jej najbardziej znane osiągnięcie to odkrycie skocznych genów, które zmieniają swoje położenie na chromosomach, co przyczyniło się do zrozumienia mechanizmów kontrolujących ekspresję genów i ewolucję genomów. McClintock była również pionierką w dziedzinie cytogenetyki roślin, a jej badania nad maizą (kukurydzą) przyniosły wiele istotnych odkryć na temat struktury i funkcji chromosomów. Za swoje osiągnięcia została uhonorowana Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 1983 roku. McClintock zmarła 2 września 1992 roku w Huntington, w stanie Nowy Jork, USA. Jej prace miały ogromny wpływ na rozwój genetyki i biologii molekularnej.

16. James Watson i Francis Crick – biolodzy molekularni, wspólnie odkryli strukturę podwójnej helisy DNA.

James Watson urodził się 6 kwietnia 1928 roku w Chicago, Illinois, USA, natomiast Francis Crick urodził się 8 czerwca 1916 roku w Northampton, Anglia. Są znani jako duet naukowy, którzy w 1953 roku odkryli strukturę podwójnej helisy DNA. Ich praca w dziedzinie biologii molekularnej i genetyki stała się przełomem w naszym zrozumieniu dziedziczenia genetycznego i przyczyniła się do rozwoju biologii molekularnej oraz medycyny genetycznej. Za odkrycie struktury DNA James Watson, Francis Crick oraz Maurice Wilkins zostali uhonorowani Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 1962 roku. Odkrycie struktury DNA otworzyło drzwi do wielu nowych dziedzin badań naukowych i miało ogromny wpływ na rozwój biologii i medycyny.

17. Werner Heisenberg – fizyk teoretyczny, autor zasady nieoznaczoności, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki.

Werner Heisenberg urodził się 5 grudnia 1901 roku w Würzburgu, w Niemczech i był niemieckim fizykiem teoretycznym. Jego najbardziej znane osiągnięcie to opracowanie zasad mechaniki kwantowej, w tym zasady nieoznaczoności Heisenberga, które stwierdzają, że nie można dokładnie określić równocześnie położenia i pędu cząstki subatomowej. Jego prace nad mechaniką kwantową i jej zastosowaniami miały ogromny wpływ na rozwój fizyki i nauk przyrodniczych jako całości. Heisenberg był również członkiem niemieckiego projektu nuklearnego podczas II wojny światowej, chociaż jego rola w projekcie i jego motywacje były przedmiotem kontrowersji i debaty. Po wojnie kontynuował swoje badania i pracował nad odbudową niemieckiej nauki. Zmarł 1 lutego 1976 roku w Monachium, w Niemczech. Jego wkład w fizykę kwantową i teoretyczną jest nadal doceniany i stanowi fundament dla dzisiejszych badań w tej dziedzinie.

18. Dmitrij Mendelejew – chemik, twórca układu okresowego pierwiastków.

Dmitrij Mendelejew urodził się 8 lutego 1834 roku w Tobolsku, w Imperium Rosyjskim (obecnie Rosja). Był rosyjskim chemikiem i uczonym, który jest znany przede wszystkim jako twórca układu okresowego pierwiastków chemicznych. Jego praca nad systematyzacją pierwiastków chemicznych doprowadziła do stworzenia tabeli okresowej, która została później zaakceptowana jako standard w nauce chemicznej. Mendelejew przewidział istnienie nieznanych pierwiastków na podstawie jego układu okresowego i ich właściwości chemicznych, co później zostało potwierdzone przez odkrycie nowych pierwiastków. Jego prace miały ogromny wpływ na rozwój chemii i innych dziedzin nauki, a jego układ okresowy pozostaje podstawą dla naszego zrozumienia struktury i właściwości pierwiastków chemicznych. Mendelejew zmarł 2 lutego 1907 roku w Sankt Petersburgu, w Rosji. Jego dziedzictwo w nauce jest niezmiernie ważne, a jego wkład w rozwój chemii jest nieoceniony.

19. George Washington Carver – botanik, znany ze swoich prac nad uprawą roślin i zrównoważonym rolnictwem.

George Washington Carver urodził się około 1864 roku w Diamond, w stanie Missouri, w Stanach Zjednoczonych, a zmarł 5 stycznia 1943 roku w Tuskegee, w stanie Alabama. Był amerykańskim naukowcem, botanikiem i wynalazcą, który zdobył sławę dzięki swoim badaniom nad rolnictwem i wykorzystaniu roślin w przemyśle. Carver był szczególnie znany ze swoich badań nad uprawą arachidów (orzeszków ziemnych) i innymi roślinami użytkowymi, takimi jak soja, słonecznik i słodkie ziemniaki. Dzięki swojej pracy Carver przyczynił się do rozwoju technik uprawy roślin i opracowania nowych zastosowań dla roślin w przemyśle, w tym wynalazków takich jak farby i kleje oparte na soi oraz produkty spożywcze z orzeszków ziemnych. Jego prace miały ogromny wpływ na rolnictwo i gospodarkę Stanów Zjednoczonych, a Carver jest powszechnie szanowany jako jedna z najwybitniejszych postaci w historii amerykańskiej nauki i innowacji.

20. Jonas Salk – lekarz i wirusolog, wynalazca szczepionki przeciwko polio.

Jonas Salk urodził się 28 października 1914 roku w Nowym Jorku, w Stanach Zjednoczonych. Był amerykańskim lekarzem i wirusologiem, który jest znany przede wszystkim jako twórca pierwszej skutecznej szczepionki przeciwko polio. Jego praca nad szczepionką przeciwko polio, opracowana w latach 50. XX wieku, była przełomem w medycynie i przyczyniła się do zahamowania epidemii tej choroby. Dzięki szczepionce Jonasa Salka liczba zachorowań na polio drastycznie spadła na całym świecie, co uczyniło go bohaterem medycznym i symbolem walki z chorobami zakaźnymi. Salk założył również Instytut Badań nad Polio, który kontynuował badania nad chorobą i jej leczeniem. Zmarł 23 czerwca 1995 roku w La Jolla, w Kalifornii, USA. Jego wkład w medycynę i ochronę zdrowia ma trwałe znaczenie dla ludzkości.

21. Max Planck – fizyk teoretyczny, ojciec teorii kwantowej.

Max Planck urodził się 23 kwietnia 1858 roku w Kilonii, w Niemczech. Był niemieckim fizykiem teoretycznym, który jest znany przede wszystkim jako założyciel kwantowej teorii fizyki. Jego praca nad teorią promieniowania ciała doskonałego (zwanej również jako kwantowaniem energii) w początkach XX wieku była przełomowa i zapoczątkowała nową erę w fizyce, znaną jako fizyka kwantowa. Planck sformułował równanie, które opisuje, jak ciało doskonale czarne emituje promieniowanie elektromagnetyczne, co prowadzi do koncepcji, że energia jest dyskretna, a nie ciągła. Za swoje prace został uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki w 1918 roku. Planck był również mentorem dla wielu wybitnych fizyków, a jego wkład w rozwój fizyki kwantowej jest nieoceniony. Zmarł 4 października 1947 roku w Getyndze, w Niemczech. Jego nazwisko jest powszechnie uznawane za jedno z najważniejszych w historii fizyki.

22. Hans Geiger i Ernest Marsden – fizycy, którzy przeprowadzili słynny eksperyment z rozpraszaniem cząsteczek, potwierdzający istnienie jądra atomowego.

Hans Geiger urodził się 30 września 1882 roku w Neustadt an der Weinstraße, w Niemczech, a zmarł 24 września 1945 roku w Poczdamie. Ernest Marsden urodził się 19 lutego 1889 roku w Marsden, w Anglii, a zmarł 15 grudnia 1970 roku w Aberystwyth, w Walii. Byli to niemiecki fizyk i brytyjski fizyk, którzy wspólnie przeprowadzili eksperyment, który przyczynił się do odkrycia struktury atomu. W 1909 roku, pod kierunkiem Ernesta Rutherforda, Geiger i Marsden przeprowadzili słynny eksperyment rozpraszania alfa, w którym strumień cząstek alfa był kierowany na cienki folię metalu. Obserwacje wynikające z tego eksperymentu, zwłaszcza duże odchylenia cząstek alfa, doprowadziły do sformułowania nowego modelu atomu, w którym większość masy i dodatniego ładunku skupiona jest w małym jądrze, otoczonym przez orbitujące elektrony. To odkrycie było przełomowe dla naszego zrozumienia struktury atomu i dało początek nowej ery fizyki jądrowej.

23. Sigmund Freud – neurolog i twórca psychoanalizy.

Sigmund Freud urodził się 6 maja 1856 roku w Freibergu, w ówczesnym Cesarstwie Austriackim (obecnie Przerzeczk, Czechy). Był austriackim neurologiem i założycielem psychoanalizy, co jest jedną z najważniejszych teorii dotyczących struktury i funkcji umysłu oraz psychopatologii. Jego prace nad strukturą i funkcją umysłu, a także nad rozwinięciem metod leczenia psychoterapeutycznego, miały ogromny wpływ na rozwój psychologii i psychiatrii. Freud jest znany ze swoich teorii dotyczących podświadomości, mechanizmów obronnych, analizy snów i struktury osobowości, w tym ego, superego i id. Jego prace miały również wpływ na kulturę popularną i literaturę. Freud zmarł 23 września 1939 roku w Londynie, w Wielkiej Brytanii. Jego dziedzictwo w dziedzinie psychologii i psychoanalizy jest nadal badane i omawiane do dziś.

24. Dmitrij Iwanowski i Martinus Beijerinck – naukowcy , którzy niezależnie odkryli wirusy.

Dimitrij Iwanowski urodził się 16 września 1864 roku w Dmitrijewka, w Imperium Rosyjskim (obecnie Ukraina), natomiast Martinus Beijerinck urodził się 16 marca 1851 roku w Amsterdamie, w Holandii. Obydwaj byli mikrobiologami, którzy odegrali kluczową rolę w odkryciu wirusów i ich charakterystykach. Iwanowski był rosyjskim botanikiem, który jako pierwszy opisał filtry bakteriofagów, co doprowadziło do zrozumienia, że istnieją czynniki infekcyjne, które są mniejsze niż bakterie i nie mogą być przechodzone przez filtry, co dało początek badaniom nad wirusami. Beijerinck, holenderski mikrobiolog, odkrył bakteriofagi jako czynniki chorobotwórcze dla bakterii. Jego badania nad tymi organizmami doprowadziły do ugruntowania koncepcji, że wirusy są niezależnymi od bakterii czynnikami chorobotwórczymi. Oba te osiągnięcia miały ogromny wpływ na rozwój mikrobiologii i biologii molekularnej oraz na nasze zrozumienie natury wirusów.

25. Edwin Hubble – astronom, który udowodnił, że galaktyki oddalają się od siebie, co doprowadziło do teorii Wielkiego Wybuchu.

Edwin Hubble urodził się 20 listopada 1889 roku w Marshfield, Missouri, w Stanach Zjednoczonych. Był amerykańskim astronomem, który odegrał kluczową rolę w rozwinięciu teorii kosmologicznej i zrozumieniu struktury Wszechświata. Jego prace nad obserwacjami odległych galaktyk i ich ruchem doprowadziły do sformułowania prawa Hubble’a, które stwierdza, że galaktyki oddalają się od siebie, co sugeruje, że Wszechświat się rozszerza. Odkrycie to miało fundamentalne znaczenie dla rozwoju kosmologii i prowadziło do powstania modelu Wszechświata znanej jako model Wielkiego Wybuchu. Hubble był również pionierem w klasyfikacji galaktyk i w zastosowaniu teleskopów do badań kosmosu. Zmarł 28 września 1953 roku w San Marino, Kalifornia, USA. Jego prace miały ogromny wpływ na nasze zrozumienie kosmosu i są fundamentalne dla współczesnej astronomii.

26. Linus Pauling – chemik, laureat dwóch Nagród Nobla, za prace nad chemią i pokojową działalność.

Linus Pauling urodził się 28 lutego 1901 roku w Portlandzie, w stanie Oregon, w Stanach Zjednoczonych. Był amerykańskim chemikiem, biochemikiem, oraz laureatem dwóch Nagród Nobla – w dziedzinie chemii i pokoju. Jego prace miały ogromny wpływ na rozwój chemii i biologii molekularnej. Pauling był pionierem w badaniach struktury chemicznej i fizycznej związków, a jego prace nad chemią strukturalną, w tym badania nad budową białek i kwasów nukleinowych, były przełomowe dla rozwoju biologii molekularnej. Otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii w 1954 roku za badania nad naturą wiązań chemicznych i strukturą molekularną, a następnie Nagrodę Nobla w dziedzinie pokoju w 1962 roku za swoje działania na rzecz kontroli broni jądrowej i rozbrojenia. Zmarł 19 sierpnia 1994 roku w Big Sur, Kalifornia, USA. Jego dziedzictwo w nauce i działalność na rzecz pokoju są nadal doceniane i cenione na całym świecie.

27. Henrietta Lacks – pacjentka, której komórki rakowe (HeLa) stały się niezwykle ważne dla medycyny i badań naukowych.

Henrietta Lacks urodziła się 1 sierpnia 1920 roku w Roanoke, w stanie Wirginia, w Stanach Zjednoczonych, a zmarła 4 października 1951 roku w Baltimore, w stanie Maryland. Była Afroamerykanką, która stała się źródłem komórek rakowych, znanych jako linia komórek HeLa. Jej komórki zostały pobrane bez jej zgody podczas leczenia raka szyjki macicy, a następnie okazało się, że są one nieśmiertelne i mogą się dzielić w warunkach laboratoryjnych, co czyni je niezwykle cennym narzędziem w badaniach medycznych. Komórki HeLa przyczyniły się do wielu ważnych odkryć w dziedzinie medycyny, w tym do opracowania szczepionek, leków przeciwnowotworowych, badania wirusów i zrozumienia procesów genetycznych. Jednakże brak zgody Henrietty Lacks na pobranie jej komórek stał się tematem debaty na temat etyki medycznej i praw pacjentów. Jej historia została szeroko opisana w książkach i filmach, a jej wkład w rozwój medycyny jest powszechnie uznawany i doceniany.

28. Gregor Mendel – Augustianin, który stworzył podstawy dziedziczenia genetycznego za pomocą swoich badań nad grochem.

Gregor Mendel urodził się 20 lipca 1822 roku w Heinzendorfie (obecnie Hynčice, Czechy) i był austriackim zakonnikiem, ogrodniczym i biologiem. Jest znany przede wszystkim jako ojciec genetyki za swoje badania nad dziedziczeniem cech u roślin, zwłaszcza grochu. Jego eksperymenty nad krzyżowaniem różnych odmian grochu pozwoliły mu na sformułowanie praw Mendla, które opisują dziedziczenie cech jako wynik działania genów. Chociaż prace Mendla zostały początkowo zignorowane przez naukowców swojego czasu, to po pewnym czasie zostały uznane za fundamentalne dla naszego zrozumienia dziedziczenia genetycznego. Jego badania stały się podstawą dla dalszych badań nad genetyką, a Mendel jest uznawany za jednego z najważniejszych naukowców w historii biologii. Zmarł 6 stycznia 1884 roku w Brnie, w Austro-Węgrzech (obecnie Czechy). Jego dziedzictwo w dziedzinie genetyki pozostaje trwałe i inspiruje kolejne pokolenia naukowców.

29. Carl Sagan – astronom, astrofizyk, autor i popularyzator nauki, znany z programu telewizyjnego „Cosmos”.

Carl Sagan urodził się 9 listopada 1934 roku w Nowym Jorku, w Stanach Zjednoczonych, a zmarł 20 grudnia 1996 roku w Seattle, również w USA. Był amerykańskim astronomem, astrobiologiem, pisarzem naukowym i popularyzatorem nauki, który zdobył międzynarodową sławę dzięki swoim badaniom nad planetami, gwiazdami i życiem we wszechświecie, a także dzięki swojej pracy jako prezenter telewizyjny i autor. Sagan był jednym z głównych uczonych zaangażowanych w badania planetarnych, szczególnie w ramach programów NASA, takich jak misja Pioneer i misje Viking. Był także autorem wielu popularnych książek naukowych, w tym bestsellera „Kosmos”, który stał się jednym z najbardziej znanych i wpływowych dzieł popularnonaukowych. Sagan był również powszechnie znany z serii dokumentalnej „Kosmos: osobiste podróże”, która przyczyniła się do zwiększenia zainteresowania nauką i kosmosem na całym świecie. Jego prace i osiągnięcia w dziedzinie astrofizyki i popularyzacji nauki pozostają inspiracją dla wielu ludzi na całym świecie.

30. Rachel Carson – biolog i autorka, która przyczyniła się do rozwoju ruchu ochrony środowiska i napisała kluczową książkę ” Milcząca Wiosna„.

Rachel Carson urodziła się 27 maja 1907 roku w Springdale, w Pensylwanii, w Stanach Zjednoczonych. Była amerykańską biolog, pisarką i ekolożką, znana przede wszystkim jako autorka książki „Milcząca Wiosna” („Silent Spring”), która wywarła ogromny wpływ na rozwój ruchu ekologicznego i ochronę środowiska. Książka ta, opublikowana w 1962 roku, ostrzegała przed negatywnymi skutkami stosowania pestycydów, szczególnie DDT, na środowisko naturalne i zdrowie ludzi. Przyczyniła się do podjęcia działań mających na celu regulację stosowania pestycydów i ochronę środowiska, a także do ugruntowania świadomości społecznej na temat wpływu człowieka na przyrodę. Carson była również znana z innych swoich prac naukowych i literackich na temat ochrony środowiska, w tym „Morze, które nas otacza” („The Sea Around Us”). Zmarła 14 kwietnia 1964 roku w Silver Spring, Maryland, USA. Jej wkład w ochronę środowiska i świadomość ekologiczną jest nieoceniony, a jej prace są nadal inspiracją dla działań na rzecz ochrony planety.

31. Erwin Schrödinger – fizyk teoretyczny, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, znany z równania falowego i myśli kociej.

Erwin Schrödinger urodził się 12 sierpnia 1887 roku w Wiedniu, w Austro-Węgrzech (obecnie Austria), a zmarł 4 stycznia 1961 roku w Dublinie, w Irlandii. Był austriackim fizykiem teoretycznym, który odegrał kluczową rolę w rozwoju mechaniki kwantowej. Jest znany przede wszystkim ze swojego równania falowego, znakomitego osiągnięcia w teorii kwantów, które opisuje zachowanie się cząstek subatomowych, takich jak elektrony, na poziomie kwantowym. Jego prace miały ogromny wpływ na rozwój fizyki, chemii i innych dziedzin nauki, a jego równanie falowe stało się jednym z fundamentalnych narzędzi w kwantowej mechanice. Schrödinger był również znany ze swoich prac nad interpretacją teorii kwantowej, w tym znanego eksperymentu myślowego znanego jako „Kot Schrödingera”. Jego wkład w fizykę kwantową jest nieoceniony, a jego nazwisko jest powszechnie znane i szanowane w świecie nauki.

32. Marie Tharp – geolożka i kartograf, która odegrała kluczową rolę w opracowaniu pierwszego mapowania dna oceanicznego.

Marie Tharp urodziła się 30 lipca 1920 roku w Ypsilanti, w stanie Michigan, w Stanach Zjednoczonych, a zmarła 23 sierpnia 2006 roku. Była amerykańską geolożką i oceanografką, która odegrała kluczową rolę w kartowaniu dna oceanicznego i zrozumieniu struktury dna oceanicznego. Tharp była jednym z pierwszych naukowców, którzy stworzyli mapy batymetryczne oceanów, co pozwoliło na zidentyfikowanie grzbietów śródoceanicznych i innych istotnych cech geologicznych. Jej prace były przełomowe dla naszego zrozumienia tektoniki płyt i geologii morskiej. Mimo początkowego oporu ze strony niektórych naukowców, jej badania i mapy okazały się kluczowymi narzędziami w badaniach geologicznych i oceanograficznych. Tharp była także pionierką w dziedzinie nauk ścisłych dla kobiet i przyczyniła się do zmiany spojrzenia na role płci w nauce. Jej wkład w dziedzinie oceanografii i geologii jest nieoceniony, a jej prace nadal inspirują kolejne pokolenia naukowców.

33. Gerty Cori i Carl Cori – biochemicy, laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za badania nad metabolizmem glukozy.

Gerty Cori urodziła się 15 sierpnia 1896 roku w Pradze, w Austro-Węgrzech (obecnie Czechy), a zmarła 26 października 1957 roku w Saint Louis, w stanie Missouri, USA. Carl Cori urodził się 5 grudnia 1896 roku w Pradze, w Austro-Węgrzech, a zmarł 20 października 1984 roku w Cambridge, Massachusetts, USA. Byli to amerykańscy biochemicy, którzy wspólnie otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 1947 roku za swoje badania nad metabolizmem węglowodanów, szczególnie w związku z procesem glikogenolizy. Ich prace przyczyniły się do zrozumienia procesów metabolicznych w organizmach, zwłaszcza w zakresie przemiany cukrów, co było kluczowe dla medycyny i zdrowia publicznego. Gerty Cori była jedną z pierwszych kobiet, która otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. Para Cori była również znana ze współpracy naukowej i osobistej, a ich wspólne badania miały ogromny wpływ na rozwój biochemii i medycyny.

34. Ada Lovelace – matematyczka i pionierka informatyki, uznawana za pierwszą programistkę komputerową.

Ada Lovelace, właśc. Augusta Ada King, hrabina Lovelace, urodziła się 10 grudnia 1815 roku w Londynie, Wielka Brytania, i zmarła 27 listopada 1852 roku w Marylebone, również w Londynie. Była brytyjską matematyczką i pisarką, znana przede wszystkim jako pierwsza programistka komputerowa. Lovelace pracowała nad analizatorem różnicowym, projektem i konceptem pierwszego programowalnego komputera, zaprojektowanego przez Charlesa Babbage’a. Jej notatki do artykułu, który opublikowała w 1843 roku, zawierały algorytmy, które były przeznaczone do wykonania na maszynie Babbage’a i są uznawane za pierwszy opis programowania komputerowego. Dzięki swoim badaniom i analizom, Lovelace zrewolucjonizowała nasze postrzeganie komputerów i ich możliwości, stając się pionierką w dziedzinie informatyki. Jej dziedzictwo jest nadal inspiracją dla kobiet w nauce, technologii i matematyce.

35. Richard Feynman – fizyk teoretyczny, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za prace nad elektrodynamiką kwantową.

Richard Feynman urodził się 11 maja 1918 roku w Nowym Jorku, w Stanach Zjednoczonych, a zmarł 15 lutego 1988 roku w Los Angeles, również w USA. Był amerykańskim fizykiem teoretycznym, który znany jest z wielu wkładów w różne dziedziny fizyki, takie jak elektrodynamika kwantowa, teoria sumacji szlaków, fizyka statystyczna, kwantowa elektrodynamika pola oraz badania nad superpłynnością helu. Feynman był również znany z tego, że potrafił wyjaśnić skomplikowane zagadnienia fizyczne w sposób przystępny dla szerokiej publiczności. Jego lekcje na Uniwersytecie Kalifornijskim w Pasadenie, oparte na jego wykładach z fizyki, zostały później opublikowane w książkach, takich jak „The Feynman Lectures on Physics”. Za swoje prace Feynman otrzymał wiele nagród i wyróżnień, w tym Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki w 1965 roku za prace nad elektrodynamiką kwantową. Jego wkład w rozwój fizyki i edukacji fizycznej jest nadal uznawany i doceniany na całym świecie.

36. Thomas Edison – wynalazca i przedsiębiorca, znany ze swoich wynalazków, takich jak żarówka i fonograf.

Thomas Edison urodził się 11 lutego 1847 roku w Milan, w stanie Ohio, w Stanach Zjednoczonych, a zmarł 18 października 1931 roku w West Orange, w stanie New Jersey. Był amerykańskim wynalazcą i przedsiębiorcą, który jest znany przede wszystkim jako jeden z najbardziej płodnych i wpływowych wynalazców w historii. Edison jest najbardziej znany jako wynalazca żarówki elektrycznej, chociaż jego prace obejmowały wiele innych obszarów, w tym telegrafię, telefon, kinematografię i baterie. Jego laboratorium w West Orange było miejscem, w którym opracowano wiele kluczowych wynalazków, a Edison sam posiadał ponad tysiąc patentów na swoje pomysły i urządzenia. Jego wkład w rozwój technologii elektryczności i komunikacji miał ogromny wpływ na rozwój społeczeństwa i przemysłu na całym świecie.

37. Claude Shannon – matematyk i informatyk, znany jako „ojciec informatyki”, autor teorii informacji.

Claude Shannon urodził się 30 kwietnia 1916 roku w Petoskey, w stanie Michigan, w Stanach Zjednoczonych, a zmarł 24 lutego 2001 roku w Medford, Massachusetts. Był amerykańskim matematykiem, elektrotechnikiem i inżynierem, uznawanym za jednego z ojców informatyki. Shannon jest najbardziej znany z sformułowania teorii informacji, która jest podstawą dla przesyłania danych, kompresji danych, kodowania korekcyjnego błędów, kryptografii i wielu innych obszarów informatyki i telekomunikacji. Jego prace nad teorią informacji miały ogromny wpływ na rozwój technologii cyfrowej i rewolucję informatyczną. Ponadto Shannon opracował pojęcie bitu jako podstawowej jednostki informacji oraz zaproponował pierwszy model matematyczny komputera logicznego. Jego wkład w rozwój informatyki jest nieoceniony, a jego nazwisko jest powszechnie znane i szanowane w świecie nauki.

38. Albert Hofmann – chemik, który odkrył LSD (kwas lizergowy dietyloamid).

Albert Hofmann urodził się 11 stycznia 1906 roku w Baden, w Szwajcarii, a zmarł 29 kwietnia 2008 roku w Burg im Leimental, również w Szwajcarii. Był szwajcarskim chemikiem, który jest znany przede wszystkim jako odkrywca LSD (kwasu lizergowego dietyloamidu), silnie psychodelicznej substancji psychoaktywnej. Hofmann przypadkowo syntetyzował LSD podczas badań nad alkaloidami sporyszu. Jego pierwsze doświadczenie z LSD w 1943 roku, które zaowocowało niezwykłymi efektami psychoaktywnymi, doprowadziło do dalszych badań nad tą substancją i jej potencjalnymi zastosowaniami w medycynie i psychoterapii. Pomimo kontrowersji związanych z używaniem LSD, Hofmann był przekonany, że substancja ta może być użyteczna w celach terapeutycznych i duchowych. Oprócz jego pracy nad LSD, Hofmann był również znany z badań nad innymi substancjami psychoaktywnymi i naturalnymi alkaloidami. Jego prace miały ogromny wpływ na rozwój psychodelicznej nauki i kultury.

39. Louis Pasteur – chemik i mikrobiolog, znany z odkrycia procesu pasteryzacji i opracowania szczepionki przeciwko wściekliźnie i innych chorobom.

Louis Pasteur urodził się 27 grudnia 1822 roku w Dole, we Francji, a zmarł 28 września 1895 roku w Marnes-la-Coquette. Był francuskim chemikiem i mikrobiologiem, uznawanym za jednego z ojców mikrobiologii i szczepień. Pasteur jest znany przede wszystkim ze swoich prac nad pasteryzacją, która polega na podgrzewaniu produktów spożywczych w celu zniszczenia drobnoustrojów chorobotwórczych, co pozwala na dłuższe przechowywanie żywności. Jego badania nad fermentacją doprowadziły go do sformułowania teorii fermentacji, która podważyła dotychczasową teorię spontanicznej generacji życia. Pasteur udowodnił, że fermentacja jest procesem wywoływanym przez drobnoustroje, co dało początek nowej dziedzinie nauki – mikrobiologii. Ponadto Pasteur był pionierem w dziedzinie szczepień, opracowując pierwsze szczepionki przeciwko wściekliźnie i wąglikowi. Jego prace miały ogromny wpływ na medycynę i higienę, a jego nazwisko jest powszechnie szanowane w świecie nauki.

40. Paul Dirac – fizyk teoretyczny, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fzyki, znany ze swoich prac nad mechaniką kwantową.

  Paul Dirac urodził się 8 sierpnia 1902 roku w Bristolu, w Anglii, a zmarł 20 października 1984 roku w Tallahassee, na Florydzie, w Stanach Zjednoczonych. Był brytyjskim fizykiem teoretycznym, który odegrał kluczową rolę w rozwoju kwantowej mechaniki i elektrodynamiki kwantowej. Dirac jest znany przede wszystkim ze swoich prac nad równaniem Diraca, które opisuje ruch cząstek o spinie 1/2, takich jak elektrony, w oparciu o teorię względności Einsteina i mechanikę kwantową. Jego prace nad równaniem Diraca miały ogromny wpływ na rozwój fizyki cząstek elementarnych i stały się kluczowym elementem modelu standardowego fizyki cząstek. Dirac był również pionierem w dziedzinie teorii pola kwantowego i symetrii cząstek elementarnych. Za swoje osiągnięcia otrzymał wiele wyróżnień, w tym Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki w 1933 roku, którą otrzymał wspólnie z Erwinem Schrödingerem. Jego wkład w rozwój fizyki teoretycznej jest nadal uznawany i ceniony na całym świecie.

41. Guglielmo Marconi – wynalazca, znany z wynalezienia bezprzewodowego systemu telegrafii, co przyczyniło się do rozwoju radia.

Guglielmo Marconi urodził się 25 kwietnia 1874 roku w Bolognie, we Włoszech, a zmarł 20 lipca 1937 roku w Rzymie. Był włoskim inżynierem i wynalazcą, uznawanym za pioniera w dziedzinie telekomunikacji bezprzewodowej. Marconi jest najbardziej znany z wynalezienia i rozwoju systemu radiowego, który umożliwił bezprzewodową transmisję sygnałów dźwiękowych i telegraficznych na duże odległości. Jego prace nad radiem doprowadziły do powstania pierwszego skutecznego systemu komunikacji bezprzewodowej, co miało ogromny wpływ na rozwój telekomunikacji i komunikacji na całym świecie. Marconi był także zaangażowany w rozwój innych technologii, takich jak radar, oraz odegrał istotną rolę w rozwoju komercyjnego wykorzystania radiotelegrafii. Jego wkład w dziedzinie telekomunikacji jest nadal powszechnie uznawany, a Marconi jest często określany jako ojciec radia.

42. John von Neumann – matematyk i informatyk, znany ze swoich prac nad teorią gier, informatyką i fizyką kwantową.

John von Neumann urodził się 28 grudnia 1903 roku w Budapeszcie, na Węgrzech, a zmarł 8 lutego 1957 roku w Waszyngtonie, D.C., w Stanach Zjednoczonych. Był węgiersko-amerykańskim matematykiem, fizykiem, informatykiem i ekonomistą, który odegrał kluczową rolę w wielu dziedzinach nauki i technologii. Von Neumann był znany przede wszystkim ze swoich prac nad teorią gier, mechaniką kwantową, informatyką oraz rozwojem komputera von Neumanna, który był jednym z pierwszych modeli komputera przechowującego programy w pamięci operacyjnej. Jego prace miały ogromny wpływ na rozwój matematyki, fizyki, informatyki i ekonomii, a jego wkład w rozwój teorii gier, programowania komputerowego i kryptografii jest nadal ceniony i wykorzystywany współcześnie. Von Neumann był również jednym z głównych architektów programu Manhattan, odpowiedzialnego za rozwój pierwszej bomby atomowej, co pokazuje jego wszechstronne zainteresowania i wpływ na wiele dziedzin nauki i technologii.

43. Rita Levi-Montalcini – neurolog, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za odkrycie czynnika wzrostu nerwów.

Rita Levi-Montalcini urodziła się 22 kwietnia 1909 roku w Turynie we Włoszech, a zmarła 30 grudnia 2012 roku w Rzymie. Była włoską neurolożką i biochemiczką, która wspólnie z biochemikiem Stanleyem Cohenem otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 1986 roku za odkrycie czynników wzrostu, które odgrywają kluczową rolę w rozwoju i regeneracji komórek nerwowych. Levi-Montalcini była również pionierką w badaniach nad rozwojem układu nerwowego i raków nerwowych, co przyczyniło się do lepszego zrozumienia procesów neurobiologicznych i nowych możliwości terapeutycznych dla wielu chorób neurologicznych. Ponadto była aktywistką społeczną i polityczną, która walczyła o prawa kobiet i rozwój nauki we Włoszech. Jej wkład w naukę i społeczeństwo jest nadal doceniany na całym świecie.

44. Claude Bernard – fizjolog, znany z pracy nad homeostazą organizmów.
60. Francis Crick – biolog molekularny, który wspólnie z Jamesem Watsonem odkrył strukturę podwójnej helisy DNA.

Claude Bernard urodził się 12 lipca 1813 roku w Saint-Julien, we Francji, a zmarł 10 lutego 1878 roku w Paryżu. Był francuskim fizjologiem, który jest uznawany za jednego z założycieli współczesnej medycyny eksperymentalnej. Bernard był pionierem w zastosowaniu metod naukowych do badania funkcji organizmu, co przyczyniło się do rozwoju fizjologii i medycyny. Jego prace nad układem nerwowym, regulacją ciepła, metabolizmem i wieloma innymi aspektami fizjologii stały się fundamentem dla dzisiejszej wiedzy na temat funkcjonowania organizmu. Jako pierwszy sformułował zasadę homeostazy, która mówi, że organizm żywy utrzymuje stałe warunki wewnętrzne, niezależnie od zmian w środowisku zewnętrznym. Jego eksperymenty nad przemianą materii i regulacją ciepła przyniosły mu międzynarodowe uznanie. Jego prace miały ogromny wpływ na rozwój medycyny i fizjologii, a jego podejście do nauki eksperymentalnej stało się wzorem dla przyszłych pokoleń badaczy.

45. Edmond Halley – astronom, który odkrył okresową kometę nazwaną jego nazwiskiem.

Edmond Halley urodził się 8 listopada 1656 roku w Haggerston, w Londynie, a zmarł 14 stycznia 1742 roku w Greenwich, również w Londynie. Był angielskim astronomem, matematykiem, geografem i fizykiem, który jest znany przede wszystkim ze swoich badań nad kometami. Halley był pierwszym, który zauważył, że niektóre komety pojawiają się regularnie na niebie w określonych odstępach czasu. Jego największym osiągnięciem było przewidzenie powrotu komety, która później została nazwana jego imieniem – kometa Halleya. Przewidział, że ta kometa powróci na niebo w 1758 roku, co faktycznie potwierdziło jego teorię i umocniło jego reputację w astronomii. Poza swoimi badaniami nad kometami, Halley był również znany ze swojej pracy nad mapami magnetycznymi Ziemi i badaniami dotyczącymi ruchu gwiazd i planet. Jego wkład w rozwój astronomii i nauk związanych z Ziemią jest nadal powszechnie uznawany i doceniany.

46. Emmy Noether – matematyk, znana ze swoich prac nad algebrą abstrakcyjną i twierdzenia Noethera.

Emmy Noether  urodziła się w Erlangen w Niemczech, 23 marca 1882 roku, a zmarła 14 kwietnia 1935 roku w Bryn Mawr, Pensylwanii, USA. Była niemiecką matematyczką znana ze swoich przełomowych osiągnięć w dziedzinie algebry abstrakcyjnej i fizyki teoretycznej. Jej prace położyły podwaliny pod nowoczesną algebrę i zrewolucjonizowały dziedzinę fizyki teoretycznej, zwłaszcza w obszarach symetrii i praw zachowania. Pomimo znaczącej dyskryminacji ze względu na płeć w środowisku akademickim, wytrwała i stała się jedną z najbardziej wpływowych matematyczek XX wieku. Jej najbardziej znanym osiągnięciem jest twierdzenie Noether, które ustanawia fundamentalną zależność między symetriami a prawami zachowania w fizyce. Oprócz tego wniosła istotny wkład w dziedziny takie jak teoria pierścieni, teoria reprezentacji grup, a także w rozwój teorii względności Einsteina. Jej dziedzictwo nadal inspiruje kolejne pokolenia matematyków i fizyków.

47. Gertrude Elion – farmakolog i biochemik, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za prace nad lekami przeciwnowotworowymi i lekami przeciwwirusowymi.

Gertrude Elion urodziła się 23 stycznia 1918 roku w Nowym Jorku, a zmarła 21 lutego 1999 roku w Chapel Hill, Karolina Północna. Była amerykańską biochemiczką i farmakologiem, laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 1988 roku. Jej prace przyczyniły się do opracowania wielu leków, w tym leków przeciwwirusowych, przeciwbakteryjnych i przeciwnowotworowych, co miało ogromny wpływ na medycynę i życie milionów ludzi.

48. Joseph Lister – chirurg, który wprowadził antyseptykę do praktyki chirurgicznej, znany jako ojciec antyseptyki.

Joseph Lister, urodzony 5 kwietnia 1827 roku w Upton, Anglia, a zmarły 10 lutego 1912 roku w Walmer, Anglia, był brytyjskim chirurgiem, który odegrał kluczową rolę w rozwoju antyseptyki w chirurgii. Jego badania i praktyka kładły nacisk na zapobieganie infekcjom poprzez sterylizację narzędzi chirurgicznych i dezynfekcję ran. Jego pionierskie stosowanie karbolu (fenolu) w chirurgii przyniosło mu reputację jednego z założycieli nowoczesnej chirurgii antyseptycznej.

49. John Bardeen, Walter Brattain i William Shockley – fizycy, którzy wynaleźli tranzystor, co umożliwiło rozwój elektroniki.

John Bardeen, Walter Brattain i William Shockley to trzej amerykańscy naukowcy, którzy wspólnie opracowali tranzystor w 1947 roku podczas pracy w Bell Telephone Laboratories.

– John Bardeen urodził się 23 maja 1908 roku w Madison, Wisconsin, USA, i zmarł 30 stycznia 1991 roku w Bostonie, Massachusetts, USA. Był dwukrotnym laureatem Nagrody Nobla z fizyki, otrzymując ją po raz pierwszy w 1956 roku za współtworzenie teorii nadprzewodnictwa, a następnie po raz drugi w 1972 roku za wkład w rozwój teorii półprzewodników i wynalezienie tranzystora.

– Walter Brattain urodził się 10 lutego 1902 roku w Amoy (obecnie Xiamen), Chinach, i zmarł 13 października 1987 roku w Seattle, Waszyngton, USA. Wspólnie z Bardeenem i Shockleyem opracował pierwszy tranzystor, co zaowocowało przyznaniem im Nagrody Nobla z fizyki w 1956 roku.

– William Shockley urodził się 13 lutego 1910 roku w Londynie, Anglia, i zmarł 12 sierpnia 1989 roku w Stanford, Kalifornia, USA. Był również współtwórcą tranzystora i laureatem Nagrody Nobla z fizyki w 1956 roku.

Ich wspólne osiągnięcie, tranzystor, odegrało kluczową rolę w rozwoju elektroniki i przyczyniło się do rewolucji cyfrowej oraz rozwoju technologii mikroelektronicznych.

50. Jack Kilby i Robert Noyce – inżynierowie, którzy niezależnie wynaleźli układy scalone, co przyczyniło się do rewolucji w technologii komputerowej.

Jack Kilby Urodził się 8 listopada 1923 roku w Jefferson City, Missouri, USA, a zmarł 20 czerwca 2005 roku w Dallas, Teksas, USA. To amerykański inżynier elektryk, który jest znany z wynalezienia układu scalonego (IC) w 1958 roku podczas pracy w Texas Instruments. Jego praca odegrała kluczową rolę w rozwoju technologii mikroelektronicznych i jest uznawana za przełomową w historii elektroniki.

Robert Noyce urodził się 12 grudnia 1927 roku w Burlington, Iowa, USA, a zmarł 3 czerwca 1990 roku w Austin, Teksas, USA., również amerykański inżynier elektryk, był współzałożycielem firmy Intel Corporation oraz współtwórcą układu scalonego. W 1959 roku, niezależnie od Jacka Kilby’ego, Noyce opracował koncepcję układu scalonego, który wykorzystywał technologię „planarną”, co pozwoliło na produkcję bardziej zaawansowanych i wydajnych układów scalonych.

Obaj panowie odegrali kluczową rolę w rozwoju technologii mikroelektronicznych, a ich wkład przyczynił się do rewolucji cyfrowej i rozwoju przemysłu komputerowego.

51. Murray Gell-Mann – fizyk teoretyczny, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za odkrycie kwarków i teorii oddziaływań słabych.

Murray Gell-Mann  urodził się 15 września 1929 roku w Nowym Jorku,  USA , a zmarł 24 maja 2019 roku w Santa Fe, Nowy Meksyk, USA.
Jako wybitny fizyk teoretyk, Murray Gell-Mann wprowadził kluczowe koncepcje i teorie w dziedzinie fizyki cząstek elementarnych. Jego największym osiągnięciem było opracowanie koncepcji kwarków, które są elementarnymi składnikami cząstek subatomowych, a także modelu symetrii SU(3), znanej jako „kwantowa chromodynamika”, której zastosowanie znacząco rozszerzyło zrozumienie silnych oddziaływań w fizyce cząstek elementarnych. Gell-Mann był również laureatem Nagrody Nobla z fizyki w 1969 roku za odkrycie reguł selekcji w słabych oddziaływaniach między hadronami. Jego wkład w rozwój fizyki cząstek elementarnych i teoretycznej był nieoceniony i przyczynił się do rewolucji w dziedzinie fizyki w drugiej połowie XX wieku.

52. Henrietta Leavitt – astronom, odkryła zależność między okresem pulsacji gwiazd zmiennej a ich jasnością, co stało się podstawą do mierzenia odległości w kosmosie.

Henrietta Swan Leavitt była amerykańską astronomką, urodzoną 4 lipca 1868 roku w Lancaster, Massachusetts, USA, a zmarłą 12 grudnia 1921 roku w Cambridge, Massachusetts, USA.

Jest znana głównie z odkrycia tzw. „prawo Leavitt”, które umożliwiło astronomom mierzenie odległości międzygwiazdowych oraz analizę struktury naszej galaktyki i wszechświata. Leavitt pracowała głównie w obserwatorium Harvarda, gdzie analizowała fotometryczne obserwacje gwiazd zmiennej w Mgławicy Wielkiego Obłoku Magellana.

Jej najważniejszym osiągnięciem było odkrycie zależności pomiędzy okresem zmienności a jasnością absolutną gwiazd zmiennej typu pulsującego (cefeidy). To odkrycie umożliwiło wyznaczanie odległości do dalekich obiektów kosmicznych, co miało ogromne znaczenie dla astronomii i kosmologii.

Mimo że nie otrzymała Nagrody Nobla za swoje odkrycie, jej praca stała się fundamentem wielu późniejszych badań i znacząco wpłynęła na rozwój astronomii.

53. Erwin Chargaff – biochemik, który odkrył parowanie zasad w DNA, co stało się podstawą reguły Chargaffa.

Erwin Chargaff był austriacko-amerykańskim biochemikiem, urodzonym 11 sierpnia 1905 roku w Czerniowcach, wówczas Austro-Węgry (obecnie Ukraina), a zmarł 20 czerwca 2002 roku w Nowym Jorku, USA.

Jest znany przede wszystkim z jego badań nad składem chemicznym kwasów nukleinowych, zwłaszcza DNA. Jego największym osiągnięciem było odkrycie tzw. reguły Chargaffa, która mówi, że w DNA ilość adeniny (A) jest równa ilości tyminy (T), a ilość guaniny (G) jest równa ilości cytozyny (C). To odkrycie było kluczowe dla zrozumienia struktury podwójnej helisy DNA.

Reguła Chargaffa była jednym z kluczowych odkryć, które umożliwiły późniejsze ustalenie struktury DNA przez Watsona i Cricka. Pomimo że Chargaff nie został uhonorowany Nagrodą Nobla za swoje odkrycia, to jego wkład w rozwój biologii molekularnej jest ogromny, a jego badania miały ogromny wpływ na dziedzinę genetyki i biologii molekularnej.

54. Hedy Lamarr – aktorka i wynalazczyni, współtwórczyni technologii spread spectrum, która znalazła zastosowanie w systemach komunikacji bezprzewodowej i GPS.

Hedy Lamarr, urodzona jako Hedwig Eva Maria Kiesler, była austriacko-amerykańską aktorką i wynalazczynią. Urodziła się 9 listopada 1914 roku w Wiedniu, Austro-Węgry (obecnie Austria), a zmarła 19 stycznia 2000 roku w Casselberry, Floryda, USA.

Lamarr zdobyła rozgłos jako aktorka filmowa w latach 30. i 40. XX wieku, występując w takich filmach jak „Ekstaza” (1933) czy „Algiers” (1938). Jednak jej niezwykłe osiągnięcie miało miejsce w dziedzinie technologii.

W 1942 roku Lamarr i jej współpracownik, kompozytor George Antheil, opatentowali system torpedowy wykorzystujący technologię częstotliwościową przełączania kanałów (frequency hopping), która miała na celu uniknięcie zakłóceń w torpedach. Chociaż ich wynalazek nie został wykorzystany w czasie II wojny światowej, to później, w latach 60., został zastosowany w technologii militarniej. Dziś technologia częstotliwościowego przełączania kanałów jest kluczowa dla bezpieczeństwa komunikacji bezprzewodowej, takiej jak bluetooth czy Wi-Fi.

Hedy Lamarr była wyjątkową postacią, łącząc w sobie talent aktorski z genialnością naukową. Jej wkład w rozwój technologii bezprzewodowej jest nieoceniony i niezapomniany.

55. Chandrasekhara Venkata Raman – fizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za odkrycie efektu rozpraszania Raman.

Chandrasekhara Venkata Raman, znany również jako C.V. Raman, był indyjskim fizykiem, urodzonym 7 listopada 1888 roku w Tiruchirappalli, w ówczesnym Madrasie, Indie Brytyjskie, a zmarł 21 listopada 1970 roku w Bengaluru, Indie.

Raman był laureatem Nagrody Nobla z fizyki w 1930 roku za odkrycie zjawiska rozpraszania Ramanowskiego, które polega na rozpraszaniu światła podczas interakcji z materią. Jego badania nad tym zjawiskiem ujawniły, że gdy światło przechodzi przez substancję, część promieniowania ulega zmianie częstotliwości, co może dostarczyć informacji o strukturze i właściwościach materiału.

Dzięki swojemu odkryciu Raman stał się jednym z pionierów w dziedzinie spektroskopii molekularnej i jego badania miały ogromny wpływ na rozwój fizyki i chemii. Jego prace i dziedzictwo są nadal szanowane w nauce, a jego odkrycie nadal znajduje szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach, takich jak chemia, biologia i nauki materiałowe.

56. James Clerk Maxwell – fizyk, znany ze swoich równań elektromagnetycznych, które przyczyniły się do rozwoju teorii elektromagnetyzmu.

James Clerk Maxwell był szkockim fizykiem i matematykiem, urodzonym 13 czerwca 1831 roku w Edynburgu, Szkocja, a zmarł 5 listopada 1879 roku w Cambridge, Anglia.

Maxwell jest znany przede wszystkim z jego teorii elektromagnetyzmu, która została opisana w jego słynnych równaniach Maxwella. Te równania stanowią podstawę współczesnej elektrodynamiki i opisują zachowanie się pól elektrycznych i magnetycznych oraz ich wzajemne oddziaływanie.

Jego największym osiągnięciem było przewidzenie istnienia fal elektromagnetycznych, co potwierdziły eksperymenty Heinricha Hertza. To odkrycie zaowocowało późniejszymi zastosowaniami w technologii radiowej i telekomunikacyjnej.

Maxwell dokonał również ważnych prac w dziedzinie termodynamiki, gdzie sformułował znane równania termodynamiczne, znane jako równania Maxwella-Boltzmanna, które opisują ruch cząstek gazów.

Jego wkład w rozwój nauki był nieoceniony, a jego prace stanowią fundament współczesnej fizyki.

57. Dorothy Hodgkin – chemik, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie chemii za rozwój technik rentgenowskiej krystalografii białek.

Dorothy Crowfoot Hodgkin była brytyjską chemik i krystalografem, urodzoną 12 maja 1910 roku w Kairze, w Egipcie, a zmarłą 29 lipca 1994 roku w Shipston-on-Stour, w Anglii.

Jest znana głównie ze swoich rewolucyjnych prac w dziedzinie krystalografii rentgenowskiej, która umożliwiła jej rozwiązanie struktur krystalicznych biologicznie istotnych substancji chemicznych, takich jak penicylina, witamina B12 i insulina. Jej największym osiągnięciem było rozwiązanie struktury krystalicznej insuliny w 1969 roku, co pomogło w zrozumieniu jej działania na poziomie molekularnym i miało kluczowe znaczenie dla rozwoju leczenia cukrzycy.

Za jej osiągnięcia, Hodgkin została uhonorowana Nagrodą Nobla z chemii w 1964 roku, stając się trzecią kobietą w historii laureatką tego zaszczytu. Ponadto była również laureatką wielu innych nagród i wyróżnień za swoje badania naukowe.

Jej wkład w rozwój krystalografii i nauk biologicznych był nieoceniony, a jej prace nadal stanowią fundament dla dalszych badań w dziedzinie chemii i biologii strukturalnej.

58. Louis Braille – wynalazca, twórca systemu pisma dla niewidomych znanej jako alfabet Braille’a.

Louis Braille był francuskim nauczycielem niewidomych, który jest znany przede wszystkim jako wynalazca systemu pisma dla osób niewidomych, nazwanego później jego nazwiskiem – alfabetu Braille’a. Urodził się 4 stycznia 1809 roku w Coupvray, we Francji, a zmarł 6 stycznia 1852 roku w Paryżu.

Braille sam stracił wzrok w wieku trzech lat w wyniku wypadku. Jego system pisma oparty na kombinacji wypukłych punktów, którymi osoby niewidome mogą dotykać i odczytywać litery, cyfry i inne symbole, stał się rewolucyjnym narzędziem umożliwiającym osobom niewidomym naukę czytania i pisania.

Pomimo że system Braille’a był początkowo trudny do zaakceptowania przez instytucje edukacyjne, z czasem stał się standardem dla osób niewidomych na całym świecie. Dzięki jego wynalazkowi, osoby niewidome mogą cieszyć się większą niezależnością i dostępem do wiedzy i kultury.

Dziedzictwo i wkład Louisa Braille’a w poprawę życia osób niewidomych są niezmiernie ważne i doceniane na całym świecie.

59. Elizabeth Blackburn – biolog molekularny, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za odkrycie telomerazy.

Elizabeth Blackburn to australijsko-amerykańska biolog molekularna, urodzona 26 listopada 1948 roku w Hobart, Tasmania, Australia.

Jest znana przede wszystkim z jej odkrycia telomerazy, enzymu odpowiedzialnego za utrzymanie długości telomerów, struktur znajdujących się na końcach chromosomów. Jej badania nad funkcją telomerów i telomeraz miały ogromne znaczenie dla zrozumienia procesów starzenia się komórek oraz rozwijania leków i terapii przeciwnowotworowych.

Za swoje badania nad telomerami i telomerazą, Elizabeth Blackburn została uhonorowana Nagrodą Nobla z fizjologii lub medycyny w 2009 roku, wraz z Carol Greider i Jackiem Szostakiem. Oprócz Nagrody Nobla, otrzymała wiele innych prestiżowych nagród i wyróżnień za jej badania naukowe.

Jej wkład w rozwój biologii molekularnej i medycyny molekularnej jest ogromny, a jej badania nadal inspirują naukowców na całym świecie w dziedzinie biologii komórkowej, starzenia się oraz nowotworów.

60. Edward Jenner – lekarz, który stworzył pierwszą szczepionkę przeciw ospie prawdziwej.

Edward Jenner był brytyjskim lekarzem, urodzonym 17 maja 1749 roku w Berkeley, Gloucestershire, Anglia, a zmarł 26 stycznia 1823 roku w Berkeley.

Jenner jest znany przede wszystkim jako pionier szczepień i twórca pierwszej szczepionki przeciwko ospie prawdziwej. Jego odkrycie miało ogromne znaczenie dla zwalczania tej choroby, która wcześniej była powszechna i często śmiertelna.

W 1796 roku Jenner przeprowadził słynny eksperyment, w którym zaszczepił chłopca, Jamesa Phippsa, ludzkim ospem krowim (krowią ospą), co pozwoliło chłopcu wytworzyć odporność na ospę prawdziwą. To odkrycie stało się podstawą do stosowania szczepień jako skutecznej metody zapobiegania chorobom zakaźnym.

Dzięki jego odkryciu i pracom nad szczepionkami, Jenner jest powszechnie uważany za jednego z najważniejszych lekarzy w historii medycyny, a jego wkład w walkę ze współczesnymi chorobami zakaźnymi jest nieoceniony.

61. Elizabeth Blackwell – lekarz, pierwsza kobieta, która uzyskała dyplom medyczny w Stanach Zjednoczonych.

Elizabeth Blackwell była brytyjsko-amerykańską lekarką, urodzoną 3 lutego 1821 roku w Bristolu, Anglia, a zmarłą 31 maja 1910 roku w Hastings, Anglia.

Jest najbardziej znana jako pierwsza kobieta, która uzyskała dyplom lekarski w Stanach Zjednoczonych oraz pierwsza kobieta, która została zarejestrowana jako lekarz w Stanach Zjednoczonych. W 1849 roku ukończyła Geneva Medical College w Nowym Jorku jako jedyna kobieta w swoim roczniku.

Blackwell miała trudności z uzyskaniem edukacji medycznej ze względu na swój płeć, ale dzięki jej wytrwałości i determinacji otworzyła drogę dla kobiet w nauce medycznej. Po uzyskaniu dyplomu pracowała jako lekarz, a także założyła szereg szpitali i instytucji medycznych, które były otwarte dla kobiet.

Jej wkład w rozwój medycyny i walkę o równouprawnienie płciowe w nauce jest nieoceniony, a jej postawa stanowi inspirację dla kolejnych pokoleń kobiet w nauce i medycynie.

62. Mikołaj Kopernik łac. Nicolaus Copernicus, niem. Nikolaus Kopernikus – polski astronom autor dzieła „O obrotach sfer niebieskich”

Mikołaj Kopernik, był polskim astronomem, matematykiem i duchownym, urodzonym 19 lutego 1473 roku w Toruniu, w Polsce (obecnie w Polsce), a zmarłym 24 maja 1543 roku w Fromborku, również w Polsce.

Jest znany przede wszystkim jako autor heliocentrycznej teorii wszechświata, która głosiła, że Ziemia obraca się wokół Słońca, a nie odwrotnie, jak uważano wcześniej. Jego główne dzieło, „De revolutionibus orbium coelestium” („O obrotach sfer niebieskich”), opublikowane w 1543 roku, zapoczątkowało rewolucję w dziedzinie astronomii i zmieniło sposób, w jaki ludzie postrzegali kosmos.

Teoria heliocentryczna Kopernika była przełomowa i miała ogromny wpływ na rozwój nauki, prowadząc do ostatecznego odrzucenia geocentrycznego modelu wszechświata. Jego prace były kluczowe dla rozwoju nauki nowożytnej i przyczyniły się do rewolucji naukowej. Kopernik jest uznawany za jednego z najwybitniejszych uczonych w historii i symbol rewolucji naukowej.

63. Chien-Shiung Wu – fizyk, który pracował nad projektem Manhattan i odkrył parzystość zachowań w oddziaływaniach słabych.

Chien-Shiung Wu, znana również jako „Queen of Nuclear Research”, była chińsko-amerykańską fizykiem jądrową, urodzoną 31 maja 1912 roku w Liuhe, w prowincji Jiangsu, w Chinach, a zmarłą 16 lutego 1997 roku w Nowym Jorku, USA.

Wu jest najbardziej znana z przeprowadzenia eksperymentu, który potwierdził brak zachowania parzystości w oddziaływaniach słabych, co przyniosło jej przydomek „Chinese Madame Curie”. Eksperyment ten, znany jako eksperyment Wu, został przeprowadzony w 1956 roku i przyniósł jej uznanie na całym świecie.

Ponadto Wu miała także znaczący wkład w projekt Manhattan podczas II wojny światowej, a także w badaniach nad reakcjami jądrowymi i zastosowaniami energii jądrowej.

Jej osiągnięcia w dziedzinie fizyki jądrowej i wkład w rozwój nauki przyniosły jej wiele wyróżnień i nagród, a jej postawa stanowi inspirację dla wielu naukowców, zwłaszcza kobiet, na całym świecie.

64. Émilie du Châtelet – fizyk i matematyk, znana ze swoich prac nad fizyką i tłumaczenia na francuski dzieł Newtona.

Émilie du Châtelet, właśc. Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, była francuską matematyczką, fizyczką i filozofką, urodzoną 17 grudnia 1706 roku w Paryżu, Francja, a zmarłą 10 września 1749 roku w Lunéville, Francja.

Du Châtelet była wybitną naukową intelektualistką epoki Oświecenia. Jej najbardziej znanym osiągnięciem jest przekład i komentarz do pracy „Principia Mathematica” Isaaca Newtona, której dokonała na język francuski. Jej tłumaczenie, które zostało opublikowane w 1759 roku, przyczyniło się do popularyzacji idei Newtona we Francji i Europie.

Ponadto, du Châtelet dokonała wielu wkładów w dziedzinie fizyki, matematyki i filozofii, w tym prace nad kinetyczną teorią gazów oraz badania nad energią i ruchem. Jej prace nad energią i ruchem zawierały wczesne koncepcje zachowania energii, co zapoczątkowało nowe podejście do fizyki.

Jej wkład w rozwój nauki i filozofii, zwłaszcza w epoce Oświecenia, jest niezmiernie ważny, a jej postawa stanowi inspirację dla wielu naukowców i intelektualistów na całym świecie.

65. Maurice Wilkins – fizyk, który pracował nad rentgenowskimi strukturami DNA i był współpracownikiem Rosalind Franklin.

Maurice Wilkins był brytyjskim fizykiem i biochemikiem, urodzonym 15 grudnia 1916 roku w Pongaroa, w Nowej Zelandii, a zmarł 5 października 2004 roku w Londynie, Wielka Brytania.

Wilkins jest znany przede wszystkim ze swojej pracy nad promieniowaniem rentgenowskim i strukturą DNA. Wspólnie z Rosalind Franklin prowadził badania nad strukturą DNA, które były kluczowe dla ustalenia jego podwójnej helisy.

Jego prace nad promieniowaniem rentgenowskim umożliwiły uzyskanie kluczowych danych rentgenowskich o strukturze DNA, które były później wykorzystane przez Jamesa Watsona i Francisa Cricka do sformułowania modelu podwójnej helisy DNA.

W 1962 roku Wilkins został współlaureatem Nagrody Nobla z fizyki wraz z Watsonem i Crickiem za ich odkrycie struktury DNA. Pomimo że Wilkins odegrał kluczową rolę w tych badaniach, jego wkład nie został pierwotnie doceniony na miarę jego wkładu.

Jego praca nad strukturą DNA i badania nad promieniowaniem rentgenowskim miały ogromny wpływ na rozwój biologii molekularnej i genetyki.

66. Maria Goeppert Mayer – fizyk, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za odkrycie reguły wypełniania powłok elektronowych w atomach.

Maria Goeppert Mayer była niemiecko-amerykańską fizyczką, urodzoną 28 czerwca 1906 roku w Kattowitz (obecnie Katowice), wówczas w Niemczech (obecnie w Polsce), a zmarłą 20 lutego 1972 roku w San Diego, Kalifornia, USA.

Mayer jest znana przede wszystkim z jej pracy nad teorią struktury jądrowej, za którą otrzymała Nagrodę Nobla z fizyki w 1963 roku, stając się drugą kobietą w historii, która otrzymała ten zaszczyt (pierwszą był Marie Curie).

Jej praca koncentrowała się na zrozumieniu struktury jąder atomowych i ich składników. W 1949 roku zaproponowała model jądra atomowego, który uwzględniał podstawowe poziomy energetyczne elektronów, co przyczyniło się do zrozumienia istoty składników jądra atomowego.

Poza Nagrodą Nobla, Mayer miała również wiele innych osiągnięć, w tym pierwszą kobiecą profesurę fizyki teoretycznej na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Diego. Jej wkład w rozwój fizyki jądrowej jest nieoceniony, a jej prace nadal stanowią fundament dla dzisiejszych badań w tej dziedzinie.

67. Alfred Wegener – geolog, który zaproponował teorię o płytach tektonicznych i kontynentalnych dryfie.

Alfred Wegener był niemieckim geologiem i meteorologiem, urodzonym 1 listopada 1880 roku w Berlinie, Niemcy, a zmarłym 13 listopada 1930 roku na Grenlandii.

Wegener jest najbardziej znany jako twórca teorii kontynentalizmu, która głosiła, że kontynenty nie są stałe, ale przemieszczają się przez czas. Jego teoria kontynentalizmu, opublikowana po raz pierwszy w 1915 roku w książce „Die Entstehung der Kontinente und Ozeane” („Powstanie kontynentów i oceanów”), była kontrowersyjna w czasach jej powstania, ale później stała się podstawą dla współczesnej teorii tektoniki płyt.

Wegener zauważył podobieństwa w geologii, paleontologii i klimatologii różnych kontynentów, co doprowadziło go do wniosku, że kontynenty były w przeszłości połączone w jedną superkontynent, który nazwał Pangeą. Jego teoria została pierwotnie odrzucona przez większość współczesnych mu naukowców, ale później, po zgromadzeniu większej ilości dowodów, stała się powszechnie akceptowana.

Dzisiaj Alfred Wegener jest uznawany za jednego z najważniejszych geologów XX wieku, a jego prace nad ruchem kontynentów miały ogromny wpływ na rozwój nauki o Ziemi.

68. Subrahmanyan Chandrasekhar – astrofizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za swoje badania nad ewolucją gwiazd i strukturą gwiazd neutronowych. 

Subrahmanyan Chandrasekhar był indyjsko-amerykańskim astrofizykiem, urodzonym 19 października 1910 roku w Lahore, wówczas w Brytyjskiej Indyjskiej, obecnie w Pakistanie, a zmarł 21 sierpnia 1995 roku w Chicago, Illinois, USA.

Chandrasekhar jest znany przede wszystkim ze swoich prac nad ewolucją gwiazd i czarnymi dziurami. Jego najbardziej znane osiągnięcie to odkrycie granicznej masy Chandrasekhara, czyli maksymalnej masy białego karła, która po przekroczeniu prowadzi do kolapsu grawitacyjnego i powstania czarnej dziury. Jego teoria była kontrowersyjna w momencie jej przedstawienia, ale później została powszechnie zaakceptowana i stała się kluczowym elementem astrofizyki.

W uznaniu jego pracy, Chandrasekhar otrzymał wiele nagród i wyróżnień, w tym Nagrodę Nobla z fizyki w 1983 roku, za swoje wkłady w teorię ewolucji gwiazd i strukturę białych karłów.

Jego badania i odkrycia miały ogromny wpływ na rozwój astrofizyki i nasze zrozumienie ewolucji gwiazd i kosmosu. Chandrasekhar jest uznawany za jednego z najwybitniejszych astrofizyków XX wieku.

69. Niels Bohr – fizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za swoje badania struktury atomowej i rozwój modelu atomu Bohra. 

Niels Bohr był duńskim fizykiem, urodzonym 7 października 1885 roku w Kopenhadze, Danii, a zmarłym 18 listopada 1962 roku tamże.

Bohr był jednym z najwybitniejszych fizyków XX wieku i znany głównie z jego pracy nad strukturą atomową i rozwojem teorii kwantowej. Jego najbardziej znany wkład to model atomu, znany jako model Bohra, który wprowadził pojęcie kwantowania energii elektronów w atomie oraz zasady, według których elektrony mogą krążyć wokół jądra atomowego tylko na określonych orbitach o określonych energiach.

Jego prace nad teorią atomową przyczyniły się do zrozumienia spektrów atomowych i wyjaśnienia wielu zjawisk związanych z zachowaniem się atomów. Ponadto, Bohr odegrał kluczową rolę w rozwoju mechaniki kwantowej, szczególnie w opracowaniu pojęcia zasady nieoznaczoności w formie zaproponowanej przez Wernera Heisenberga.

Jego badania i teorie miały ogromny wpływ na rozwój fizyki, chemii i innych dziedzin nauki, a jego model atomu był jednym z kamieni milowych w historii fizyki kwantowej. Za swoje osiągnięcia otrzymał wiele prestiżowych nagród, w tym Nagrodę Nobla z fizyki w 1922 roku.

70. Grace Hopper – informatyk, znana z pracy nad komputerami, twórczyni pierwszego kompilatora.

Grace Hopper była amerykańską matematyczką i informatykiem, urodzoną 9 grudnia 1906 roku w Nowym Jorku, USA, a zmarłą 1 stycznia 1992 roku w Arlington, Wirginia, USA.

Hopper była pionierką w dziedzinie informatyki i miała ogromny wpływ na rozwój technologii komputerowej. Była jedną z pierwszych programistek komputerowych na świecie i uczestniczyła w pracach nad wieloma wczesnymi komputerami, w tym nad UNIVAC I.

Jej najważniejszym osiągnięciem było stworzenie pierwszego kompilatora, który przekształcał kod źródłowy programu na język maszynowy, co umożliwiło programistom pisanie programów w bardziej zrozumiały sposób. Wynalazek ten znacząco przyspieszył proces tworzenia oprogramowania i był kluczowym krokiem w rozwoju dziedziny informatyki.

Hopper także przyczyniła się do rozwoju języka programowania COBOL, który stał się jednym z najpopularniejszych języków programowania w biznesie.

Jej wkład w rozwój informatyki jest ogromny, a jej praca i osiągnięcia są nadal szanowane i doceniane w dziedzinie technologii komputerowej.

71. John Bardeen – fizyk, jedyny laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki dwukrotnie, za wynalezienie tranzystora i odkrycie efektu tunelowania. 

John Bardeen był amerykańskim fizykiem, urodzonym 23 maja 1908 roku w Madison, Wisconsin, USA, a zmarłym 30 stycznia 1991 roku w Bostonie, Massachusetts, USA.

Bardeen jest znany przede wszystkim jako współtwórca tranzystora, który jest podstawowym elementem elektronicznym stosowanym w większości współczesnych urządzeń elektronicznych. Wspólnie z Walterem Brattainem i Williamem Shockleyem, Bardeen opracował tranzystor w laboratoriach Bell Telephone Laboratories w 1947 roku, co otworzyło drogę do rewolucji w elektronice i technologii komunikacyjnej.

Ponadto, Bardeen jest jedyną osobą, która dwukrotnie otrzymała Nagrodę Nobla z fizyki. Po raz pierwszy został uhonorowany w 1956 roku, wraz z Brattainem i Shockleyem, za wynalezienie tranzystora. Po raz drugi otrzymał Nagrodę Nobla w 1972 roku, wspólnie z Leonem Cooperem i Robertem Schriefferem, za opracowanie teorii nadprzewodnictwa, znanej jako teoria BCS (od pierwszych liter nazwisk autorów).

Jego wkład w rozwój fizyki i technologii był ogromny, a jego prace nad tranzystorem i nadprzewodnictwem miały ogromny wpływ na dziedzinę elektroniki i materiałoznawstwa.

72 .Jocelyn Bell Burnell – astrofizyk, odkrywczyni pulsarów. 

Jocelyn Bell Burnell to brytyjska astrofizyczka, urodzona 15 lipca 1943 roku w Belfaście, Irlandia Północna.

Jest najbardziej znana ze swojej pracy nad pulsarami, za którą odkryła pierwszego pulsara, PSR B1919+21, w 1967 roku, gdy była studentką studiów doktoranckich pod nadzorem Anthony’ego Hewisha na Uniwersytecie Cambridge. Odkrycie to było przełomowe i miało ogromny wpływ na dziedzinę astrofizyki.

Mimo że Burnell nie otrzymała Nagrody Nobla za odkrycie pulsarów, co było tematem kontrowersji, jej wkład w odkrycie pulsarów i badania nad nimi są niezaprzeczalne. Burnell kontynuowała swoją karierę naukową jako ceniona astrofizyczka i nauczycielka akademicka, a także była zaangażowana w promowanie i wsparcie kobiet w naukach ścisłych.

73. Jan Heweliusz: Astronom i matematyk, który dokonał licznych obserwacji astronomicznych i opublikował jedne z najdokładniejszych map księżycowych swoich czasów.

Jan Heweliusz, znany również jako Johannes Hevelius, był polsko-niemieckim astronomem, matematykiem i kupcem, urodzonym 28 stycznia 1611 roku w Gdańsku (Danzig), w Prusach Królewskich (obecnie w Polsce), a zmarłym 28 stycznia 1687 roku tamże.

Heweliusz jest znany przede wszystkim ze swoich obserwacji astronomicznych i prac nad mapowaniem nieba. Był jednym z czołowych astronomów swojej epoki i znany był ze swojej dokładności i precyzji w obserwacjach. Opracował katalog gwiazd z ponad 1500 gwiazdami, który został opublikowany w jego dziele „Firmamentum Sobiescianum sive Uranographia” (1660).

Ponadto, Heweliusz był jednym z pierwszych astronomów, którzy obserwowali księżyc Jowisza, a także odkrył kilka komety i zjawisk astronomicznych. Był także jednym z pierwszych, którzy używali teleskopu w swoich badaniach.

Jego prace przyczyniły się do znacznego postępu w dziedzinie astronomii i kartografii nieba, a jego dzieła są nadal cenione przez współczesnych astronomów jako cenne źródło wiedzy o niebie.

74. Stefan Banach: Matematyk, który był jednym z założycieli szkoły lwowsko-warszawskiej w matematyce i uczynił znaczące wkłady w dziedzinie analizy funkcjonalnej i teorii miary.

Stefan Banach był polskim matematykiem, urodzonym 30 marca 1892 roku w Krakowie, w Austro-Węgrzech (obecnie w Polsce), a zmarłym 31 sierpnia 1945 roku w Lwowie, w Polsce (obecnie Ukraina).

Banach był jednym z najwybitniejszych matematyków XX wieku i współzałożycielem tzw. szkoły lwowsko-warszawskiej w matematyce. Jest znany głównie ze swoich prac w dziedzinie analizy funkcjonalnej, teorii miary i teorii operatorów.

Wraz z Kazimierzem Kuratowskim był współautorem podstawowej monografii w dziedzinie teorii funkcji zbiorów punktów, która przyczyniła się do rozwoju topologii ogólnej. Jest także znany ze swojego wkładu w rozwój teorii przestrzeni Banacha, która jest kluczowym zagadnieniem w analizie funkcjonalnej.

Banach był również współzałożycielem czasopisma „Studia Mathematica”, które stało się ważnym forum dla publikacji w dziedzinie matematyki.

Jego prace miały ogromny wpływ na rozwój matematyki i są nadal studiowane i cenione przez matematyków na całym świecie.

75. Andrzej Schally: Endokrynolog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny w 1977 roku za jego badania nad hormonami peptydowymi wydzielanymi przez mózg, w tym LH-RH.

Andrzej Schally, znany również jako Andrew Schally, jest polsko-amerykańskim biochemikiem i endokrynologiem, urodzonym 30 listopada 1926 roku w Wilnie, wówczas w Polsce (obecnie na Litwie).

Schally jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny, którą otrzymał w 1977 roku, wraz z Rosjaninem Rogerem Guilleminem, za ich badania nad peptydowymi hormonami wydzielanymi przez mózg, w szczególności gonadoliberyną i LH-RH, oraz za opracowanie nowych metod badawczych w dziedzinie endokrynologii.

Jego badania miały ogromny wpływ na rozwój wiedzy na temat regulacji hormonalnej i funkcji układu hormonalnego, a także miały praktyczne zastosowanie w leczeniu chorób hormonalnych, w tym niepłodności i raka prostaty.

Poza Nagrodą Nobla, Schally otrzymał wiele innych wyróżnień i nagród za swoje osiągnięcia naukowe, a jego prace nadal mają wpływ na dziedzinę medycyny i endokrynologii.

76. Marian Rejewski, Jerzy Różycki, Henryk Zygalski: Matematycy i kryptolodzy, którzy złamali niemiecki kod Enigmy podczas II wojny światowej, co miało kluczowe znaczenie dla aliantów.

Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski to polscy matematycy i kryptolodzy, którzy odegrali kluczową rolę w złamaniu niemieckiego szyfru Enigmy podczas II wojny światowej.

1. Marian Rejewski (1905-1980): Był matematykiem i kryptologiem. Jego prace nad analizą niemieckiego szyfru Enigmy pozwoliły mu na odkrycie struktury maszyny i opracowanie metod jego złamania. Jego najważniejszym wkładem było odkrycie matematycznego sposobu rozwiązania ustawień startowych Enigmy, co umożliwiło późniejsze dekodowanie szyfrów.

2. Jerzy Różycki (1909-1942): Był matematykiem i inżynierem, który pracował nad złamaniem szyfru Enigmy. Opracował innowacyjny system nazwany „Bomba”, który był w stanie przyspieszyć proces dekodowania niemieckich szyfrów. Niestety zginął w katastrofie samolotu w 1942 roku, nie widząc końcowego sukcesu swojej pracy.

3. Henryk Zygalski (1908-1978): Był matematykiem i kryptologiem, który również pracował nad złamaniem szyfru Enigmy. Zaprojektował „arkusz Zygalskiego”, który był używany do wykrywania pewnych ustawień szyfru Enigmy. Jego praca była kluczowa dla ostatecznego sukcesu w złamaniu niemieckiego szyfru.

Działania Rejewskiego, Różyckiego i Zygalskiego odegrały zasadniczą rolę w sukcesie brytyjskiego projektu Ultra, który przyniósł aliantom ogromną przewagę wojenną poprzez rozszyfrowanie niemieckich szyfrów Enigmy.

77. Władysław Tatarkiewicz: Filozof, historyk filozofii i etyk, który dokonał znaczących badań nad historią myśli filozoficznej.

Władysław Tatarkiewicz był polskim filozofem, urodzonym 3 kwietnia 1886 roku w Warszawie, a zmarłym 4 kwietnia 1980 roku w Warszawie.

Był jednym z najwybitniejszych polskich filozofów XX wieku. Jego prace dotyczyły głównie historii filozofii, estetyki, etyki i teorii kultury. Jako filozof zajmował się szerokim zakresem zagadnień, od problemów metafizycznych po analizę dzieł sztuki.

Jednym z najbardziej znanych dzieł Tatarkiewicza jest „Historia filozofii”, wielotomowe dzieło, które jest jednym z najważniejszych opracowań historii myśli filozoficznej w języku polskim. Ponadto, jego prace nad estetyką, w tym „Historia estetyki” oraz „O sztuce”, miały ogromny wpływ na rozwój teorii estetyki w Polsce i za granicą.

Tatarkiewicz był także aktywnym uczestnikiem życia intelektualnego i kulturalnego swojego czasu, a jego wpływ na rozwój filozofii polskiej i światowej jest trudny do przecenienia. Jego dzieła nadal są studiowane i cenione zarówno przez filozofów, jak i miłośników sztuki i kultury.

78. Ludwik Hirszfeld: Bakteriolog i immunolog, który dokonał pionierskich badań nad grupami krwi i genetyką populacyjną.

Ludwik Hirszfeld był polskim bakteriologiem i immunologiem, urodzonym 5 sierpnia 1884 roku w Warszawie, a zmarłym 7 marca 1954 roku w Paryżu, we Francji.

Hirszfeld jest najbardziej znany ze swoich badań nad grupami krwi i genetyką populacyjną. Wspólnie z innymi badaczami, m.in. z żoną, Ludwiką Hirszfeldową, opisał system grup krwi AB0, który jest podstawowym systemem klasyfikacji grup krwi używanym obecnie w medycynie.

Jego prace nad genetyką populacyjną, zwłaszcza w zakresie dziedziczenia grup krwi, miały ogromny wpływ na rozwój medycyny, transfuzjologii i immunologii. Hirszfeld był także pionierem w dziedzinie badania dziedziczenia cech ludzkich i analizy genetycznej populacji.

Poza swoimi badaniami naukowymi, Hirszfeld był także aktywny politycznie i społecznie, angażując się w działalność na rzecz społeczności żydowskiej i walkę z dyskryminacją rasową.

Jego prace i wkład w rozwój nauki są nadal doceniane i studiowane, a Hirszfeld jest uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich naukowców w dziedzinie medycyny i biologii.

Ci naukowcy mieli ogromny wpływ na rozwój swoich dziedzin oraz na ludzkość jako całość poprzez swoje odkrycia, wynalazki i wkłady w naukę i technologię.