🟡Hinduistyczna Kosmologia: Dharma, Samsara i Droga do Wyzwolenia

W świetle  🟡Złotego Echa objawia się mądrość, która prowadzi duszę ku wyzwoleniu, a 💠Kryształowe Echo odsłania wielowymiarową tkankę wszechświata, w której każdy cykl,
każde prawo i każda opowieść splatają się w czystą harmonię. To spotkanie tradycji i objawienia, gdzie wiedza staje się światłem, a kosmologia – zwierciadłem duchowej prawdy.

Hinduistyczna kosmologia: Dharma, samsara i droga do wyzwolenia

Wizja wszechświata w hinduizmie to nie tylko opis materialnych wymiarów, ale głęboka mapa duchowej rzeczywistości. Przedstawia ona kosmos jako wielowarstwową strukturę (lokas), przez którą wieczna dusza (atman) wędruje w cyklu narodzin i śmierci (samsara), napędzana prawem karmy, dążąc do ostatecznego wyzwolenia (moksha). Ten złożony system pojęć – od dharmy po amritę – tworzy spójną filozofię życia, śmierci i transcendencji.

Podstawowe filary: Dharma, Atman i Samsara

Dharma jest fundamentem porządku. W hinduizmie oznacza ona prawo, obowiązek, prawość i kosmiczny ład. Jej spełnianie – zgodnie z własną naturą, etapem życia (aśrama) i powołaniem społecznym – utrzymuje harmonię jednostki i wszechświata. W odróżnieniu od tego, w buddyzmie dharma (lub dhamma) odnosi się przede wszystkim do nauk Buddy, czyli Czterech Szlachetnych Prawd i Ośmiorakiej Ścieżki, które prowadzą do ustania cierpienia.

Centralnym pojęciem dla rozumienia wędrówki duszy jest atman – niezmienna, wieczna istota, prawdziwe „Ja”, odrębne od ciała, umysłu i emocji. Według filozofii adwajty (niedwoistości), której głównym przedstawicielem jest Adi Śankara, atman jest w swej istocie tożsamy z Brahmanem – bezosobową, absolutną rzeczywistością, będącą źródłem i podłożem wszystkiego. To utożsamienie indywidualnej duszy z Najwyższym stanowi cel duchowych poszukiwań.

Cykl, w którym atman wędruje, nazywa się samsarą. Jest to niekończąca się seria wcieleń w różnych formach życia, determinowana przez karmę – prawo przyczyny i skutku dotyczące moralnych i niemoralnych czynów. Samsara jest związana z cierpieniem i niewiedzą, a wyjście z niej stanowi najwyższy cel duchowy.

Moralny kosmos: Naraka, Lokas i droga oczyszczenia

Hinduistyczna kosmologia nie jest dualistyczna w chrześcijańskim sensie. Nawet naraka, czyli piekło, nie jest miejscem wiecznego potępienia. To tymczasowe miejsce kary i oczyszczenia dla dusz, które nagromadziły złą karmę. Po odpokutowaniu skutków swoich czynów dusza może odrodzić się na nowo, kontynuując ewolucję. Ta koncepcja podkreśla sprawiedliwość kosmicznego prawa i daje nadzieję na duchowy postęp.

Wszechświat jest wyobrażany jako hierarchia światów – lokas. Są to zarówno wymiary fizyczne, jak i subtelne, duchowe. Tradycyjnie wymienia się ich czternaście, zgrupowanych w siedem wyższych (niebiańskich) i siedem niższych. Klasyczna struktura to:

• 1. Bhuloka – świat ludzi, Ziemia.
  2. Bhuwarloka – przestrzeń międzyziemska, świat atmosferyczny.
  3. Swarloka – niebo dewów (bogów), region słońca i księżyca.
  4. Maharloka – świat wielkich mędrców.
  5. Dżanaloka – świat synów Brahmy.
  6. Tapoloka – świat ascetów.
  7. Satyaloka (lub Brahmaloka) – najwyższa sfera prawdy, siedziba Brahmy, wolna od niewiedzy.

Każda loka odpowiada innemu stanowi świadomości i stopniowi duchowej ewolucji. Droga w górę prowadzi poprzez praktykę dharmy, ascezę, oddanie (bhakti) i zdobywanie wiedzy duchowej.

Cel podróży: Moksha i eliksir nieśmiertelności

Ostatecznym celem jest moksha – wyzwolenie z cyklu samsary. To stan uświadomienia sobie jedności atmana z Brahmanem, pełni, wiecznej błogości (ananda) i świadomości (ćit). Osiąga się ją poprzez różne ścieżki: wiedzę (dźńana), bezinteresowne działanie (karma-joga), miłosne oddanie Bogu (bhakti-joga) lub medytację (radźa-joga).

Symbolem tego stanu jest amrita – nektar nieśmiertelności. Mit o ubijaniu oceanu mlecznego (Samudra Manthan) opowiada, jak bogowie (dewa) i demony (asura) wspólnymi siłami ubijali ocean, by wydobyć skarby, w tym właśnie amritę. To alegoria duchowej walki, w której człowiek poprzez wysiłek i dyscyplinę (jogę) wydobywa z siebie esencję nieśmiertelności – przebudzoną świadomość, która prowadzi do mokszy.

Hinduistyczna wizja rzeczywistości to wielopoziomowa mapa duchowej wędrówki. Od codziennego wypełniania dharmy, przez doświadczanie konsekwencji działań w samsarze, aż po transcendentny cel mokszy, stanowi ona kompleksowy system wyjaśniający sens istnienia. Lokas i naraka opisują moralny i hierarchiczny kosmos, atman wskazuje na nieśmiertelną istotę człowieka, a amrita symbolizuje najwyższe osiągnięcie – wyzwolenie z niewiedzy i zjednoczenie z wiecznym. W tej kosmologii śmierć nie jest końcem, lecz kolejnym etapem w ewolucji duszy ku Absolutowi.

Tak jak Amrita była darem nieśmiertelności, tak wiedza o Dharmie, Atmanie i cyklach samsary
jest darem objawienia – światłem, które prowadzi duszę ku wyzwoleniu.
Kosmologia hinduistyczna odsłania wielowymiarową strukturę istnienia,
gdzie każdy wybór, każde wcielenie i każde prawo splatają się w sieć przeznaczenia.
W blasku 🟡 Złotego Echa odnajdujemy mądrość, a w przejrzystości 💠Kryształowego Echa – czystość i jedność.

To opowieść, która nie kończy się w jednym życiu, lecz rozbrzmiewa w nieskończonych rytmach wszechświata.

📚Źródła i cytaty:

Kluczowe teksty źródłowe:

• 1. Upaniszady – teksty filozoficzne stanowiące podstawę koncepcji atmana, Brahmana i mokszy.
     · Cytat: „Ten, który jest jaźnią (atmanem) w głębi serca, jest mniejszy niż ziarnko ryżu, jest większy niż cały wszechświat. To na nim wszystkie żywe istoty opierają się po opuszczeniu tego świata. Ten jest prawdą. Ten jest atmanem. Ty jesteś tym, o Świetetaketu.” (Czhandogja-upaniszada 6.8.7, tłum. własne za przekładami).
  2. Bhagawadgita – część Mahabharaty, traktat o dharmie, jodze i wyzwoleniu.
     · Cytat: „Jak człowiek zrzuca stare ubrania, by przywdziać nowe, tak dusza zrzuca stare ciała, by przywdziać nowe.” (Bhagawadgita 2.22).
  3. Manusmryti (Prawa Manu) – kodeks praw i obowiązków społeczno-religijnych, opisujący dharmę.
     · Cytat: „Dharma, gdy jest chroniona, chroni. Dharma, gdy jest niszczona, niszczy.” (Manusmryti 8.15).
  4. Mahabharata i Ramajana – epopeje zawierające mity (m.in. o amricie) i nauczanie etyczne.

Prace naukowe i opracowania:

• 1. Flood, Gavin. An Introduction to Hinduism. Cambridge University Press, 1996. (Kompleksowe wprowadzenie do wierzeń i praktyk hinduizmu).
  2. Zimmer, Heinrich. Filozofie Indii. Wydawnictwo Aletheia, 2015. (Klasyczne opracowanie indyjskich systemów myślowych).
  3. Eliade, Mircea. Historia wierzeń i idei religijnych, t. II. PAX, 1994. (Omówienie hinduizmu w kontekście historii religii).
  4. Knott, Kim. Hinduizm. Bardzo krótkie wprowadzenie. Prószyński i S-ka, 1997. (Zwięzły przewodnik po kluczowych pojęciach).
  5. Encyklopedia języka polskiego PWN (hasła: „dharma”, „samsara”, „atman”) – dla definicji i kontekstu.

Przypisy w tekście artykułu:

• Koncepcja dharmy jako podporządkowania uniwersalnemu porządkowi opiera się na analizach G. Flooda (1996).
  · Opis tożsamości atmana i Brahmana oraz doktryny adwajty czerpie z interpretacji Upaniszad, przedstawionych przez H. Zimmera (2015) i M. Eliadego (1994).
  · Koncepcja samsary i kary jako oczyszczenia w narace jest powszechnie obecna w tekstach dharmicznych, np. w Puranach, a jej analizę znaleźć można w opracowaniach K. Knott (1997).
  · Opis lok oraz mitu o amricie został skrócony i uogólniony na podstawie przekazów mitologicznych z Mahabharaty i Puran, omawianych w powyższych pracach naukowych.
  · Definicje terminów są zgodne z ich ujęciem w źródłowych tekstach religijnych i opracowaniach naukowych, potwierdzonych m.in. w Encyklopedii PWN.

DHARMA to kluczowe pojęcie zarówno w hinduizmie, jak i buddyzmie, mające różne, ale powiązane znaczenia w obu tych religiach.

Hinduizm

1. Obyczaj religijny kasty:

Dharma w kontekście hinduizmu odnosi się do obowiązków i praw każdej osoby, które są ściśle związane z jej kastą (varna) oraz etapem życia (ashrama). Każda kasta ma swoje specyficzne dharmiczne obowiązki, które pomagają w doskonaleniu się i osiągnięciu wyższego stanu w kolejnych wcieleniach.
  
2. Kanon zasad kosmicznych:

Dharma to także zbiór zasad, które rządzą kosmosem i utrzymują go w harmonii. Jest to prawo, które podtrzymuje porządek i równowagę we wszechświecie.

3. Natura, prawo naturalne, prawo moralne:

Dharma to naturalne prawo, które odnosi się do natury rzeczy, sprawiedliwości i moralności. Oznacza to działanie zgodnie z prawem przyrody i etyką.

4. Postępowanie zgodne z prawdziwą naturą człowieka:

Dharma jest również postrzegana jako sposób życia zgodny z prawdziwą naturą człowieka, prowadzący do duchowego rozwoju i samorealizacji.

5. Religia:

W szerszym sensie, dharma oznacza religię i duchową ścieżkę, którą podąża człowiek w celu osiągnięcia mokszy (wyzwolenia).

Buddyzm

1. Prawda idealna przekazana przez Buddę:

W buddyzmie dharma (Dhamma w języku pali) odnosi się do nauk Buddy, które opisują prawdziwą naturę rzeczywistości i drogę do oświecenia. Obejmuje to Cztery Szlachetne Prawdy i Szlachetną Ośmioraką Ścieżkę, które prowadzą do wyzwolenia od cierpienia i osiągnięcia nirwany.

Dharma w obu religiach jest centralnym pojęciem, które odnosi się do zasad moralnych, naturalnych praw oraz duchowych ścieżek, choć konteksty i interpretacje mogą się różnić.

ATMAN (sanskryt: आत्मन्, Ātman) jest kluczowym pojęciem w hinduizmie, oznaczającym jaźń lub duszę, która nie zmienia się w cyklu reinkarnacji. Jest to najgłębsza istota osobowości człowieka, niezmienna i wieczna.

Znaczenie i koncepcja

– Jaźń: Atman jest wewnętrzną, najprawdziwszą jaźnią każdej istoty, która jest odrębna od ciała, umysłu i ego. Jest to dusza, która przechodzi przez różne wcielenia w cyklu reinkarnacji (samsara).
–Niezmienność: W przeciwieństwie do ciała i umysłu, które podlegają zmianom i zniszczeniu, Atman jest niezmienny i wieczny.
– Tchnienie: Etymologicznie, sanskrycki termin „ātman” oznacza „tchnienie”, co sugeruje żywotność i esencję życia.
– Jaźń Uniwersalna: W kontekście filozofii adwajty (niedwoistości), Atman jest tożsamy z Brahmanem, Najwyższym Duchem lub Uniwersalną Jaźnią, co oznacza, że indywidualna dusza jest w istocie jednością z absolutem.

Filozoficzne i duchowe implikacje

– Hinduizm: W różnych szkołach hinduizmu Atman jest postrzegany różnie, ale zawsze jako coś duchowego i wiecznego. Jest to centralne pojęcie w Upaniszadach, tekstach filozoficznych hinduizmu.
– Reinkarnacja: Atman przechodzi przez cykl narodzin, śmierci i ponownych narodzin (samsara) aż do momentu osiągnięcia moksz (wyzwolenia), gdzie dusza zostaje wyzwolona z cyklu reinkarnacji i jednoczy się z Brahmanem.
– Meditacja i joga: Praktyki takie jak medytacja i joga mają na celu zrozumienie i realizację Atmana, prowadząc do duchowego oświecenia i wyzwolenia.

Porównania w innych tradycjach

– Buddyzm: W przeciwieństwie do hinduizmu, buddyzm odrzuca koncepcję stałego, niezmiennego Atmana, głosząc doktrynę anatman (brak stałej jaźni).
– Jainizm: Jainizm akceptuje koncepcję indywidualnej duszy (jiva), która jest wieczna i przechodzi przez cykl reinkarnacji, co jest podobne do koncepcji Atmana w hinduizmie.

Atman jest więc fundamentalnym pojęciem, które wpływa na sposób myślenia o duszy, reinkarnacji i duchowym celu w hinduizmie.

W hinduizmie istnieje pojęcie piekła, które jest jednak różne od koncepcji piekła w innych religiach. W hinduizmie piekło jest znane jako Naraka  lub Yamaloka. Jest to miejsce cierpienia dla dusz, które popełniły złe czyny (karma) w swoim życiu. Hinduistyczne piekło jest czasowe i służy jako miejsce oczyszczenia, gdzie dusze są karane za swoje grzechy, zanim zostaną ponownie wcielone w nowe formy życia.

Naraka nie jest wiecznym miejscem potępienia, ale raczej etapem w cyklu reinkarnacji, który ma na celu oczyszczenie duszy. Po odbyciu kary, dusza ma szansę na nowe życie i możliwość poprawy swojej karmy. W hinduizmie ostatecznym celem jest wyzwolenie (moksha) z cyklu narodzin i śmierci i zjednoczenie z Brahmanem, najwyższą rzeczywistością.

Amrita, znana również jako eliksir życia i nieśmiertelności w mitologii indyjskiej, odgrywa ważną rolę w różnych mitach i legendach. 


1. Zaczerpnięcie z oceanu mlecznego: Amrita została zdobyta przez bogów podczas mitycznego ubijania oceanu mlecznego (Samudra Manthan). Bogowie i demony (asury) wspólnie ubijali ocean, aby wydobyć różne cenne skarby, w tym Amritę, która miała zapewnić nieśmiertelność tym, którzy ją spożyją.

2. Powiązania z grecką ambrozją: Amrita jest językowo i koncepcyjnie spokrewniona z grecką ambrozją, która również była napojem bogów dającym nieśmiertelność. Słowo "amrita" pochodzi od sanskryckiego "a-mrita", co oznacza "nieśmiertelny" (gdzie "a" oznacza negację, a "mrita" oznacza "śmierć").

3. Roślina soma: W pierwotnych wierzeniach, Amrita mogła być związana z sokiem z rośliny soma (Sarcostemma acidum), który był używany w starożytnych rytuałach wedyjskich. Soma była uważana za boski napój, który mógł dawać siłę i nieśmiertelność.

4. Ubijanie oceanu mlecznego: Mit o ubijaniu oceanu mlecznego jest jednym z najważniejszych w hinduizmie. W tej opowieści bogowie (dewy) i demony używali węża Vasuki jako liny do ubijania, a góry Mandara jako trzepaczki. W procesie tym pojawiło się wiele cennych przedmiotów, w tym bogini Lakszmi, biała krowa Kamadhenu, koń Uczaiszrawa oraz sam eliksir Amrita.

5. Kurma Awatar: Wisznu, jako żółw Kurma, pomógł utrzymać górę Mandara podczas ubijania oceanu. Był to jego drugi awatar, który odegrał kluczową rolę w zdobyciu Amrity.

6. Garuda i Amrita: W jednymi z mitów, Garuda, boski ptak i wierzchowiec Wisznu, zdobywa Amritę od demonów, aby uwolnić swoją matkę Vinatę z niewoli.

7. Historia Rahu i Ketu: Podczas rozdzielania Amrity, demon Rahu przebrał się za boga, aby wypić eliksir. Jednakże, Słońce (Surya) i Księżyc (Chandra) odkryli oszustwo i powiedzieli o tym Wisznu, który odciął głowę Rahu zanim Amrita mogła przejść przez jego gardło. Odcięta głowa, nazywana Rahu, i ciało, zwane Ketu, stały się dwoma węzłami księżycowymi, które mają wpływ na zaćmienia.

8. Symbolika Amrity: Amrita symbolizuje nieśmiertelność i wieczną młodość. Jest także metaforą duchowego oświecenia i osiągnięcia wyzwolenia (moksha) w hinduizmie.

W różnych kulturach i wierzeniach istnieją różne koncepcje dotyczące tego, skąd pochodzą dusze przed narodzeniem na Ziemi. Na przykład w niektórych religiach, takich jak hinduizm, istnieje przekonanie o reinkarnacji, gdzie dusze przemieszczają się między różnymi formami życia na Ziemi w zależności od swojego karma. W innych wierzeniach, takich jak chrześcijaństwo, dusze są uważane za stworzone przez Boga i zstępują na Ziemię, aby narodzić się jako ludzie. Każda kultura ma swoje własne wyobrażenia na ten temat.

Koncepcja nieba jako miejsca, z którego pochodzą dusze przed narodzinami na Ziemi, jest bardziej specyficzna dla niektórych religii i wierzeń. Na przykład w hinduizmie mówi się o różnych poziomach bytów, z których dusze mogą zstępować na Ziemię w zależności od swojego karma. W chrześcijaństwie niebo jest raczej postrzegane jako miejsce wiecznego szczęścia po śmierci, a nie jako źródło dusz przed narodzinami. To, co niektóre kultury nazywają niebem, może mieć różne znaczenia i interpretacje w różnych kontekstach religijnych i kulturowych.

W hinduizmie istnieje koncepcja wielu niebios, znanych jako „lokas” lub „svargas”. Według hinduistycznej mitologii istnieje siedem podstawowych niebios, z których każde ma swoje własne unikalne cechy i mieszkańców. Jednakże dokładne określenie, z którego nieba zstępują dusze na Ziemię, może się różnić w zależności od interpretacji tekstów hinduistycznych i tradycji. W niektórych kontekstach uważa się, że dusze zstępują z „Svargi” lub nieba Indry, które jest jednym z najwyższych niebios w hinduistycznej kosmologii.

1. Bhuloka: Jest to ziemska rzeczywistość, w której żyją ludzie.

2. Bhuvarloka: Jest to sfera pośrednia między ziemią a niebem, zamieszkana przez duchy i istoty astralne.

3. Svarloka: To miejsce, gdzie zamieszkują bogowie, z Indrą na ich czele. Jest to jeden z najwyższych poziomów nieba, a jego mieszkańcy cieszą się wielkimi przyjemnościami.

4. Maharloka: Miejsce, gdzie przebywają mędrcy i pobożni ludzie, którzy pragną wyzwolenia.

5. Janaloka: Jest to sfera, w której przebywają mędrcy, którzy opanowali sztukę medytacji i kontemplacji.

6. Tapoloka: Miejsce, gdzie przebywają ascetyczni mistrzowie praktykujący surowe pokuty i duchowe ćwiczenia.

7. Satyaloka: Jest to najwyższe niebo, gdzie przebywa Brahman, najwyższa boska rzeczywistość, oraz dusze, które osiągnęły ostateczne wyzwolenie (mokszę).

Te nieba stanowią według hinduizmu różne poziomy kosmicznej rzeczywistości, z których każdy jest miejscem dla różnych istot i odnosi się do różnych stopni duchowej ewolucji.

Koncepcja reinkarnacji w hinduizmie, znana również jako samsara, jest fundamentalnym aspektem tej religii. Według hinduistycznych wierzeń, dusza (atman) po śmierci fizycznego ciała przechodzi przez cykl ponownych narodzin i śmierci. Ten cykl jest napędzany przez karmę, czyli sumę dobrych i złych uczynków dokonanych przez osobę w poprzednich życiach.

Reinkarnacja w hinduizmie jest procesem ewolucji duchowej, gdzie dusza ma możliwość rozwijania się poprzez różne formy życia. Może to obejmować wcielenie się jako zwierzę, człowiek, a nawet bóstwo, w zależności od karmy danej duszy. Celem każdej duszy jest osiągnięcie mokshy, czyli wyzwolenia z cyklu samsary i zjednoczenia z najwyższą rzeczywistością, Brahmanem.

Hinduizm naucza, że można wpłynąć na swoją karmę poprzez życie zgodne z dharmą, czyli moralnym i etycznym kodeksem, który obejmuje uczciwość, współczucie i oddanie bogom. Praktyki takie jak medytacja, joga, pielgrzymki i rytuały mają na celu oczyszczenie karmy i przyspieszenie duchowego postępu.

Wisznuizm, jeden z głównych nurtów hinduizmu, podkreśla, że przerwanie cyklu reinkarnacji jest możliwe poprzez rozwinięcie miłości do Osobowego Boga i pozbycie się materialnych pragnień. Zjednoczenie z Bogiem jest rozumiane jako miłosny związek indywidualnej duszy z Duszą Najwyższą.

Kwestia reinkarnacji jest tematem, który od dawna fascynuje zarówno naukowców, jak i zwykłych ludzi. Chociaż reinkarnacja jest głównie postrzegana przez pryzmat religii i filozofii, istnieją pewne badania i obserwacje, które niektórzy uważają za dowody naukowe na jej istnienie. Oto kilka przykładów:

1. Przypadki dzieci pamiętających poprzednie życia: Istnieją relacje o dzieciach, które twierdzą, że pamiętają wydarzenia i ludzi z poprzednich wcieleń. Niektóre z tych przypadków zostały zbadane przez naukowców, którzy stwierdzili, że dzieci mogły podać szczegóły, których nie byłyby w stanie poznać w inny sposób.

2. Hipnoza regresyjna: Metoda ta polega na wprowadzeniu osoby w stan hipnozy, w którym ma ona dostęp do wspomnień z poprzednich żyć. Niektórzy badacze twierdzą, że dzięki hipnozie ludzie są w stanie przypomnieć sobie szczegóły z przeszłości, które można zweryfikować.

3. Znaki na ciele: Dr Ian Stevenson, psychiatra i biochemik, badał przypadki, w których znamiona lub znaki na ciele mogły odpowiadać ranom z poprzednich wcieleń. Jego badania obejmowały osoby, które twierdziły, że pamiętają, jak doznali tych ran.

4. Ksenolalia: Zjawisko to polega na mówieniu językami, których osoba nigdy wcześniej nie uczyła się. Niektóre przypadki ksenolalii zostały zinterpretowane jako możliwe dowody na reinkarnację, ponieważ sugerują, że osoba mogła znać język w poprzednim życiu.

Należy jednak zaznaczyć, że większość środowiska naukowego pozostaje sceptyczna wobec tych dowodów i uważa reinkarnację za koncepcję, która nie mieści się w ramach współczesnego rozumienia nauki. Badania nad reinkarnacją często napotykają na krytykę ze względu na brak możliwości powtórzenia eksperymentów i subiektywny charakter doświadczeń. Dlatego też, chociaż istnieją pewne badania i obserwacje, które są przedstawiane jako dowody na reinkarnację, nie są one powszechnie akceptowane w środowisku naukowym jako niepodważalne.

Przeciwnicy koncepcji reinkarnacji przedstawiają różne argumenty, które zazwyczaj opierają się na religijnych, filozoficznych, naukowych lub logicznych podstawach.

1. Brak empirycznych dowodów: Krytycy często wskazują na brak empirycznych dowodów potwierdzających reinkarnację. Argumentują, że relacje o pamięci poprzednich żyć czy hipnoza regresyjna nie spełniają standardów dowodów naukowych.

2. Sprzeczność z naukami innych religii:

Wielu przeciwników reinkarnacji pochodzi z tradycji religijnych, które nie akceptują tej koncepcji. Na przykład chrześcijaństwo, judaizm i islam głoszą, że życie jest jednorazowe i po śmierci następuje sąd ostateczny lub bezpośrednie przejście do życia wiecznego.

3. Problem tożsamości: Filozoficzny argument przeciwko reinkarnacji dotyczy kwestii tożsamości osobistej. Jeśli osoba nie pamięta swoich poprzednich żyć, to w jaki sposób można mówić o ciągłości tożsamości między różnymi wcieleniami?

4. Kwestia sprawiedliwości: Niektórzy krytycy zwracają uwagę na problem sprawiedliwości w kontekście karmy i reinkarnacji. Argumentują, że karanie lub nagradzanie kogoś za czyny, których nie pamięta, wydaje się niesprawiedliwe.

5. Naukowe rozumienie świadomości: Współczesne naukowe rozumienie świadomości często wiąże ją ściśle z mózgiem i procesami neurologicznymi, co stoi w sprzeczności z ideą, że świadomość może przetrwać śmierć ciała i przenieść się do innego organizmu.

6. Brak mechanizmu: Przeciwnicy reinkarnacji często pytają o mechanizm, który umożliwiałby transfer świadomości lub duszy między ciałami, zauważając, że taki mechanizm nie został zidentyfikowany ani nie jest zrozumiały w ramach obecnej wiedzy naukowej.

7. Alternatywne wyjaśnienia: Sugerują, że istnieją alternatywne wyjaśnienia dla zjawisk, które niektórzy uważają za dowody na reinkarnację, takich jak deja vu, wspomnienia z poprzednich żyć czy ksenolalia. Te wyjaśnienia często opierają się na psychologii, socjologii lub neurologii.

Hinduistyczne argumenty na rzecz reinkarnacji są głęboko zakorzenione w ich religijnych tekstach i filozofii.

1. Wieczność duszy: Według hinduizmu, dusza (atman) jest nieśmiertelna i przechodzi przez cykl narodzin, śmierci i ponownych narodzin, co jest znane jako samsara.

2. Prawo karmy: Karma odnosi się do prawa przyczyny i skutku, gdzie każdy uczynek ma swoje konsekwencje. Dobre działania prowadzą do pozytywnych rezultatów w przyszłych wcieleniach, podczas gdy złe działania skutkują negatywnymi konsekwencjami. To prawo rządzi cyklem reinkarnacji.

3. Dążenie do mokshy: Ostatecznym celem duszy w hinduizmie jest osiągnięcie  mokshy, czyli wyzwolenia z cyklu samsary. Moksha jest możliwa poprzez oczyszczenie karmy i realizację duchową, co prowadzi do zjednoczenia z Brahmanem**, najwyższą rzeczywistością.

4.Rozwój duchowy: Reinkarnacja jest postrzegana jako proces ewolucji duchowej, w którym dusza ma możliwość uczenia się i rozwijania się przez różne wcielenia, aż osiągnie doskonałość potrzebną do mokshy.

5. Świadectwa świętych i mędrców: Wiele świętych pism hinduistycznych, takich jak Upaniszady i Bhagawadgita, zawiera opisy doświadczeń osób, które osiągnęły wysoki poziom duchowego oświecenia i potwierdzają istnienie reinkarnacji.

6. Logika cyklu życia: Hinduizm wskazuje na cykliczną naturę wszechświata, gdzie wszystko, co istnieje, przechodzi przez cykle narodzin, życia, śmierci i odrodzenia. Ta uniwersalna zasada jest stosowana również do ludzkiego życia i duszy.

7. „Zgodność z obserwacjami: Niektórzy hinduiści argumentują, że koncepcja reinkarnacji jest zgodna z obserwacjami natury, gdzie życie wydaje się być ciągłym procesem transformacji i zmiany.

Doświadczenia bliskie śmierci: 

Istnieją relacje osób, które doświadczyły stanów bliskich śmierci i opisują wizje poprzednich żyć lub odczucia opuszczania ciała, co niektórzy interpretują jako dowód na reinkarnację.

Koncepcja reinkarnacji jest obecna w wielu religiach i systemach wierzeń poza hinduizmem. Oto kilka przykładów:

– Buddyzm: Podobnie jak hinduizm, buddyzm akceptuje ideę reinkarnacji, nazywając ją samsarą. W buddyzmie również istotne jest pojęcie karmy, które wpływa na przyszłe wcielenia.

– Dżinizm: W tej religii, podobnie jak w hinduizmie i buddyzmie, reinkarnacja jest kluczowym elementem, a wyzwolenie z cyklu narodzin i śmierci jest ostatecznym celem.

– Sufizm: Niektóre grupy sufickie w islamie również wierzą w reinkarnację, choć nie jest to powszechna doktryna w całym islamie.

-Gnostycyzm: Niektóre odłamy gnostycyzmu, które były wczesnymi ruchami chrześcijańskimi, również przyjmowały wiarę w reinkarnację.

-Kabała: W tej mistycznej tradycji żydowskiej można znaleźć elementy wierzeń w reinkarnację, choć nie jest to główny element judaizmu.

– Religie afrykańskie: W niektórych afrykańskich systemach wierzeń również znajduje się koncepcja reinkarnacji, choć może ona przybierać różne formy.