W sercu starożytnego Babilonu, gdzie wieże z gliny i lapis-lazuli sięgały niebios, a rzeki Tygrys i Eufrat szeptały opowieści o bogach, żyła Isztar – Pani Niebios, bogini miłości i wojny. Jej oczy błyszczały jak gwiazdy, a serce biło w rytmie życia i śmierci. Lecz nawet bogowie nie są wolni od cierpienia. Posłuchajcie opowieści o miłości, która wstrząsnęła niebem i ziemią – opowieści o Isztar, Tammuzie i łzach, które stały się kamieniami.
W Mezopotamii, tysiące lat temu, Isztar była czczona jako władczyni płodności, namiętności i walki. Jej imię – Inanna w mitologii sumeryjskiej – rozbrzmiewało w hymnach zapisanych na glinianych tabliczkach. Była siłą życia, ale też chaosu. Pewnego dnia, spoglądając z niebios na ziemię, jej wzrok padł na Tammuza, młodego pasterza, którego pieśń była jak szmer Eufratu, a serce czyste jak… poranne światło.
Tammuz, w niektórych opowieściach bóg wegetacji, w innych śmiertelny pasterz, oczarował Isztar swoją prostotą i pięknem. Ich miłość była jak płomień – gorąca, lecz skazana na zagaszenie. W mezopotamskich mitach Tammuz nie był zwykłym śmiertelnikiem, ale bogiem związanym z cyklami natury. Lecz w naszej opowieści, inspirowanej starożytnymi hymnami, Tammuz jest młodym człowiekiem, którego życie płynie szybciej niż boska wieczność Isztar.
Gdy czas odebrał mu młodość, Isztar, nie mogąc znieść jego śmiertelności, błagała Anu, najwyższego boga, o nieśmiertelność dla ukochanego. Ale prawa życia i śmierci były nieugięte, nawet dla bogini.
Gdy Tammuz odszedł do krainy zmarłych, Isztar po raz pierwszy zapłakała. Jej łzy, jak mówi nasza opowieść, spadały na ziemię i zamieniały się w kamienie – twarde, zimne, jak jej żal. Choć w starożytnych tekstach nie ma wzmianki o kamiennych łzach, w Babilonie wierzono, że boskie emocje przenikają świat materialny. Ludzie zbierali te kamienie, wierząc, że niosą w sobie cząstkę boskiego cierpienia, symbol ochrony i pamięci.
Zrozpaczona Isztar zeszła do świata podziemnego, by odzyskać Tammuza. Ten mit, zapisany na sumeryjskich tabliczkach klinowych, opowiada o jej odważnej podróży do krainy rządzonej przez Ereszkigal, boginię śmierci. Gdy Isztar opuściła świat żywych, ziemia stała się jałowa – plony obumierały, rzeki wysychały. To odzwierciedlało mezopotamskie rozumienie cyklów natury, gdzie śmierć Tammuza symbolizowała suszę, a powrót Isztar – odrodzenie.
Co roku, jak głosi legenda, Isztar wracała z pustymi rękami, lecz jej powrót przynosił ziemi płodność. Ludzie Babilonu czcili ten cykl rytuałami żałobnymi, opłakując Tammuza, a potem świętując odrodzenie życia.
Kamienne łzy Isztar, choć być może poetycką wizją, przypominają nam o uniwersalnej prawdzie: miłość, nawet boska, niesie radość i ból. W Babilonie wierzono, że miłość Isztar i Tammuza żyje w cyklach natury – w rozkwitających polach, w szumie rzek, w gwiazdach nad pustynią.
„Bo miłość jest jak rzeka – czasem nawadnia serce, a czasem je zatapia.”
Mitologia babilońska, będąca rozwinięciem i adaptacją wcześniejszych wierzeń sumeryjskich, stanowi jeden z najważniejszych systemów wierzeń starożytnej Mezopotamii. Rozwijała się w Babilonii, regionie południowej Mezopotamii, szczególnie od II tysiąclecia p.n.e., kiedy Babilon stał się dominującym ośrodkiem politycznym i kulturalnym. Poniżej przedstawiam szczegółowy opis mitologii babilońskiej, jej kluczowych elementów, bogów, mitów (w tym odniesienia do Eridu Genesis jako pierwowzoru opowieści o potopie) oraz wpływu na inne kultury. Ze względu na prośbę o wszystkie szczegóły, omówię również główne źródła, teksty mitologiczne i kontekst historyczny.
Mitologia babilońska czerpie z tradycji sumeryjskich (ok. 3000–2000 p.n.e.), ale została wzbogacona i przekształcona w okresie starobabilońskim (ok. 1894–1595 p.n.e.) oraz później, zwłaszcza za panowania Hammurabiego i w czasach imperium nowobabilońskiego (626–539 p.n.e.). Babilon, jako centrum religijne i polityczne, promował kult boga Marduka, który stał się naczelnym bóstwem panteonu.
Babilońskie mity były zapisywane pismem klinowym w języku akadyjskim na glinianych tabliczkach, odnalezionych w ruinach miast takich jak Babilon, Nippur, Aszur czy Uruk. Teksty te, w tym Enuma Elisz, Atrahasis czy Epos o Gilgameszu, są głównymi źródłami wiedzy o mitologii. Wpływy babilońskie widoczne są w religiach asyryjskich, hebrajskich, a nawet greckich i hinduskich, szczególnie w motywach potopu i stworzenia świata.
Główne mity babilońskie
Babilońskie mity obejmują opowieści o stworzeniu świata, losach ludzkości, potopie i relacjach między bogami a ludźmi. Poniżej omawiam najważniejsze teksty, w tym odniesienia do Eridu Genesis.
1. Enuma Elisz („Gdy na wysokości”):
Treść: Epos kosmogoniczny opisujący stworzenie świata przez Marduka. Na początku istnieją pierwotne bóstwa Apsu (słodkie wody) i Tiamat (słone wody). Ich potomkowie, młodsi bogowie, wywołują chaos, co prowadzi do konfliktu. Marduk pokonuje Tiamat, rozcina jej ciało, tworząc niebo i ziemię, a z krwi jej sługi Kingu tworzy ludzkość, by służyła bogom.
Znaczenie: Tekst gloryfikuje Marduka i Babilon, uzasadniając jego supremację. Recytowany podczas noworocznego święta Akitu.
Fragment (tłumaczenie, tabliczka IV):
„Marduk wzniósł swój łuk, przygotował strzały,
Tiamat runęła, chaos został pokonany.
Rozciął jej ciało na dwoje, jak rybę,
Z jednej części uczynił niebo, z drugiej ziemię.”
2. Atrahasis:
Treść: Opowieść o stworzeniu ludzkości i potopie. Ludzie zostają stworzeni przez Ea i boginię Mami, by odciążyć bogów od pracy. Gdy stają się zbyt liczni i hałaśliwi, Enlil zsyła plagi, a ostatecznie potop. Ea ostrzega Atrahasis, który buduje arkę i ratuje życie.
Związki z Eridu Genesis: Atrahasis rozwija motyw potopu z Eridu Genesis, dodając szczegóły o przyczynach (hałas ludzkości) i konsekwencjach (regulacja populacji przez bogów).
Fragment (tłumaczenie, tabliczka III):
„Ea przemówił do Atrahasis przez trzcinową ścianę:
‘Zburz swój dom, zbuduj łódź,
Ocal życie przed wodami potopu!’”
3. Epos o Gilgameszu:
Treść: Epos opisuje przygody króla Uruk, Gilgamesza, i jego przyjaciela Enkidu. W tabliczce XI Utnapisztim opowiada o potopie, który jest niemal identyczny z historią Ziusudry w Eridu Genesis. Utnapisztim, ostrzeżony przez Ea, buduje arkę, przetrzymuje potop i otrzymuje nieśmiertelność.
Związki z Eridu Genesis: Historia potopu w Eposie o Gilgameszu jest rozwinięciem sumeryjskiej opowieści, z większą liczbą szczegółów (np. ptaki wypuszczane po potopie).
Fragment (tabliczka XI):
„Sześć dni i siedem nocy szalała burza,
Gdy wody ustały, wypuściłem gołębia.
Ziemia znów się ukazała, a ja złożyłem ofiarę.”
4. Eridu Genesis (Sumeryjski Potop):
Treść: Eridu Genesis opowiada o stworzeniu świata, decyzji bogów o zesłaniu potopu, ostrzeżeniu Ziusudry przez Enkiego, budowie arki, siedmiodniowym potopie i nagrodzie w postaci nieśmiertelności w Dilmun.
Znaczenie w mitologii babilońskiej: Choć tekst jest sumeryjski, był znany i adaptowany w Babilonii (np. w Atrahasis i Eposie o Gilgameszu). Motyw potopu jest centralny dla babilońskich wierzeń o boskiej sprawiedliwości i odnowie świata.
Fragmenty: Wszystkie znane fragmenty podano wcześniej, np.:
„Ziusudra, król Szuruppak, stał przy ścianie,
Enki przemówił: ‘Zbuduj łódź, ocal życie!’”
5. Mit o zejściu Isztar do podziemi:
Treść: Isztar, bogini miłości i wojny, schodzi do świata podziemnego, by zmierzyć się z Ereszkigal. Zostaje uwięziona, a świat na ziemi traci płodność. Ea ratuje ją, przywracając życie.
Znaczenie: Mit tłumaczy cykle natury i podkreśla rolę śmierci w kosmosie.
Fragment:
„Isztar zeszła do krainy bez powrotu,
Ereszkigal rozkazała zamknąć bramy.”
Tematy i motywy mitologii babilońskiej
Stworzenie i chaos:
Mity (np. Enuma Elisz) podkreślają walkę porządku (Marduk) z chaosem (Tiamat). Ludzkość jest stworzona, by służyć bogom.
Potop:
Motyw potopu (Eridu Genesis, Atrahasis, Gilgamesz) symbolizuje boską karę i odnowę. Ziusudra, Atrahasis i Utnapisztim są archetypami sprawiedliwego człowieka.
Relacje bogowie–ludzie:
Bogowie są kapryśni, ale sprawiedliwi ludzie (np. Ziusudra) mogą zyskać ich łaskę.
Nieśmiertelność i śmierć:
W Eposie o Gilgameszu i Eridu Genesis nieśmiertelność jest rzadkim darem, zarezerwowanym dla wybranych.
Cykle natury:
Mity, takie jak zejście Isztar, odzwierciedlają cykle życia, śmierci i odrodzenia.
Wpływ mitologii babilońskiej
Na Biblię:
Historia potopu Noego (Rdz 6–9) czerpie z Eridu Genesis i Atrahasis (arka, siedmiodniowy potop, ofiara).
Motywy stworzenia świata w Enuma Elisz (np. oddzielenie nieba od ziemi) mają paralele w Księdze Rodzaju.
Na mitologię asyryjską:
Asyryjczycy przejęli babilońskie mity, zastępując Marduka bogiem Aszurem.
Na kulturę hellenistyczną i indyjską:
Motywy potopu i walki z chaosem (np. Tiamat) pojawiają się w mitach greckich (Deukalion) i hinduskich (Manu).
Na literaturę:
Epos o Gilgameszu jest jednym z najstarszych dzieł literackich, które wpłynęły na epikę światową.
Źródła mitologii babilońskiej
Tabliczki klinowe: Znalezione w bibliotekach Aszurbanipala w Niniwie, Nippur, Uruk.
Główne teksty:
Enuma Elisz: Siedem tabliczek, ok. 1200–1000 p.n.e.
Atrahasis: Ok. 1700 p.n.e.
Epos o Gilgameszu: Standardowa wersja z XII w. p.n.e.
Eridu Genesis: Tabliczka CBS 10673, ok. 1800–1600 p.n.e.
Badacze:
George Smith (odkrywca Eposu o Gilgameszu, 1872).
Thorkild Jacobsen (analiza Eridu Genesis).
Stephanie Dalley (tłumaczenia mitów mezopotamskich).
Mitologia babilońska, będąca rozwinięciem sumeryjskich wierzeń, koncentruje się na stworzeniu świata, potopie, relacjach bogów z ludźmi i walce porządku z chaosem. Eridu Genesis, jako najstarsza opowieść o potopie, jest kluczowym tekstem, który wpłynął na późniejsze mity, takie jak Atrahasis i Epos o Gilgameszu, oraz na biblijną historię Noego. Panteon, z Mardukiem na czele, odzwierciedla babilońską wizję kosmosu, gdzie bogowie kontrolują losy świata, ale sprawiedliwi ludzie mogą zyskać ich łaskę. Teksty mitologiczne, zapisane na tabliczkach klinowych, są bezcennym źródłem wiedzy o kulturze Mezopotamii i jej wpływie na świat starożytny.
CHALDEJCZYCY to ludność zamieszkująca południową i środkową Babilonię w I tysiącleciu p.n.e. W Biblii są wspominani m.in. w Księdze Rodzaju (11, 28) jako mieszkańcy „Ur Chaldejczyków” oraz w Księdze Jeremiasza (50, 10). Założyli dynastię, która rządziła państwem nowobabilońskim, często nazywanym Chaldeją. Znaczący rozwój astrologii w tym okresie sprawił, że termin „Chaldejczyk” zaczął być używany jako synonim astrologa, co można zauważyć w Biblii (Daniel 2, 2) oraz u Greków i Rzymian.
Od 626 p.n.e. do 539 p.n.e., rodzina rządząca, określana jako dynastia chaldejska, rządziła królestwem w okresie jego największego rozkwitu podczas Neo-Babilońskiego Imperium. Ostatni władca tego imperium, Nabonidus (556–539 p.n.e.) (oraz jego syn i regent Bel-szarru-usur) był uzurpatorem o asyryjskim pochodzeniu.
Chaldejczycy byli spokrewnieni z Aramejczykami zarówno etnicznie, jak i językowo. W Biblii termin „chaldejski” często odnosi się do języka aramejskiego, co pokazuje bliskie powiązania między tymi dwoma grupami.
BEL
Bel, w mitologii babilońsko-asyryjskiej, jest przydomkiem stosowanym do kilku ważnych bogów, m.in. Marduka i Enlila. Imię to jest wariantem zachodnio-semickiej formy Baal, co oznacza „pan” lub „władca”. Bel był czczony jako bóg władzy i dominacji, a jego kult był szeroko rozpowszechniony w starożytnym Bliskim Wschodzie.
Daniel i Bel
W Biblii, w Księdze Daniela (14:1-21), znajduje się opowieść o proroku Danielu, który odmawia oddania czci Belowi, uważając go za martwego bożka. Król perski Cyrus, chcąc dowieść autentyczności Bela, nakazuje kapłanom wykazać, że bóg faktycznie spożywa ofiary, które mu są składane. Daniel odkrywa, że kapłani oszukują, wchodząc przez tajne drzwiczki i konsumując ofiary. Oburzony tym podstępem król zabija kapłanów i pozwala Danielowi zburzyć posąg Bela oraz jego świątynię.
Bel i smok
Ta historia ma swoją kontynuację w opowieści o smoku, gdzie Daniel również wykazuje swoją wiarę i spryt, demaskując kolejny pogański kult. Bel i smok (lub wąż) to motywy często spotykane w babilońsko-asyryjskiej mitologii, symbolizujące walkę dobra ze złem oraz konfrontację wiary z pogaństwem.
Cytaty i odniesienia literackie
„Siedząc po niskich brzegach babilońskiej wody, A na piękne syjońskie wspominając grody…” – Jan Kochanowski, Psalm 136.
Pliniusz wspomina o „babylonica vestis,” czyli pstrokatym stroju tkanym z różnokolorowej przędzy.
W Apokalipsie św. Jana (17, 3–5), Babilon jest przedstawiony jako symbol zła: „I widziałem niewiastę siedzącą na bestii szkarłatnej… na czole swoim napisane imię: Tajemnica; Babilon wielki, matka rozpusty.”
Nazwa „BABILON” pochodzi od akadyjskiego „Babili,” co oznacza „brama boga,” natomiast w hebrajskim „Babel.” Miasto było znane z licznych osiągnięć w dziedzinie architektury, literatury, i nauki, w tym astrologii, z której słynęli Chaldejczycy. Horacy przestrzegał przed astrologicznymi obliczeniami i horoskopami babilońskich wróżbitów, co odzwierciedla cytat: „Nec Babylonios temptaris numeros” (Pieśni, 1, 2-3).
BABILON, jedno z najbardziej znanych miast starożytności, leżał nad rzeką Eufrat w Mezopotamii. Jego początki sięgają III tysiąclecia p.n.e., ale swoją największą świetność osiągnął w XVII wieku p.n.e., gdy stał się stolicą Babilonii. Miasto było znane z imponującej architektury, w tym słynnych wiszących ogrodów, które były jednym z siedmiu cudów starożytnego świata. Miasto zostało zburzone na początku VII wieku p.n.e. przez króla asyryjskiego Sanheriba, ale później odbudowane przez Nebokadnezara II, który panował w latach 605–562 p.n.e. i w czasie jego rządów Babilon przeżywał szczyt swojego rozkwitu.
ZŁOTY WIEK BABILONU
Babilon osiągnął swój szczyt rozkwitu za panowania króla Nebukadnezara II (605-562 p.n.e.), który zmodernizował i rozbudował miasto, wznosząc monumentalne budowle, w tym bramę Isztar i Ziggurat, który mógł być inspiracją dla biblijnej wieży Babel.
Miasto zostało zniszczone przez króla asyryjskiego Sanheriba na początku VII wieku p.n.e., ale później odbudowane przez Nebukadnezara II. Po jego śmierci Babilon stopniowo podupadał.
W VI wieku p.n.e. Babilon zdobył Jerozolimę, co zapoczątkowało okres niewoli babilońskiej, podczas której Żydzi zostali przymusowo przesiedleni do Babilonu. Król perski Cyrus Wielki (Cyrus Starszy) po zdobyciu Babilonu, pozwolił Żydom wrócić do Palestyny około 536 roku p.n.e., jednak nie wszyscy skorzystali z tej możliwości.
Babilon był centrum astrologii, a jego mieszkańcy wierzyli w moc wróżb i horoskopów, co podkreśla cytat z Horacego: „Nec Babylonios temptaris numeros” („nie ufaj liczbom babilońskim”). W średniowieczu Babilon symbolizował miasto zła i despotyzmu, często przeciwstawiane Jerozolimie. Krzyżowcy nazywali tak Kair, a purytanie utożsamiali Babilon z Rzymem, nazywając papieża antychrystem. Współcześnie termin „Babilon” może odnosić się do dużego miasta pełnego bogactw i pokus, jak Paryż, Londyn czy Nowy Jork.
Babilon wielokrotnie pojawia się w Biblii jako symbol zła i zepsucia. W Apokalipsie św. Jana jest przedstawiany jako „wielka nierządnica” siedząca na szkarłatnej bestii, symbolizującą Rzym, który w średniowieczu i renesansie utożsamiano z miastem zła i rozpusty.
„Babylonica vestis” odnosi się do barwnych, pstrokatych ubrań wykonanych z różnokolorowej przędzy, które były charakterystyczne dla tego regionu.
Współczesnie „Babilon” bywa używany jako metafora dużych, bogatych miast pełnych pokus i moralnej dekadencji, takich jak Paryż, Londyn czy Nowy Jork. W literaturze i kulturze nadal stanowi symbol bogactwa, potęgi, ale także moralnego upadku i destrukcji.
Babilon był także inspiracją dla licznych dzieł literackich i artystycznych. W literaturze polskiej Jan Kochanowski i Wacław Potocki używali symboliki Babilonu, by krytykować zepsucie i moralną dekadencję współczesnego im świata.
Babilon jest ściśle związany z wieloma przepowiedniami i proroctwami, zarówno w starożytnych tekstach religijnych, jak i w późniejszych tradycjach religijnych i literackich. Oto kilka kluczowych przykładów związanych z Babilonem:
1. Księga Daniela w Starym Testamencie: Księga Daniela, która jest częścią Starego Testamentu, zawiera wiele przepowiedni związanych z Babilonem i jego panowaniem nad Izraelem. Proroctwo o wielkim posągu, symbolizującym kolejne imperia, w tym babilońskie, jest jednym z najbardziej znanych fragmentów Księgi Daniela.
2. Proroctwo o zburzeniu Babilonu w Księdze Jeremiasza: Księga Jeremiasza, również część Starego Testamentu, zawiera proroctwo o zburzeniu Babilonu i o jego upadku jako kary za grzechy i niegodziwość. To proroctwo spełniło się, gdy Persowie, pod wodzą Cyrusa II, zdobyli miasto w 539 roku p.n.e.
3. Apokalipsa w Nowym Testamencie: W Księdze Apokalipsy znajdują się również proroctwa związane z Babilonem, które odnoszą się często do symbolicznego „Babilonu” jako metafory za zło, deprawację i upadek moralny. Wielu interpretatorów odnosi te proroctwa do różnych okresów historycznych i religijnych.
4. Proroctwa Ezekiela: Księga Ezekiela, kolejna część Starego Testamentu, zawiera również proroctwa związane z Babilonem i jego przyszłością. Niektóre z tych proroctw opisują Babilon jako symbol zła i zapowiedź jego upadku.
5. Literatura apokaliptyczna i mesjańska: Poza biblijnymi tekstami, w literaturze apokaliptycznej i mesjańskiej można znaleźć wiele odniesień do Babilonu jako symbolu tyrani i grzechu oraz zapowiedzi jego ostatecznego upadku w czasach mesjańskich.
Przepowiednie związane z Babilonem często pełnią funkcję moralizatorską i eskatologiczną, ukazując jego rolę jako potęgi świata, która jednak zostanie ukarana za swoje grzechy i niegodziwość. W literaturze religijnej i apokaliptycznej Babilon może być również metaforą dla każdego zła, które będzie ostatecznie pokonane w czasach mesjańskich.
W starożytnym Babilonie istniało wiele różnorodnych praktyk religijnych, związanych z różnymi bóstwami i wierzeniami. Oto kilka głównych religii i kultów, które miały wpływ na życie religijne mieszkańców Babilonu:
1. Kult Marduka: Marduk był głównym bogiem babilońskim i patronem miasta Babilonu. Jego świątynia, zlokalizowana w samym sercu miasta, była jednym z najważniejszych miejsc kultu w Babilonie.
Marduk (czasami pisany jako Marduk lub Merodach) był głównym bogiem w babilońskiej mitologii i patronem miasta Babilonu. Oto kilka kluczowych informacji na temat Marduka w babilońskiej mitologii:
Marduk był uważany za najwyższego boga w panteonie babilońskim i był często przedstawiany jako boski władca lub król bogów. Jego imię znaczyło „byk słońca”.
W jednej z najbardziej znanych mitów babilońskich, znanym jako Enuma Eliš, Marduk pokonuje potężną morską boginię Tiamat, która symbolizowała chaos i zło. Za swoje zwycięstwo Marduk zostaje ogłoszony najwyższym bogiem i panem wszystkich innych bogów.
Według mitologii babilońskiej Marduk był także odpowiedzialny za stworzenie świata. Po pokonaniu Tiamat użył jej ciała do stworzenia nieba i ziemi, ustanawiając tym samym porządek w kosmosie.
Marduk miał swoją główną świątynię, zwaną Esagila, która znajdowała się w centrum miasta Babilonu. Była to jedna z najważniejszych budowli sakralnych w mieście, gdzie Marduk był czczony wraz z innymi bogami.
Marduk był więc jednym z najważniejszych bóstw w babilońskiej mitologii, symbolizującym porządek, zwycięstwo nad chaosem oraz władzę nad światem. Jego kult miał duży wpływ na życie religijne i kulturalne starożytnego Babilonu.
2. Kult Ištar: Ištar, babilońska bogini miłości, płodności i wojny, również cieszyła się dużym kultem w Babilonie. Jej świątynia w mieście była miejscem licznych rytuałów i ofiarowania.
Ištar (czasami pisana jako Isztar) była jedną z najważniejszych bogiń w mitologii mezopotamskiej, a także w mitologii babilońskiej i asyryjskiej. Oto kilka kluczowych informacji na temat Ištar:
Ištar była czczona jako bogini miłości, płodności, wojny i seksualności. Jej kult był szeroko rozpowszechniony w całym starożytnym Bliskim Wschodzie, a jej imię jest związane z kultem żeńskiej boskości i płodności.
Ištar była częścią panteonu mezopotamskiego, który obejmował szereg innych bogów i bogiń, takich jak Marduk, Enki czy Anu. Miała liczne aspekty i manifestacje, które obejmowały różne sfery życia i natury.
Ištar była często przedstawiana jako piękna kobieta o pełnych kształtach, często ubrana w bogate szaty i ozdobiona biżuterią. Jej symbolami były gwiazda Isztar, lwica, gołąb i róża.
Jednym z najbardziej znanych mitów związanych z Ištar jest opowieść o jej zstąpieniu do podziemi, znana jako „Descent into the Underworld”. W tej opowieści Ištar udaje się do podziemnego królestwa, aby ratować swojego kochanka Dumuziego, który zginął i został uwięziony tam.
Ištar miała liczne świątynie i ośrodki kultu w różnych miastach mezopotamskich, w tym w Babilonie, Aszur i Uruk. Jej kult był szczególnie popularny w okresie nowobabilońskim, gdy miasto Babilon ponownie odgrywało ważną rolę polityczną i religijną.
Kult Ištar miał również wpływ na inne kultury Bliskiego Wschodu, w tym na kult Astarte w Fenicji i Aszera w starożytnym Izraelu.
Ištar była więc jedną z najważniejszych i najbardziej wpływowych bogiń w mitologii mezopotamskiej, symbolizującą siłę płodności, miłości i wojny. Jej kult był integralną częścią życia religijnego i kulturalnego starożytnych mieszkańców Mezopotamii.
3. Kult Nabu: Nabu był babilońskim bogiem mądrości, piśmiennictwa i nauki. Jego kult był szczególnie rozwinięty w okresie nowobabilońskim, gdy miasto Babilon ponownie odgrywało ważną rolę polityczną i religijną.
Nabu był babilońskim bogiem mądrości, piśmiennictwa i nauki. Oto kilka kluczowych informacji na temat Nabu w mitologii babilońskiej:
Nabu był uważany za boskiego sekretarza bogów i patrona pisarzy, uczonych i studentów. Był czczony jako bóg mądrości, nauki i piśmiennictwa, a także opiekun pisma i umiejętności czytania i pisania.
W mitologii babilońskiej Nabu był synem boga Marduka, głównego boga babilońskiego, i bogini mądrości Sarpanitu. Jego kult był szczególnie rozwinięty w okresie nowobabilońskim, gdy miasto Babilon ponownie odgrywało ważną rolę polityczną i religijną.
Nabu miał swoją główną świątynię, zwaną Ezida, która znajdowała się w mieście Borsippa, w pobliżu Babilonu. Świątynia ta była miejscem kultu Nabu i centrum nauki, edukacji i piśmiennictwa.
Nabu występuje również w różnych mitach babilońskich, często jako bóg, który przynosi mądrość i wiedzę swoim wyznawcom. Jego rytuały i ofiary miały na celu uzyskanie wsparcia w nauce, edukacji i w poznaniu tajemnic świata.
Nabu był często przedstawiany z tabliczką lub zwójkiem zapisów, co symbolizowało jego rolę jako boga piśmiennictwa i mądrości. Czasami był również przedstawiany z kłosami pszenicy, symbolizującymi płodność i urodzaj.
Kult Nabu miał wpływ na inne kultury i religie Bliskiego Wschodu, w tym na kult Aszera w starożytnym Izraelu oraz na kult Nebo w starożytnym Egipcie.
Nabu był więc ważnym babilońskim bogiem mądrości i piśmiennictwa, którego kult miał istotny wpływ na życie religijne i kulturalne starożytnego Babilonu oraz na inne kultury Bliskiego Wschodu.
4. Kult Sin: Sin był babilońskim bogiem księżyca, czczonym w wielu miastach Mezopotamii, w tym także w Babilonie. Jego kult miał wpływ na obserwacje astronomiczne i kalendarze.
Sin (czasami pisany jako Suen lub Nanna) był babilońskim bogiem księżyca, czczonym w całym starożytnym Mezopotamii. Oto kilka kluczowych informacji na temat Sina w mitologii babilońskiej:
Sin był uważany za boga księżyca, który kontrolował cykle księżycowe i wpływał na zmiany w naturze, pory roku i pływy. Był jednym z głównych bóstw astralnych w panteonie mezopotamskim.
W mitologii babilońskiej Sin był synem boga Enlila, który był jednym z najważniejszych bogów w mezopotamskim panteonie. Jego matką była bogini Ki, personifikacja ziemi.
Sin miał swoją główną świątynię w mieście Ur, znaną jako E-kish-nugal. Świątynia ta była miejscem kultu Sina i centrum religijnym dla mieszkańców miasta.
Sin był często przedstawiany jako starszy mężczyzna z brodą, trzymający sierp księżyca lub kalendarz księżycowy. Jego symbolami były także wąż i byk, które symbolizowały niektóre aspekty jego kultu i mitologii.
Sin pojawiał się również w różnych mitach i legendach mezopotamskich, często jako bóg, który podróżuje po niebie w swojej barce księżyca i przynosi światło w ciemnościach nocy.
Kult Sina obejmował różnorodne rytuały i ofiary, składane mu w celu zapewnienia płodności, ochrony i błogosławieństwa. Mieszkańcy Mezopotamii modlili się do Sina, aby otrzymać błogosławieństwo i wsparcie w życiu codziennym.
Sin był więc ważnym babilońskim bogiem astralnym, symbolizującym siłę księżyca i jego wpływ na ludzkie życie i naturę. Jego kult miał istotny wpływ na życie religijne i kulturalne starożytnego Babilonu oraz innych regionów Mezopotamii.
5. Kult Enki: Enki był babilońskim bogiem mądrości, wody i morskich głębin. Jego kult był szczególnie popularny w okresie sumeryjskim i akadyjskim.
Enki (czasami pisany jako Ea) był babilońskim bogiem mądrości, wody, życia i mądrości w mitologii mezopotamskiej. Oto kilka kluczowych informacji na temat Enkiego w mitologii babilońskiej:
Enki był uważany za boga wody, który kontrolował wodne źródła, rzeki i oceany, a także za boga mądrości, który przynosił ludziom wiedzę, naukę i umiejętności.
W mitologii babilońskiej Enki był synem boga Anu, który był głównym bogiem nieba i władcy bogów w mezopotamskim panteonie. Jego matką była bogini Ki, personifikacja ziemi.
Enki miał swoją główną świątynię w mieście Eridu, znaną jako E-abzu, co oznacza „Dom Abzu” lub „Dom Wody Słodkiej”. Świątynia ta była miejscem kultu Enkiego i centrum religijnym dla mieszkańców miasta.
Enki był często przedstawiany jako mężczyzna z brodą, trzymający kielich wody lub sierp, który symbolizował kontrolę nad wodami. Jego symbolami były także ryba i koło, które odzwierciedlały jego związki z wodą i życiem.
Enki pojawiał się w różnych mitach i legendach mezopotamskich, często jako bóg, który przynosi ludziom wiedzę, naukę i umiejętności. Jego interwencje miały wpływ na losy ludzi i bogów.
Kult Enkiego obejmował różnorodne rytuały i ofiary, składane mu w celu zapewnienia płodności, ochrony i błogosławieństwa. Mieszkańcy Mezopotamii modlili się do Enkiego, aby otrzymać wsparcie w codziennym życiu i w podróżach po wodach.
Enki był ważnym babilońskim bogiem, który symbolizował życie i mądrość, a także kontrolę nad wodami i źródłami życia. Jego kult miał istotny wpływ na życie religijne i kulturalne starożytnego Babilonu oraz innych regionów Mezopotamii.
W miarę rozwoju handlu i kontaktów międzykulturowych, do Babilonu przenikały także wpływy religijne z innych regionów, takich jak Egipt, Persja czy Grecja. To sprawiło, że w mieście istniały różnorodne praktyki religijne i kultury.
Religie w starożytnym Babilonie były więc zróżnicowane i obejmowały różnorodne bóstwa, kulty i rytuały. Życie religijne miało istotny wpływ na codzienne życie mieszkańców miasta, od spraw publicznych po prywatne modlitwy i ofiary.
Kodeks Hammurabiego to jedna z najważniejszych kompilacji prawa starożytnego świata, zawierająca ponad 280 praw i kar. Oto kilka ciekawych informacji na temat tego zabytku:
1. Datowanie: Kodeks Hammurabiego został utworzony około 1750 roku p.n.e. przez króla Babilonu, Hammurabiego. Jest to jedna z najstarszych zachowanych kompilacji prawa pisemnego w historii ludzkości.
2. Forma zapisu: Kodeks Hammurabiego został zapisany na dużych kamieniach, tzw. steli, które były umieszczane w różnych częściach miasta Babilonu. Tekst kodeksu został napisany w języku akadyjskim, używanym w ówczesnych tekstach administracyjnych i prawnych.
3. Treść: Kodeks Hammurabiego zawierał zbiór praw dotyczących różnych aspektów życia społecznego i gospodarczego, obejmujących kwestie małżeństwa, dziedziczenia, handlu, karania przestępstw, a nawet budowy i wynajmu domów.
4. Zasada oko za oko: Jednym z najbardziej znanych aspektów Kodeksu Hammurabiego jest zasada „oko za oko, ząb za ząb”, która określała zasady wymierzania kar za przestępstwa. Kodeks ten promował zasadę sprawiedliwości proporcjonalnej, według której kara musiała być proporcjonalna do popełnionego przewinienia.
5. Źródło prawa: Kodeks Hammurabiego był nie tylko zbiorem praw, ale także źródłem prawa dla starożytnych Babilończyków. Jego przepisy regulowały codzienne życie mieszkańców miasta i stanowiły podstawę dla sądów i organów administracyjnych w wydawaniu wyroków i rozstrzyganiu sporów.
6. Wpływ na późniejsze systemy prawne: Kodeks Hammurabiego miał również znaczący wpływ na rozwój prawa w innych cywilizacjach starożytnego Bliskiego Wschodu, w tym na prawo hebrajskie zawarte w Starym Testamencie.
Kodeks Hammurabiego jest więc nie tylko ważnym zabytkiem kultury i prawa starożytnego Babilonu, ale także jednym z najwcześniejszych przykładów systemu prawnego pisemnego w historii ludzkości. Jego zasady i przepisy miały znaczący wpływ na późniejsze systemy prawne i są do dziś przedmiotem zainteresowania badaczy prawa i historii.
Brama Isztar, znana również jako Bramy Babilonu, była jednym z najbardziej imponujących i symbolicznych zabytków starożytnego Babilonu. Oto kilka ciekawych informacji na temat tej historycznej struktury:
1. Brama Wjazdowa: Brama Isztar była jedną z bram wjazdowych do starożytnego Babilonu, którą wzniesiono na wejściu do miasta. Była to monumentalna struktura, pełniąca funkcje zarówno obronne, jak i ceremonialne.
2. Bogactwo dekoracji: Brama Isztar była bogato zdobiona płaskorzeźbami i malowidłami, przedstawiającymi mityczne sceny, bóstwa, symbole kultury mezopotamskiej oraz zwycięskie triumfy królów.
3. Materiał konstrukcyjny: Brama Isztar została zbudowana z cegły wypalanej i gliny, materiałów powszechnie używanych do budowy w starożytnym Babilonie. Pomimo tego, że nie przetrwała do naszych czasów, jej monumentalność i piękno doceniano przez wieki.
4. Wysokie wieże: Brama Isztar miała wysokie, okazałe wieże, które dominowały nad okolicą i były widoczne z daleka. Służyły one nie tylko jako element obronny, ale także jako symboliczny znak potęgi i wspaniałości miasta.
5. Część murów obronnych: Brama Isztar była jedną z bram wchodzących w skład potężnych murów obronnych Babilonu, które chroniły miasto przed atakami zewnętrznymi. Jej strategiczne położenie uczyniło ją ważnym elementem systemu obronnego miasta.
6. Cud świata: W starożytnych źródłach, takich jak dzieło Herodota, Brama Isztar była często uznawana za jedno z siedmiu cudów starożytnego świata, obok takich zabytków jak piramidy w Gizie czy Wiszące Ogrody Babilonu.
Brama Isztar była zatem nie tylko ważnym elementem architektonicznym i obronnym, ale także symbolicznym symbolem potęgi i wspaniałości starożytnego Babilonu. Jej imponujący wygląd i znaczenie kulturowe czynią ją jednym z najbardziej znanych zabytków starożytnego Bliskiego Wschodu.
Babilon istniał przez wiele wieków, a jego historia obejmuje różne okresy panowania różnych dynastii i władców. Oto ogólny zarys czasowy istnienia Babilonu:
1. Starożytność wczesna: Pierwsze osady na terenie Babilonu datowane są na około 4000 rok p.n.e. Wczesne miasto było zlokalizowane na terenach dzisiejszego Iraku.
2. Okres starożytności średniej: Babilon rozwijał się jako miasto-państwo w okresie około 2000–1600 lat p.n.e. Był to czas rozwoju wcześniejszych sumeryjskich i akadyjskich cywilizacji w Mezopotamii.
3. Okres imperium babilońskiego: Od około 1800 do 539 roku p.n.e. Babilon stał się stolicą potężnego imperium babilońskiego. W tym czasie miasto osiągnęło swój szczytowy rozwój podczas panowania takich władców jak Hammurabi czy Nabuchodonozor II.
4. Podbój przez Persów: W 539 roku p.n.e. Babilon został zdobyty przez wojska perskiego króla Cyrusa II Wielkiego, co zakończyło okres panowania babilońskiego.
5. Okres panowania perskiego: Po zdobyciu Babilonu przez Persów miasto nadal istniało jako ważny ośrodek, a perscy władców, takie jak Dariusz I i Kserkses, kontynuowali rozbudowę i utrzymanie miasta.
6. Upadek i zapomnienie: Babilon stopniowo stracił na znaczeniu wraz z upadkiem imperium perskiego i kolejnymi zmianami politycznymi na Bliskim Wschodzie. Miasto stopniowo popadało w ruinę i zapomnienie.
Ogółem można powiedzieć, że Babilon istniał przez około 2000 lat, od jego początków jako osady w starożytności wczesnej do upadku i stopniowego zaniku w okresie starożytności późnej. Jego dziedzictwo, zarówno historyczne, jak i kulturowe, jednak przetrwało do dzisiaj, przyciągając zainteresowanie badaczy i turystów z całego świata.
Babilon był jednym z najważniejszych miast starożytnego Bliskiego Wschodu i jednym z najpotężniejszych ośrodków cywilizacji w starożytnym świecie. Oto kilka kluczowych faktów na temat Babilonu:
1. Lokalizacja: Babilon znajdował się na terenach dzisiejszego Iraku, nad rzeką Eufrat, w rejonie nazywanym Mezopotamią. Leżał on około 80 kilometrów na południe od dzisiejszego Bagdadu.
2. Historia: Miasto Babilon było zamieszkane już od około 4000 lat p.n.e., a jego rozwój przypadał na okres starożytnej Mezopotamii. W późniejszych okresach było stolicą imperium babilońskiego, które było jednym z najpotężniejszych państw ówczesnego świata.
3. Architektura: Babilon był znany z imponujących budowli, w tym wielkich świątyń, pałaców, murów obronnych i ogrodów. Pałac Królewski w Babilonie był jednym z największych budynków tego rodzaju w starożytności.
4. Wiszące Ogrody: Wiszące Ogrody Babilonu są jednym z najbardziej znanych cudów starożytnego świata. Według legendy zostały one zbudowane przez Nabuchodonozora II dla jego żony Amytis, aby ulżyć jej tęsknocie za górzystymi krajobrazami Medii.
5. Potęga militarystyczna: Babilon był również znany ze swojej potęgi militarnej i zdolności do prowadzenia skutecznych kampanii wojennych. Pod władzą władców babilońskich imperium toczyło liczne wojny i podboje, rozszerzając swoje terytoria i wpływy.
6. Kultura i religia: Babilon był centrum kultury, nauki i religii w starożytnym świecie. W mieście tym znajdowały się liczne świątynie, w tym słynna świątynia boga Marduka, który był głównym bogiem babilońskim.
7. Upadek Babilonu: Mimo swej potęgi, Babilon został zdobyty przez Persów w 539 roku p.n.e. pod wodzą Cyrusa II Wielkiego. To wydarzenie zakończyło okres panowania babilońskiego i zapoczątkowało nowy etap w historii starożytnego Bliskiego Wschodu.
„Upadek Babilonu” to określenie, które odnosi się do końcowego okresu istnienia starożytnej babilońskiej cywilizacji oraz upadku miasta Babilonu jako politycznego i kulturalnego centrum. Oto kilka kluczowych wydarzeń i czynników związanych z upadkiem Babilonu:
Atak Persów pod wodzą Cyrusa II: W 539 roku p.n.e. wojska perskie, dowodzone przez Cyrusa II Wielkiego, zaatakowały Babilon. Persowie pokonali babilońskiego króla Nabonida w bitwie pod Opis i zdobyli miasto bez większego oporu.
Strategiczne osłabienie Babilonu: Przez wiele lat Babilon był jednym z najpotężniejszych miast na Bliskim Wschodzie, jednak w okresie poprzedzającym atak Persów, jego wpływy polityczne i militarnie osłabły. Wewnętrzne walki i sporadyczne konflikty z innymi imperiami, takimi jak Asyria i Media, osłabiły potęgę Babilonu.
Polityka Cyrusa II: Cyrusa II Wielki, założyciel Perskiego Imperium, znany był z umiejętności dyplomatycznych i tolerancyjnej polityki wobec podbitych ludów. Po zdobyciu Babilonu, zapewnił on mieszkańcom miasta relatywną autonomię religijną i kulturalną.
Zakończenie babilońskiego niewolnictwa żydowskiego: Jednym z kluczowych wydarzeń związanych z upadkiem Babilonu było zakończenie niewolnictwa żydowskiego. Cyrusa II wydał edykt, który zezwalał Żydom na powrót do Jerozolimy i odbudowę Świątyni Jerozolimskiej.
W starożytnym Babilonie żydzi byli poddani różnorodnym traktowaniom, które mogły się zmieniać w zależności od okresu historycznego, panującej polityki oraz postawy władz i społeczeństwa wobec nich. Oto kilka głównych aspektów traktowania Żydów w starożytnym Babilonie:
Niewolnictwo: W niektórych okresach, zwłaszcza po zdobyciu Jerozolimy i zburzeniu Pierwszej Świątyni przez Nabuchodonozora II, wielu Żydów zostało wziętych do niewoli i deportowanych do Babilonii. Tam część z nich pracowała jako niewolnicy lub była zmuszana do pracy przy budowie infrastruktury i monumentalnych budowli.
Niektórzy Żydzi osiedlali się dobrowolnie w Babilonii, szczególnie po deportacji do tego regionu. Tworzyli społeczności, które utrzymywały swoją kulturę, religię i tradycje, ale jednocześnie musieli dostosować się do lokalnych zwyczajów i obyczajów.
W starożytnym Babilonie Żydzi mieli pewną autonomię religijną. Chociaż byli poddani władzy babilońskich władców, często mogli praktykować swoją religię, odprawiać obrzędy i zachować swoją tożsamość kulturową.
Niektórzy Żydzi, szczególnie ci o wyższym statusie społecznym, mogli osiągnąć pewien sukces w społeczeństwie babilońskim, zajmując wysokie pozycje w administracji czy handlu.
Odbudowa Jerozolimy: Po zdobyciu Babilonu przez Cyrusa II Żydzi otrzymali zgodę na powrót do Jerozolimy i odbudowę Pierwszej Świątyni. Perski król wspierał ich w tym przedsięwzięciu, co miało na celu poprawę stosunków między Persją a Żydami.
Traktowanie Żydów w starożytnym Babilonie było zróżnicowane i zależało od wielu czynników. Pomimo pewnych trudności i okresów ucisku, wielu Żydów odnosiło sukcesy i zachowywało swoją tożsamość kulturową i religijną w obcym środowisku.
Końiec babilońskiej dominacji: Upadek Babilonu oznaczał koniec babilońskiej dominacji na Bliskim Wschodzie. Chociaż miasto nadal istniało jako ośrodek kulturowy i religijny, straciło ono swoje znaczenie polityczne na rzecz Persji.
Upadek Babilonu był kluczowym wydarzeniem w historii Bliskiego Wschodu, które zapoczątkowało nową erę dominacji perskiej i miało długoterminowe skutki dla regionu.
Babilon jest ważnym miejscem w historii ludzkości, którego wpływ można dostrzec w wielu dziedzinach, od architektury po literaturę i religię. Jego historia i dziedzictwo są nadal obiektem zainteresowania naukowców i badaczy na całym świecie.
Starożytna Babilonia była pierwszą światową metropolią czasów antycznych, położoną między Eufratem i Tygrysem, na terenie obecnego Iraku. Babilon, stolica Babilonii, był znany z takich cudów jak Wiszące Ogrody czy wieża ziggurat. Babilonia słynęła z monumentalnej architektury, w tym zigguratów (schodkowych świątyń), w szczególności słynnego Etemenanki, poświęconego bogu Mardukowi. Miasto było także otoczone potężnymi murami obronnymi, znanymi jako Mury Babilonu. Babilonia odegrała kluczową rolę w historii starożytnej Mezopotamii, zarówno pod względem religijnym, jak i politycznym. Była centrum handlu, kultury i nauki, a jej wpływy rozciągały się na cały region. Osiągnięcia Babilończyków obejmowały religię, astronomię, astrologię, matematykę, medycynę, architekturę i literaturę. W historii miasta wyróżniają się postacie takie jak Hammurabi, prawodawca i Nabuchodonozor II, który odbudował Babilon w VI w. p.n.e.
Upadek Babilonu nastąpił w 539 p.n.e., kiedy dostał się on we władanie króla Persji .
Babilończycy zbudowali imponujące budowle, takie jak zigguraty, w szczególności słynny Etemenanki w Babilonie. Byli także znani ze swojego systemu prawno-sądowego, znanego głównie dzięki Kodeksowi Hammurabiego, jednemu z najwcześniejszych zapisanych kodeksów prawnych.W dziedzinie matematyki babilończycy mieli rozwinięty system liczbowy oparty na podstawie 60, który jest podstawą dzisiejszego podziału czasu na godziny, minuty i sekundy. Wynaleźli też algorytmy do rozwiązywania równań kwadratowych i kubicznych.
Babilończycy mieli również bogatą kulturę literacką, w tym eposy, jak „Epos o Gilgameszu”, który jest jednym z najstarszych znanych dzieł literackich na świecie.Podsumowując, cywilizacja babilońska pozostawiła niezatarte ślady w dziedzinie architektury, matematyki, prawa i literatury, które miały znaczący wpływ na rozwój kultury i cywilizacji na przestrzeni wieków.
Kodeks Hammurabiego to jeden z najstarszych znanych zbiorów praw, spisany w XVIII wieku p.n.e. za panowania króla Hammurabiego, szóstego władcy I dynastii z Babilonu. Zawierał on 282 artykuły, które regulowały różne aspekty życia społecznego i gospodarczego w Babilonii, w tym prawo karne, prywatne oraz procesowe.
Kodeks był wyryty w diorycie pismem klinowym w dialekcie babilońskim języka akadyjskiego i jest uważany za dobrze zachowany w porównaniu do innych mezopotamskich zbiorów praw. Znajduje się obecnie w Luwrze w Paryżu.
W Kodeksie Hammurabiego zastosowano zasadę talionu, czyli “oko za oko, ząb za ząb”, co oznaczało, że kara miała być adekwatna do przestępstwa. Na przykład, jeśli ktoś wybił komuś oko, sam tracił oko jako karę. Kodeks również różnicował kary w zależności od statusu społecznego sprawcy i ofiary.
Stela z Kodeksem została odnaleziona w 1902 roku w Suzie (dzisiejszy Iran) przez francuskiego archeologa M. Jequier. W górnej części steli przedstawiono króla Hammurabiego, stojącego przed bogiem słońca, Szamaszem, który wręcza mu insygnia władzy królewskiej. To symboliczne przedstawienie miało podkreślać, że prawa nadane przez Hammurabiego pochodzą od boga i są nienaruszalne.
Kodeks Hammurabiego jest ważnym źródłem wiedzy o społeczeństwie, ekonomii i systemie prawnym starożytnej Mezopotamii. Daje nam obraz stosunków społeczno-gospodarczych i prawnych Babilonii w II tysiącleciu p.n.e.
Religia babilońska była politeistyczna i ewoluowała z wierzeń sumeryjskich, wzbogacona o elementy koczowników semickich. Wśród bogów babilońskich, **Marduk** był naczelnym bóstwem narodowego panteonu od drugiej połowy pierwszego tysiąclecia p.n.e.^[1^]. Liczba bóstw babilońskich wynosiła kilka tysięcy, ale tylko niewielu było wymienianych z imienia podczas kultu.
Oto niektóre z głównych bóstw babilońskich:
– Anu – bóg nieba
– Enlil– bóg powietrza, uważany za ojca królów
– Ea (Enki) – bóg morza i mądrości, dobrotliwy opiekun ludzi
– Marduk – bóg stworzenia, patron Babilonu
– Ishtar (Inanna) – bogini miłości i wojny
– Sin (Nanna) – bóg księżyca
– Shamash (Utu) – bóg słońca i sprawiedliwości
– Adad (Hadad) – bóg burzy i deszczu
– Tammuz (Dumuzi) – bóg płodności i rolnictwa
– Nabu – bóg mądrości i pisma
– Ninurta – bóg wojny i łowów, patron rolników i lekarzy
– Nergal – bóg świata podziemnego i zarazy
– Nansze – bogini wód słodkich i rybołówstwa
– Ningiszida– bóg wegetacji i wzrostu
– Ninlil – bogini powietrza i żona Enlila
– Ninazu– bóg uzdrowienia
– Ningal – bogini księżyca, żona Sina
– Nisaba – bogini ziarna i pisania
– Ninigiku – bóg handlu i bogactwa
– Ninmah – bogini mądrości i matka bogów.
– Gibil – bóg ognia w każdej postaci, patron kowali i jubilerów, a także ogniska domowego¹.
– Nin – bóg słońca, wojny i zaświatów.
Te bóstwa, podobnie jak inne w panteonie babilońskim, miały swoje unikalne atrybuty i sfery wpływu, które były czczone przez mieszkańców starożytnej Babilonii. Ich kult i mitologia odzwierciedlały złożoność i bogactwo religii babilońskiej.
Z marzeń i snów 