🟣Grecja: Kraina złączonych ścieżek mitu i historii                 

„Historia nie jest tylko zbiorem dat i imion – to żywe zwierciadło, w którym odbija się pamięć, mit i doświadczenie pokoleń. W 🟣 Fioletowym Echie odkrywamy, jak dawne opowieści splatają się z interpretacją, jak fakty i legendy tworzą wielowarstwową narrację o świecie. Starożytna Grecja jawi się tu nie jako zamknięty rozdział, lecz jako przestrzeń, w której przeszłość wciąż przemawia do teraźniejszości.”

Grecja: Kolebka, w której Mit Splata się z Historią

Grecja antyczna to nie tylko miejsce na mapie, ale przestrzeń wyobraźni, gdzie granica między faktem a legendą jest celowo zatarta. To kraina, gdzie trzęsienia ziemi rodzą mity o zaginionych miastach, gdzie kapłanki stają się potworami, a dzieła uczonych kształtują myśl Zachodu na ponad tysiąc lat. To opowieść, w której historia, mit, sztuka i nauka splatają się w nierozerwalną całość, tworząc fundamenty europejskiej kultury.

🌊 Katastrofy i Legendy

Miasto Helike – W 373 r. p.n.e. potężne trzęsienie ziemi i subsequentne tsunami pochłonęły to kwitnące miasto, centrum Związku Achajskiego. Katastrofa była tak gwałtowna, że flota Sparty płynąca z pomocą zastała jedynie wzburzone wody. Zniszczenie Helike, opisywane przez starożytnych historyków, utrwaliło się w zbiorowej pamięci.

„Helike zginęła w ciągu jednej straszliwej nocy. Gdy nadeszło zimowe przesilenie, miasto wraz z całym obszarem o obwodzie dwunastu stadiów zostało zalane przez ogromną falę morską. Wstrząsy trzęsienia ziemi były tak silne, że… woda pochłonęła Helike i każdego, kto w niej był.”

— Eratostenes z Cyreny, cytowany przez Strabona w „Geographiká”

[1]

Katastrofa ta, świeża w czasach Platona, jest uznawana za jedną z głównych, realnych inspiracji dla jego opowieści o Atlantydzie – potężnej cywilizacji, która w ciągu jednej doby zatonęła pod powierzchnią morza.

🧙‍♀️ Mitologia: Bohaterowie, Potwory i Boginie

W greckim micie nic nie jest proste; nawet potwory mają swoją tragiczną historię. Meduza, której spojrzenie zamieniało w kamień, nie zawsze była potworem. Była piękną kapłanką Ateny, która w świątyni bogini została uwiedziona (lub zgwałcona) przez Posejdona. To Atena, urażona zbezczeszczeniem jej przybytku, zamieniła Meduzę w odrażającą Gorgonę.

„Gdy jednak w świątyni Minerwy [Ateny] spłodził z nią [Meduzą] Posejdon skrzydlatego konia, Pegaza, zamieniła ją bogini w potwora. A by nadać pozór grozy widmowemu zjawisku, dołożyła jej węże zamiast włosów.”

— Owidiusz, „Metamorfozy”

[2]

U podstaw wszystkiego leżała Gaja (Ziemia-Matka), pra-bogini, która zrodziła niebo (Uranosa), góry i morze. To ona, zraniona okrucieństwem swego małżonka, podżegała swoich synów – tytanów, a później gigantów – do buntu. Jej synem był także straszliwy Tyfon, potwór próbujący obalić Zeusa, uosobienie niszczycielskich sił wulkanicznych.

Ludzkie piękno i jego moc ucieleśniała Fryne, słynna kurtyzana i modelka. Jej proces o świętokradztwo stał się legendą, gdy obrońca, by ją uratować, rozdarł jej szaty, ukazując sędziom boskie piersi – argument, który przekonał sąd, że tak doskonałe piękno musi być darem bogów.

Z kolei Filoktet pokazuje, jak jednostka może zadecydować o losach wojny. Porzucony przez Greków na Lemnos z powodu cuchnącej rany, został dziesięć lat później odnaleziony, gdy wyrocznia oznajmiła, że tylko jego łuk – dar Heraklesa – może zapewnić zwycięstwo pod Troją.

Każdy nowy dzień witano, spoglądając na Fosforosa („Niosącego Światło”), ucieleśnienie gwiazdy porannej – planety Wenus. Był symbolem nadziei i nowego początku.

📚 Wiedza i Nauka: Systematyzowanie Świata

Greccy uczeni podjęli heroiczną próbę opisania i zrozumienia całego znanego im świata. Strabon w swoim monumentalnym dziele „Geōgraphiká” („Geografia”) stworzył syntezę wiedzy o ludach, miastach, zwyczajach i zjawiskach przyrodniczych.

„Celem geografii jest przedstawienie tego, co w niebie i na Ziemi w znanych nam miejscach. Daje nam ona obraz nieba, bo bez tego nie da się zrozumieć wielu rzeczy na Ziemi…”

— Strabon, „Geōgraphiká”, Księga I

[3]

W dziedzinie medycyny niekwestionowanym autorytetem był Klaudiusz Galen. Jego teoria czterech humorów (sangwinistycznego, flegmatycznego, cholerycznego i melancholijnego) oraz szczegółowe opisy anatomiczne (często oparte na sekcjach małp) zdominowały europejską medycynę aż do renesansu.

🎨 Sztuka i Kultura: W Poszukiwaniu Doskonałej Formy

Geniusz artystyczny Grecji znalazł swój najczystszy wyraz w dłucie Fidiasza. To on stworzył dwa najsłynniejsze posągi starożytności: Atenę Partenos ze złota i kości słoniowej, strzegącą Akropolu, oraz Zeusa Olimpijskiego, który zaliczany był do Siedmiu Cudów Świata. Jego dzieła nie były jedynie wizerunkami; były ucieleśnieniem boskości i ludzkiego ideału piękna.

Dopełnieniem sztuk wizualnych była muzyka. Podczas uczt i uroczystości, towarzysząc recytacjom homeryckich eposów, rozbrzmiewała forminga – starożytny instrument strunowy, prosty przodek liry. Jej dźwięk był tłem, przy którym rodziła się grecka literatura.

„Starożytna Grecja pozostaje nie tylko wspomnieniem minionych epok, lecz także zwierciadłem, w którym odbija się nasza własna droga. Mity, dzieła sztuki i odkrycia uczonych nie są zamknięte w przeszłości – wciąż przemawiają, ucząc nas, że historia to nie zbiór faktów, lecz żywa opowieść o człowieku. W 🟣 Fioletowym Echie każde wydarzenie staje się interpretacją, a każde echo – przypomnieniem, że przeszłość i teraźniejszość splatają się w jedną narrację, prowadzącą ku przyszłości.”

📚Przypisy:

• [1] Strabon, Geōgraphiká, Księga VIII, 7.2. (Parafraza relacji Eratostenes).
• [2]Owidiusz, Metamorfozy, Księga IV, wersy 790-80
• 3. (Tłum. A. Kamieńska).[3]Strabon, Geōgraphiká, Księga I, 1.1. (Tłum. aut.).

Bibliografia:

• 1. Strabon, Geographiká („Geografia”), ok. 7 r. p.n.e. – 23 r. n.e.
• 2. Owidiusz, Metamorfozy, ok. 8 r. n.e.
• 3. Platon, Timajos; Kritias, ok. 360 r. p.n.e.
• 4. Hesiod, Teogonia, ok. 700 r. p.n.e.
• 5. Sophocles, Filoktet, 409 r. p.n.e.
• 6. Graves, R., Mity greckie, Warszawa 2009.
• 7. Ziółkowski, A., Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2009.

Czytaj więcej: 🟣Grecja: Kraina złączonych ścieżek mitu i historii                 

MIASTO HELIKE

MIASTO HELIKE, zatopione w 373 roku p.n.e., jest często przywoływane jako przykład katastrofy, która mogła inspirować legendę o Atlantydzie. Zgodnie z przekazami, przed jego zniszczeniem mieszkańcy zauważyli dziwne zachowanie zwierząt, które opuściły miasto. Następnie nastąpiło trzęsienie ziemi, a ogromna fala tsunami pochłonęła Helike, co przypisano gniewowi Posejdona, boga mórz. Opis tej katastrofy w dziele Klaudiusza Eliana wykazuje uderzające podobieństwa do relacji Platona o Atlantydzie.

MEDUZA

MEDUZA, najmłodsza z trzech Gorgon, była kiedyś piękną kobietą, znaną ze swoich długich włosów. Jako kapłanka Ateny, złamała ślub czystości, romansując z Posejdonem w jej świątyni, co doprowadziło do jej tragicznej transformacji. Atena, w akcie zemsty, przemieniła ją w potwora z wężami zamiast włosów, a jej spojrzenie stało się śmiertelną bronią, zamieniającą ludzi w kamień. Po tej przemianie Meduza mieszkała z siostrami na krańcach świata, gdzie wielu bohaterów próbowało ją pokonać, ginąc w jej obecności. Jej mit jest związany z Perseuszem, który z pomocą bogów pokonał ją, używając tarczy jako lustra, by uniknąć jej śmiertelnego spojrzenia12. Po jej śmierci, głowa Meduzy stała się potężną bronią.

GEŌGRAPHIKÁ

GEŌGRAPHIKÁ” (grec. Γεωγραφικά), znana również jako Geografia  lub Geografia Strabona, to monumentalne dzieło starożytnego greckiego geografa i historyka Strabona. Napisane na przełomie er, około I wieku p.n.e. – I wieku n.e., składa się z 17 ksiąg, w których Strabon opisuje geografię znanego wówczas świata.
„Geōgraphiká” jest ważnym źródłem informacji na temat świata starożytnego, łącząc wiedzę geograficzną, historyczną oraz etnograficzną. Strabon opisuje w nim regiony, miasta, rzeki, góry, a także zwyczaje i społeczeństwa zamieszkujące różne części świata, od Europy, przez Azję, po Afrykę. Dzieło to czerpie z wcześniejszych prac geograficznych, w tym Eratostenesa i Hipparcha, oraz z doświadczeń samego Strabona, który odbył liczne podróże.
Geōgraphiká” miało duży wpływ na rozwój geografii w późniejszych wiekach, będąc podstawowym źródłem wiedzy geograficznej aż do renesansu. Strabon był jednym z pierwszych, który starał się zrozumieć geografię nie tylko jako opis miejsc, ale także jako naukę, analizującą związki między różnymi elementami geograficznymi, społecznymi i historycznymi.
Dzieło to jest cenione zarówno za swoją wartość naukową, jak i literacką, będąc świadectwem starożytnej wiedzy o świecie oraz spuścizną intelektualną epoki hellenistycznej i rzymskiej.

KLAUDIUSZ GALEN

KLAUDIUSZ GALEN (ok. 130–200 n.e.) był jednym z najsłynniejszych lekarzy starożytności, uznawanym za najwybitniejszego medyka po Hipokratesie. Galen, urodzony w Pergamonie (dzisiejsza Turcja), stał się czołowym lekarzem starożytnego Rzymu i autorem licznych prac medycznych, które wywarły ogromny wpływ na medycynę europejską przez ponad tysiąc lat.
Galen był wszechstronnym badaczem. Jego badania obejmowały anatomię, fizjologię, farmakologię i patologię. W Rzymie pracował jako lekarz gladiatorów, co pozwoliło mu zdobyć praktyczne doświadczenie w leczeniu ran oraz obserwacji ludzkiego ciała. Później został osobistym lekarzem cesarza Marka Aureliusza.

Do jego najważniejszych osiągnięć należą:

• TEORIA HUMORALNA: Galen rozwijał i rozbudował teorię czterech humorów, którą wcześniej stworzył Hipokrates. Twierdził, że zdrowie zależy od równowagi między czterema płynami ciała: krwią, żółcią, czarną żółcią i flegmą. Zaburzenia tej równowagi miały prowadzić do chorób.
• ANATOMIA I FIZJOLOGIA: Choć Galen przeprowadzał sekcje głównie na zwierzętach, jego badania przyczyniły się do zrozumienia struktury i funkcji ludzkiego ciała. Dokonał ważnych odkryć w zakresie układu nerwowego, mięśniowego i sercowo-naczyniowego.
• FARMAKOLOGIA: Galen był pionierem w dziedzinie farmakologii. Opracował liczne mieszanki ziół i leków, które były stosowane przez wieki. Od jego nazwiska pochodzi termin „leki galenowe”, oznaczający preparaty farmaceutyczne oparte na naturalnych składnikach.

Prace Galena dominowały w medycynie średniowiecznej Europy i były autorytetem aż do renesansu, kiedy to nowe odkrycia zaczęły podważać niektóre z jego teorii. Jednak jego wpływ na rozwój medycyny pozostaje niezaprzeczalny, a Galen jest uważany za jednego z największych lekarzy w historii.

FIDIASZ

FIDIASZ (ok. 490–420 p.n.e.) był jednym z najwybitniejszych rzeźbiarzy starożytnej Grecji, uznawanym za mistrza klasycznego stylu w sztuce. Jego prace charakteryzowały się doskonałością formy, monumentalnością i realizmem. Był blisko związany z Peryklesem, wybitnym politykiem ateńskim, i odegrał kluczową rolę w upiększeniu Aten.
Do najbardziej znanych dzieł Fidiasza należą:

• POSĄG ATENY PARTENOS – monumentalny, 12-metrowy posąg Ateny wykonany ze złota i kości słoniowej (technika chryzelefantynowa), znajdujący się w Partenonie na ateńskim Akropolu. Posąg przedstawiał boginię Atenę w pełnej zbroi, z Nike (boginią zwycięstwa) w ręku.
• ZEUS OLIMPIJSKI – jedno z Siedmiu Cudów Świata, ogromny posąg Zeusa w świątyni w Olimpii, również wykonany w technice chryzelefantynowej. Posąg miał ok. 12 metrów wysokości i przedstawiał Zeusa siedzącego na tronie, trzymającego berło i figurkę Nike.

Niestety, żadne z dzieł Fidiasza nie przetrwało do naszych czasów, jednak ich opisy i kopie wykonane przez późniejszych artystów dają wyobrażenie o ich wielkości i wpływie na sztukę klasyczną. Prace Fidiasza były uosobieniem greckiego ideału piękna i harmonii, co sprawiło, że jego imię przetrwało jako symbol doskonałości w rzeźbie.

GAJA

GAJA, znana również jako Ziemia-Matka, wyłoniła się z Chaosu jako jedno z najstarszych bóstw (Protogenoi).

Uosabiała płodność i macierzyństwo.
Sama z siebie zrodziła Góry (Ourosi) oraz z miłości do Eteru narodziło się Morze (Pontos).

Gaja była małżonką Uranosa (Nieba).
 Z Uranosem miała potomstwo, w tym tytanów, cyklopów i sturękich hekatonchejrów.
Uranos obawiał się siły swojego potomstwa i strącił cyklopów i sturękich do Tartaru.
Gaja namawiała tytanów do buntu przeciw ojcu, a przywódcą buntu stał się najmłodszy syn, Kronos.
Kronos, syn Gai, pozbawił Uranosa władzy, a potem połknął swoje dzieci.
 Gaja pomogła ukryć najmłodsze dziecko Kronosa, Zeusa.

Gaja przepowiedziała utratę tronu przez Zeusa, ale jej plan obalenia bogów olimpijskich nie powiódł się.
Gaja złączyła się z Tartarem i urodziła Tyfona, najpotężniejszego potwora wszech czasów.

Tylko Zeus był w stanie pokonać Tyfona po ciężkich walkach .

FRYNE

FRYNE była grecką kurtyzaną z IV wieku p.n.e., znaną z niezwykłej urody. Urodziła się w Tespiach w Beocji, ale mieszkała w Atenach. Początkowo zajmowała się sprzedażą kaparów i grą na flecie, a ostatecznie zyskała sławę i majątek jako kurtyzana. Jej prawdziwe imię brzmiało Mnesarete, jednak ze względu na białość cery nadano jej przydomek Phrynē, co po grecku oznacza „ropuchę”.

Jednym z jej słynnych wyczynów było wejście nago do morza podczas święta Posejdona w Eleusis, co zainspirowało malarza Apellesa do namalowania jej jako Afrodyty Anadyomene. Miała również być modelką do rzeźby Afrodyty z Knidos stworzonej przez Praksytelesa. W Delfach znajdował się jej posąg, który ufundowała sama Fryne lub jej wielbiciele.

Fryne była znana z rozrzutności, dlatego nazywano ją „Sitem”, ponieważ pieniądze przeciekały jej przez palce. Zaoferowała Tebańczykom sfinansowanie odbudowy murów miasta pod warunkiem umieszczenia nad bramą napisu:

„Zburzone przez Aleksandra, odbudowane przez kurtyzanę Fryne.”

Kiedy oskarżono ją o bezbożność, jej obrońca, mówca Hypereides, wygłosił mowę, w której odwołał się do uczuć sędziów, a następnie zdjął z Fryne szaty. Zdumieni jej urodą, uznali ją za niewinną.

Obraz Apellesa inspirowany Fryne nosił tytuł „Afrodyta Anadyomene” (lub „Venus Anadyomene”), co oznacza „Afrodytę wynurzającą się z morza” lub „Wenus wyłaniającą się z fal morskich”. Według przekazów, Apelles stworzył to dzieło po tym, jak zobaczył Fryne wchodzącą nago do morza podczas święta Posejdona w Eleusis. Obraz przedstawiał boginię Afrodytę w kąpieli, wyciskającą wodę z włosów.

FILOKTET

FILOKTET (gr. Philoktetes) był jednym z bohaterów greckich w mitologii, słynącym ze swoich umiejętności łuczniczych. Był uczestnikiem wojny trojańskiej i posiadaczem łuku oraz zatrutych strzał Heraklesa. Otrzymał je w spadku za pomoc w zapaleniu stosu pogrzebowego Heraklesa.
Podczas podróży do Troi, Filoktet został ukąszony przez węża, co spowodowało poważną, cuchnącą ranę. Jego towarzysze, nie mogąc znieść jego cierpienia i odoru rany, porzucili go na wyspie Lemnos. Filoktet spędził tam wiele lat w samotności.
W dziesiątym roku wojny trojańskiej Grecy dowiedzieli się od trojańskiego wieszczka Helenosa, że Troja nie zostanie zdobyta bez łuku i strzał Heraklesa. Odyseusz i Diomedes (lub w innych wersjach Neoptolemos) udali się na Lemnos, aby sprowadzić Filokteta. Po przybyciu pod Troję, został wyleczony przez Machaona, syna Asklepiosa.
Filoktet odegrał kluczową rolę w wojnie, zabijając Parysa strzałą z łuku Heraklesa, co przyczyniło się do upadku Troi. Jego historia była tematem wielu dzieł literackich, w tym tragedii Sofoklesa „Filoktet”.

FOSFOROS

FOSFOROS to nazwa Wenus jako gwiazdy zarannej. Termin ten oznacza „niosący światło” (z greckiego „phōsphóros”). Fosforos jest także przydomkiem bogiń, które dzierżą pochodnię i przynoszą światło, takich jak Artemida, Diana, Hekate, Eos oraz Junona (znana jako Lucina). Nazwa ta nawiązuje do ich związków z jasnością, światłem i początkiem dnia.

FORMINGA

FORMINGA gr. phórminks (φόρμιγξ), to starożytna grecka nazwa instrumentu muzycznego, znanego w kulturze Homerowej, przypominającego lirę lub kitara. Był to strunowy instrument muzyczny używany głównie do akompaniamentu śpiewu i recytacji poezji epickiej, szczególnie w utworach Homera, takich jak „Iliada” i „Odyseja”. Forminga była ceniona za swoje piękne brzmienie i zdolność do wyrażania różnorodnych emocji muzycznych.

FOLOS

FOLOS, postać z mitologii greckiej, był jednym z nielicznych centaurów cieszących się dobrą sławą. Był synem Sylena i nimfelijskiej matki. Pewnego dnia Herakles wyprawił się na polowanie na dzika erymantejskiego i zatrzymał się u Folosa. Centaur go gościnnie przyjął i poczęstował winem z piwnicy przeznaczonym dla innych centaurów. Gdy ci poczuli zapach trunku, zaatakowali Heraklesa. W wyniku walki wielu centaurów zginęło, a reszta musiała uciekać. Folos, wyciągając zatrutą strzałę z rany jednego z centaurów, sam się skaleczył i zmarł. Herakles uczcił go uroczystym pogrzebem, a miejsce pochówku nazwano od jego imienia – Foloe .

FLEGETON

FLEGETON, znany również jako Pyriflegeton, to bóg i uosobienie rzeki Ognia w Podziemiu w mitologii greckiej. Uchodził za syna tytana Okeanosa. Jego imię Pyriflegeton oznacza „ogniste płomienie”. W Boskiej komedii Dantego, Flegeton jest rzeką wrzącej krwi w siódmym kręgu Piekła. Pogrążone w niej dusze morderców i tyranów nie mogą się wynurzać, są stale strzeżone przez centaury.

FIOŁEK

FIOŁEK, choć obecnie uważany za symbol skromności, ma bogatą historię i różnorodne znaczenia. W mitologii greckiej mówiono, że wyrosnął z krwi bohatera Ajaksa (Wielkiego). W języku kwiatów fiołek symbolizuje niewinność. W „Hamlecie” Szekspira, Ofelia mówi: „Rada bym wam dać i fiołków, ale mi wszystkie ze śmiercią ojca powiędły.” To nie tylko para królewska, ale także sam Hamlet stał się niegodny tego symbolu, gdy zabił Poloniusza. Fiołek, łac. viola, jest pięknym kwiatem o głębokim znaczeniu.

FINEUS

FINEUS, król trackiego Salmidessos, był wieszczem i prorokiem. Jego losy były pełne dramatycznych wydarzeń:
Fineus został oślepiony przez samego Zeusa za zdradę tajemnic boskich. Jako prorok mógł przejrzeć plany bogów, co ich oburzyło.
Fineus cierpiał ustawiczny głód, ponieważ skrzydlate harpie kradły mu jedzenie lub je brudziły. Pozostawiały mu czasem tylko cuchnące resztki.
Kiedy Argonauci przybyli na jego dwór, Fineus zgodził się wskazać im drogę przez niebezpieczne Symplegady w zamian za uwolnienie od harpii. Synowie Boreasza, Kalais i Zetes, pomogli mu w tym zadaniu. Wdzięczny Fineus przekazał Argonautom cenne wskazówki dotyczące ich dalszej podróży, w tym jak bezpiecznie przepłynąć przez Symplegady.

SIOSTRY FILOMELA I PROKNE

Filomela i Prokne były córkami Pandiona, legendarnego króla Aten. Prokne wyszła za mąż za Tereusa, króla Tracji, i miała z nim syna, Itysa.
Kiedy Filomela odwiedziła siostrę, Tereus zakochał się w niej. Gdy Filomela mu się sprzeciwiła, zgwałcił ją i wyrwał jej język, aby nie mogła nikomu opowiedzieć o swoim cierpieniu. Filomela jednak wyhaftowała to wydarzenie na peplosie i potajemnie przesłała go siostrze.
W zemście obie siostry obmyśliły plan. Prokne zabiła syna Itysa i podała go Tereusowi do zjedzenia. Kiedy Tereus dowiedział się, co spożył, rzucił się na siostry z mieczem.
Bogowie interweniowali. Tereusa przemienili w dudka lub jastrzębia, Filomelę w jaskółkę, a Prokne w słowika. Ich śpiew miał różne znaczenia: dla starożytnych Greków był pieśnią żałobną, a dla współczesnych jest symbolem tragedii i przemiany.

LEGENDA O FILIS

LEGENDA O FILIS jest pełna bólu i tęsknoty:
Filis była królewną tracką, a Demofon synem Tezeusza. Gdy Demofon powracał z wojny trojańskiej, zakochała się w nim bezgranicznie. Demofon obiecał jej, że poślubi ją, ale niestety zbyt długo nie wracał z Aten.
W swojej rozpaczy Filis odebrała sobie życie. Bogowie, widząc jej cierpienie, postanowili ją przemienić. Zamienili ją w bezlistne drzewo migdałowe. Kiedy Demofon w końcu powrócił i objął ukochaną w swoich ramionach, drzewo nagle pokryło się liśćmi.
Ta legenda przypomina nam o tragicznej miłości, tęsknocie i przemijaniu. Filis stała się symbolem wiecznej wierności i cierpienia. Jej losy są poruszające i zostawiły ślad w mitologii greckiej.

FILEMON I BAUKIS

FILEMON I BAUKIS byli ubogim małżeństwem mieszkającym w małej chatce we Frygii. Pewnego dnia do ich drzwi zapukali podróżni, którzy okazali się bogami: Zeusem i Hermem. Mieszkańcy okolicy odrzucili ich, ale Filemon i Baukis przyjęli ich serdecznie, choć mieli niewiele do podzielenia się z gośćmi.
Bogowie, wdzięczni za gościnność, postanowili obdarować małżonków. Objawili swoją prawdziwą tożsamość i nakazali im wdrapać się na pobliskie wzgórze. Z góry Filemon i Baukis mogli ujrzeć całą okolicę, która została zalana przez wodę. Okazało się, że bogowie zamierzali zniszczyć miasto za jego niegościnność.
Filemon i Baukis zostali obdarzeni wiecznym życiem jako strażnicy świątyni. Po śmierci zostali przemienieni w drzewa: Filemon w dąb, a Baukis w lipę. Ich korony splecione były na wieki.

OPOWIEŚĆ O FEDRZE I HIPPOLICIE

W starożytnych Atenach rządził król Tezeusz, słynny bohater, który pokonał Minotaura. Po śmierci swojej pierwszej żony, Amazonki Antiopy (lub Hippolity), poślubił piękną Fedrę, córkę króla Krety, Minosa.
Fedra przybyła do Aten, gdzie poznała syna Tezeusza, Hippolita. Młodzieniec był przystojny, szlachetny i oddany bogini Artemidzie, stroniąc od miłości i kobiet. Fedra, mimo że była jego macochą, zakochała się w nim bez pamięci.
Początkowo Fedra próbowała opanować swoje uczucia, wiedząc, że są zakazane i niewłaściwe. Jednak z czasem jej miłość przerodziła się w obsesję. Nie mogąc dłużej znieść cierpienia, postanowiła wyznać Hippolitowi swoje uczucia.
Hippolit był przerażony i oburzony propozycją macochy. Odrzucił ją stanowczo, co wprawiło Fedrę w rozpacz i wstyd. Obawiając się, że jej tajemnica wyjdzie na jaw, postanowiła działać desperacko.
Fedra napisała list do Tezeusza, w którym oskarżyła Hippolita o próbę uwiedzenia jej. Następnie popełniła samobójstwo, pozostawiając list jako dowód rzekomej winy pasierba.
Tezeusz, po powrocie do pałacu, znalazł ciało żony i list. Wpadł w szał gniewu i, nie wysłuchawszy wyjaśnień syna, skazał go na wygnanie. Co więcej, wezwał swojego boskiego ojca, Posejdona, by ten ukarał Hippolita.
Gdy Hippolit jechał wozem wzdłuż wybrzeża, Posejdon wysłał ogromnego byka, który wyłonił się z morza. Konie Hippolita spłoszyły się, wywracając wóz. Młodzieniec zaplątał się w lejce i został śmiertelnie raniony, wleczony po skałach.
Umierający Hippolit został przyniesiony przed Tezeusza. W ostatnich chwilach życia bogini Artemida objawiła się, wyjawiając prawdę o niewinności Hippolita i kłamstwie Fedry. Tezeusz, zrozumiawszy swój straszliwy błąd, pogrążył się w rozpaczy i żalu.

FEAKOWIE

FEAKOWIE (gr. Phaiakes) to bajeczny, szczęśliwy i bogobojny lud żeglarzy opisany w „Odysei” Homera. Mieszkali na cudownej wyspie Scheria, utożsamianej z Korkyrą (obecnie Korfu) na Morzu Jońskim. Ich okręty były „szybkie jak myśl” i nie potrzebowały sterników. Król Feaków, Alkinoos, gościł Odyseusza po jego burzliwej podróży i ofiarował mu jeden z tych niezwykłych statków, który bezpiecznie zawiózł bohatera do jego ojczystej Itaki.

FAON

FAON to postać z mitologii greckiej, znana jako legendarny przewoźnik z Mitylene na wyspie Lesbos. Faon zasłynął ze swojej dobroci, kiedy to bezpłatnie przewiózł przez rzekę ubogą staruszkę, nie wiedząc, że była to bogini Afrodyta w przebraniu. W ramach wdzięczności za jego bezinteresowność i życzliwość, Afrodyta obdarzyła Faona niezwykłą urodą i wieczną młodością.
Dzięki darowi bogini, Faon stał się niezwykle przystojny, co przyciągało uwagę wielu kobiet. Jedna z najsłynniejszych historii związanych z Faonem dotyczy poetki Safony, która miała nieszczęśliwie zakochać się w nim. W niektórych wersjach legendy, to właśnie nieszczęśliwa miłość do Faona miała skłonić Safonę do tragicznego skoku z klifu.

OKEANIDY

• OKEANIDY, czyli córki tytana Okeanosa i tytanidy Tethys, były licznymi nimfami wodnymi w mitologii greckiej. Było ich aż 3000 i każda z nich była związana z różnymi zbiornikami wodnymi, rzekami, źródłami, jeziorami i morzami. Ich role były zróżnicowane i często symbolizowały różne aspekty natury. Oto kilka z najbardziej znanych okeanid:
• Amfitryta – była żoną Posejdona, boga morza, i uważana za królową mórz. W mitologii, często towarzyszyła Posejdonowi i miała kontrolować morskie stworzenia.
• Doris– była żoną Nereusa, innego bóstwa morskiego, i matką pięćdziesięciu nereid, nimf morskich. Doris była uosobieniem bogactwa morskiego i obfitości.
• Eurynome – była tytanką i matką trzech Charit (Grace): Aglai, Eufrozyny i Talei, które były boginiami piękna, wdzięku i radości.
• Klymene (lub Asia) – matka Atlasu, Prometeusza, Epimeteusza i Menojtiosa, którzy odegrali kluczowe role w różnych mitach, w tym mitach o stworzeniu ludzi i ich pierwszych latach.
• Metis – była pierwszą żoną Zeusa i matką Ateny. Zgodnie z przepowiednią, Metis miała urodzić dziecko, które przewyższyłoby swego ojca w mądrości, dlatego Zeus połknął Metis, a później Atena narodziła się z jego głowy.
• Pleione– była matką Plejad, siedmiu nimf, które były często kojarzone z gwiazdozbiorem o tej samej nazwie. Plejady miały różne role i były ważne w mitach związanych z Orionem i innymi postaciami.
• Okeanidy powstały jako córki Okeanosa i Tethys, którzy byli tytanami reprezentującymi wszelkie wody świata. Okeanos był uosobieniem światowego oceanu, który według starożytnych Greków otaczał Ziemię, a Tethys była jego żeńskim odpowiednikiem, związanym z płodnością i źródłami słodkiej wody. Ich potomstwo, okeanidy, były rozsiane po całym świecie i pełniły rolę opiekunek różnych zbiorników wodnych, personifikując ich życiodajne właściwości.
• Okeanidy były również często opiekunkami bohaterów oraz bóstw, a ich rola jako nimf wodnych była kluczowa w mitologicznych opowieściach o naturze, bogach i ludziach.

KLIMENA

KLIMENA była jedną z okeanid w mitologii greckiej, czyli nimf morskich, które były córkami tytana Okeanosa i tytanidy Tethys. Jako okeanida, Klimena była związana z wodami i naturą. Jest najbardziej znana jako matka Faetona, którego ojcem był bóg słońca Helios.
Klimena miała też inne dzieci, w tym Heliady, które opłakiwały śmierć Faetona i zostały zamienione w drzewa, płaczące bursztynową żywicą. Klimena, podobnie jak inne okeanidy, była często przedstawiana jako piękna i pełna wdzięku, symbolizując łagodną i życiodajną naturę wód, które odżywiają ziemię.
Okeanidy, w tym Klimena, były często pomijane w większych mitologicznych opowieściach, ale ich obecność była istotna w mitologii greckiej jako uosobienie różnych aspektów natury i wód. Klimena jest przykładem postaci, która choć nie była centralnym bohaterem mitów, odegrała ważną rolę w historii swojego syna Faetona i jego tragicznej próby kierowania słonecznym wozem.

FAETON

FAETON (Phaéthon) w mitologii greckiej był synem boga słońca Heliosa i okeanidy Klimeny. Kiedy dowiedział się, że jego ojcem jest Helios, udał się na wschód, aby go odnaleźć. W pałacu Heliosa poprosił o dar, a słoneczny bóg przyrzekł mu spełnić każde życzenie. Faeton poprosił o pozwolenie na prowadzenie przez jeden dzień słonecznego wozu swojego ojca. Jednakże, będąc zbyt słabym, aby kontrolować nieśmiertelne rumaki, zboczył z drogi, osmalił Afrykę, poczernił skórę Etiopów, zamienił Libię w pustynię i prawie spalił świat. Zeus, aby zapobiec katastrofie, strącił Faetona piorunem do rzeki Eridanos.
Jego siostry, Heliady, opłakiwały go i zamieniły się w nadrzeczne drzewa, których żywica płynęła jak bursztynowe łzy. Przyjaciel Faetona, Cygnus, syn Apollina, tak bardzo rozpaczał po jego śmierci, że ojciec zamienił go w łabędzia i umieścił jako gwiazdozbiór na niebie.

EZOP

EZOP (Aisopos) był greckim bajkopisarzem z VI wieku p.n.e., którego życie owiane jest legendami. Uważa się, że był kalekim niewolnikiem pochodzącym z Frygii lub Tracji, który mieszkał na wyspie Samos i został wyzwolony. Według jednej z opowieści, został wysłany przez Krezusa do Delf, gdzie mieszkańcy zrzucili go w przepaść z powodu kłótni.
Ezop uchodzi za twórcę bajki zwierzęcej, która miała charakter dydaktyczno-moralizujący. Żadne oryginalne zbiory jego bajek nie przetrwały, podobnie jak adaptacja jego dzieł dokonana przez Demetriusza z Faleronu w IV-III wieku p.n.e. Bajki przypisywane Ezopowi, pochodzące zarówno z wcześniejszych, jak i późniejszych czasów, zostały zebrane i zapisane w formie wiersza choliambicznego przez Babriosa w II wieku. Wersja łacińska tych bajek w pięciu księgach została wydana przez Fedrusa w I wieku. Ezop jest również wymieniany jako jeden z siedmiu mędrców.

EUTERPE

EUTERPE była jedną z muz w mitologii greckiej, patronką pieśni lirycznej, gry na flecie i chóru tragicznego. Przedstawiano ją często z aulosem, czyli podwójną piszczałką. Imię Euterpe dosłownie oznacza „dobrze się ciesząca” lub „rozkosznie obdarowująca”. Była jedną z dziewięciu muz, córek Zeusa i Mnemosyne, które inspirowały artystów, poetów i muzyków.

EURYTION

EURYTION był centaurem w mitologii greckiej, znanym głównie z udziału w słynnej walce Lapitów z centaurami. Podczas uczty weselnej Pejritoosa i Hippodamei, Eurytion, będąc pod wpływem alkoholu, próbował zgwałcić pannę młodą. Jego agresywne zachowanie wywołało zamieszanie i stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu konfliktu między Lapitami a centaurami, który zakończył się krwawą bitwą. Ten mit symbolizuje starcie między cywilizacją a dzikością, porządkiem a chaosem.

EURYSTEUSZ

EURYSTEUSZ to postać z mitologii greckiej, wnuk Perseusza i krewniak Heraklesa. Zazdrosna Hera opóźniła narodziny Heraklesa, a przyspieszyła narodziny Eurysteusza, który urodził się jako wcześniak w dniu, w którym według przepowiedni Zeusa miał przyjść na świat władca. Dzięki temu Eurysteusz został królem Myken (a nie Teb, jak można błędnie sądzić). Na rozkaz wyroczni delfickiej Herakles musiał wykonać dla tego słabego i tchórzliwego władcy dwanaście prac.

EURYKLEJA

EURYKLEJA to kobieta z dobrej rodziny, która została kupiona jako młoda dziewczyna przez Laertesa, ojca Odyseusza („Odyseja”, 1.429). Była niańką Odyseusza i piastunką jego syna, Telemacha. Kiedy Odyseusz wrócił niepoznany do Itaki, Eurykleja, myjąc mu nogi w miednicy, dotknęła blizny powyżej jego kolana (został nią zraniony przez dzika podczas polowania na Parnas z synami Autolikosa) i rozpoznała w tajemniczym gościu Odyseusza.

EUROPA

EUROPA to postać z mitologii greckiej, córka fenickiego króla Agenora, a według „Iliady” córka Feniksa. Zeus, zakochany w jej urodzie, przyjął postać białego byka o złoconych rogach. Był tak łagodny, że Europa usiadła na jego grzbiecie, po czym Zeus popłynął z nią na Kretę. Tam Europa urodziła Zeusowi trzech synów: Minosa, Sarpedona i Radamantysa. Następnie wyszła za mąż za króla Krety, Asteriosa, który adoptował jej dzieci. Zeus przeniósł byka jako gwiazdozbiór i znak Zodiaku (łac. Taurus) na firmament niebieski.

EUMAJOS

EUMAJOS w „Odysei” Homera to syn Ktezjosa, króla wyspy Syria (Cyklady). Jako dziecko został porwany przez piratów i kupiony przez Laertesa, ojca Odyseusza. Eumajos pełni rolę niewolnika, świniopasa i zarządcy dóbr Odyseusza. Jest postacią prostą i skromną, ale jedną z najsympatyczniejszych i najszlachetniejszych w epopei, będąc wzorem wiernego sługi.

EUFORION

EUFORION (gr. Euphorion, ‚przynoszący dobro’) to postać z mitologii greckiej, według późnej tradycji klasycznej, uskrzydlony syn pośmiertnych cieniów Achillesa i Heleny, którzy przebywali w Elizjum na wyspie Leuke. Euforion użyczał żeglarzom pomyślnej drogi. W „Fauście”, cz. II, akt 3, Cienisty gaj Goethego, Euforion jest wcieleniem poezji oraz alegorią kariery Byrona. Żyje tylko chwilą, a podobnie jak Ikar, wzlatuje zbyt wysoko, spada i ginie, a Helena idzie za nim do Hadesu, porzucając Fausta.

ETIOPOWIE

ETIOPOWIE (gr. Αἰθίοψ Aithiops, l.mn. Αἰθιοπῆες Aithiopes, ‚ludzie o spalonych obliczach’) to w pojęciu starożytnych Greków lud zamieszkujący na południe od Egiptu. Byli szczególnie ukochani przez bogów i często przez nich odwiedzani. Ich północnym odpowiednikiem byli Hiperborejczycy. W dramatach greckich często mówiono, że różni bogowie przebywają akurat w Etiopii, co oznaczało, że znajdują się bardzo daleko od miejsca akcji. Później Grecy używali tej nazwy zarówno dla Murzynów afrykańskich, jak i Hindusów. Obecnie ogólnie określa się mieszkańców Etiopii jako Abisynczyków .

ETEOKLES

ETEOKLES, w mitologii greckiej, był synem Edypa i Jokasty oraz bratem Polinika i Antygony. Po śmierci Edypa objął władzę w Tebach, ale usunął swojego brata, który udał się do Argos. Tam, wraz ze swoim teściem Adrastem, zorganizował wyprawę siedmiu przeciwko Tebom. Pod murami Teb Eteokles zginął w bratobójczym pojedynku razem z Polinikiem. To dramatyczne wydarzenia stanowią część bogatej mitologii greckiej.

ERYNIE

ERYNIE, znane również jako rzymskie Furie, to mścicielki w mitologii greckiej. Według legendy, urodziły się z kropel krwi spadłej na ziemię z ciała Uranosa, kiedy jego syn, Kronos, go kastrował. Przedstawiano je jako istoty ze skrzydłami, rozwianymi włosami, w których wiły się węże. Trzymały pochodnie w rękach i miały wykrzywione twarze pełne wściekłości. Ich rolą było nieubłaganie ścigać przestępców, pędząc ich ku obłędowi i śmierci. W mitycznym opowiadaniu o Orestesie odgrywały szczególnie ważną rolę. Czasami były nazywane eumenidami, czyli „dobroczynnymi”, lub semnai, co oznacza „wzniosłe”. Późniejsi pisarze wymieniali trzy Erynie: Alekto (Niestrudzona), Tysyfonę (Mścicielka) i Megerę (Wroga).

ERIS

ERIS to istotna postać w mitologii greckiej, uosabiająca niezgodę, chaos i konflikt. Oto kluczowe informacje o niej:
Według różnych wersji mitu, Eris była córką Nyks (Nocy) lub Zeusa i Hery.
Personifikacja niezgody, chaosu i nieporządku.
W niektórych wersjach uważana za bliźniaczą siostrę Aresa, boga wojny.
Najbardziej znany mit z udziałem Eris dotyczy wesela Peleusa i Tetydy.
   – Niezaproszona na uroczystość, rzuciła złote jabłko z napisem „Dla najpiękniejszej”.
   – Wywołało to spór między Herą, Ateną i Afrodytą.
Działania Eris pośrednio doprowadziły do wybuchu wojny trojańskiej.
   – Spór o jabłko doprowadził do „sądu Parysa”.
   – Decyzja Parysa ostatecznie przyczyniła się do rozpoczęcia konfliktu.
Eris reprezentuje siłę destrukcji, ale także katalizator zmian i wydarzeń w mitologii.

EROS

EROS, bóg miłości w mitologii greckiej, jest synem Aresa i Afrodyty. W różnych źródłach opisywany jest na różne sposoby. U Homera jest to gwałtowny popęd seksualny, łączący zakochanych, a także przynoszący kłopoty zalotnikom. Hezjod opiewa jego wpływ na bogów i ludzi, a orficy widzą go jako stworzyciela świata. W powszechnej wyobraźni był uskrzydlonym chłopcem, który strzałami miłości trafiał serca zarówno bogów, jak i ludzi. Portrety Erosa wystawiano w gimnazjonach, a Spartanie składali mu ofiary przed bitwą. Warto również wspomnieć o innych postaciach związanych z miłością, takich jak Amor czy Kupido.

ERECHTEUSZ

ERECHTEUSZ  legendarny król Aten.
Był synem Pandiona, wnukiem Erichtoniosa, z którym często go utożsamiano.  Erichtonios, jego dziadek, miał być synem Hefajstosa i Gai (Ziemi). Jego narodziny wiążą się z mitem o nieudanej próbie uwiedzenia Ateny przez Hefajstosa.
Atena opiekowała się małym Erichtoniosem, powierzając go córkom Kekropsa.
Erechteusz zasięgnął rady wyroczni delfickiej w sprawie najazdu Eumolposa na Attykę. Wyrocznia nakazała mu poświęcić jedną z córek.
Poświęcił córkę Chtonię, a jej siostry popełniły samobójstwo. Historia ta była tematem tragedii Eurypidesa „Erechteusz”.
Erechteusz pokonał Eumolposa, ale zginął z ręki rozgniewanego Posejdona.
W Atenach istniał kult Posejdona-Erechteusza, co wskazuje na złożone relacje między tymi postaciami.
Erichtoniosowi przypisuje się wprowadzenie kultu Ateny w Atenach oraz wynalezienie wozu na kołach.
Z powodu wynalezienia wozu, Erichtonios był utożsamiany z gwiazdozbiorem Woźnicy.

EREB

EREB  (gr. Erebos) to ważna postać w mitologii greckiej, związana z podziemnym światem i ciemnością.
Ereb to najciemniejsza głębia podziemnego świata cieni, czyli Hadesu – krainy zmarłych.
Personifikowany jako bóg ciemności, Ereb był synem pierwotnego Chaosu.
Jego siostrą była Noc (Nyks), z którą spłodził Dzień (Hemera) i Eter (Aither).
Nazwa „Ereb” często używana jest zamiennie z Tartarem – najgłębszą częścią podziemi.
Etymologicznie, greckie słowo „erebos” oznacza „mrok” lub „ciemność”.
W mitologii Ereb reprezentuje pierwotną ciemność, która istniała przed stworzeniem świata.
Jako miejsce, Ereb był uważany za przestrzeń, przez którą dusze zmarłych musiały przejść, zanim dotarły do właściwego Hadesu.
W poezji i literaturze greckiej Ereb często symbolizował śmierć, mroczne aspekty ludzkiej egzystencji lub nieznane.

ERATO

ERATO to jedna z dziewięciu muz w mitologii greckiej. Oto najważniejsze informacje o niej:
1. Była muzą poezji miłosnej i muzyki.
2. Przedstawiano ją z kitarą lub małą lirą jako atrybutem.
3. Jej imię w dosłownym tłumaczeniu z greckiego oznacza „pożądana” lub „namiętna”.
4. Była córką Zeusa i Mnemosyne
5. Należała do orszaku Apollina.
6. Jako jedna z muz olimpijskich, Erato miała zdolność wieszczenia.
7. Oprócz poezji miłosnej, niektóre źródła przypisują jej także opiekę nad pieśniami chóralnymi i hymnami.
8. W sztuce często przedstawiano ją z wieńcem z mirtu i róż, symbolizującym miłość.
9. Erato była jedną z towarzyszek Apolla, boga muzyki i poezji.
10. Jej kult, podobnie jak innych muz, był związany z takimi miejscami jak Delfy, Parnas i Helikon w Beocji[2].

EPIMETEUSZ

EPIMETEUSZ to postać z mitologii greckiej, brat Prometeusza. Najważniejsze informacje o nim to:
1. Był tytanem, synem Japeta i Okeanidy Klimene.
2. Jego imię oznacza „myślący później” lub „mądry po szkodzie”, w przeciwieństwie do imienia brata Prometeusza („myślący wprzód”).
3. Poślubił Pandorę, pierwszą kobietę stworzoną przez bogów na rozkaz Zeusa.
4. Przyjął od Pandory słynną puszkę (w rzeczywistości był to dzban) zawierającą wszelkie nieszczęścia, mimo ostrzeżeń Prometeusza, by nie przyjmować darów od bogów.
5. Gdy Pandora otworzyła puszkę, wypuściła na świat wszystkie nieszczęścia i choroby, zostawiając na dnie jedynie nadzieję.
6. Epimeteusz symbolizuje nierozważne działanie i brak przewidywania konsekwencji, w przeciwieństwie do swojego przezornego brata Prometeusza.
7. W niektórych wersjach mitu Epimeteusz i Pandora mieli córkę Pyrrę, która przeżyła potop zesłany przez Zeusa.
Epimeteusz jest często przedstawiany jako przeciwieństwo swojego brata – nierozważny, łatwowierny i nieostrożny, co doprowadziło do uwolnienia zła na świat.

EPIMENIDES

EPIMENIDES to na pół legendarny teolog i cudotwórca z Krety, znany z niezwykłej historii. Jako dziecko, pasąc owce swojego ojca, wszedł do jaskini i zasnął na 57 lat. Po przebudzeniu odkrył, że jego brat jest starcem.
Według Platona, Epimenides był w Atenach około 500 p.n.e., gdzie głosił proroctwa. Inne źródła podają, że był tam około 600 p.n.e., aby oczyścić miasto z zmazy religijnej po rzezi uczestników zamachu stanu Kylona, którzy szukali schronienia u ołtarzy bogów. Te różnice dat towarzyszą legendom o jego długowieczności, sugerując, że mógł żyć 157 lub 299 lat.
Epimenidesowi przypisuje się autorstwo wielu niezachowanych utworów poetyckich.

EPIGONI

EPIGONI, z greckiego „Epígonai” oznaczające „później urodzeni”, to w mitologii greckiej synowie wodzów, którzy polegli w wyprawie „Siedmiu przeciw Tebom” (zob. Adrast; Siedem). Dziesięć lat później, w ramach odwetu za śmierć swoich ojców, Epigoni zdobyli i złupili Teby.
W historii Epigoni odnosi się do następców diadochów, czyli generałów Aleksandra Wielkiego, którzy podzielili jego imperium po jego śmierci.
W przenośni, termin ten używany jest do opisu nietwórczych naśladowców utalentowanych poprzedników oraz kontynuatorów przeżywających się kierunków w sztuce lub nauce.

EPIFANIA

EPIFANIA, pochodząca z greckiego słowa „epiphaneia” oznaczającego ‚objawienie się’ lub ‚ukazanie się’, odnosi się do pojawienia się bóstwa w mitologii greckiej. Może to być zarówno optyczne, jak i akustyczne zjawisko, różniące się od wizji. W „Iliadzie” i „Odysei” Homera bogowie często objawiają się ludziom, pomagając im, udzielając rad, ratując w walce, interweniując w różne sposoby, szkodząc, przekazując polecenia, a nawet angażując się w związki miłosne, przybierając własną postać lub dowolną inną.
Epifanie są obecne w całej starożytnej literaturze greckiej, zarówno w mitach, jak i poezji, umiejscawiane w dalekiej przeszłości lub w historiach bajecznych, jak w przypadku Filemona i Baucis. Dionizos objawia się, aby przekonać niedowiarków, a Pan zawiera z Atenami układ o wzajemnej pomocy. Najczęstsze rodzaje epifanii to pojawienia się w czasie bitwy w celu wsparcia lub przestraszenia oraz epifanie o celach leczniczych, jak w przypadku Asklepiosa, który pojawia się we śnie.
W chrześcijaństwie epifania to liturgiczna nazwa święta Trzech Króli, obchodzonego 6 stycznia, wprowadzonego w IV wieku, aby upamiętnić objawienie się Chrystusa poganom (w osobach trzech magów). Jest to jeden z najpopularniejszych tematów ikonografii starochrześcijańskiej, średniowiecznej, renesansowej i barokowej, obecny na sarkofagach, w mozaikach (np. w S. Maria Maggiore w Rzymie z V wieku) oraz w dziełach takich artystów jak Benozzo Gozzoli, Sandro Botticelli i Leonardo da Vinci.

EOS

EOS, w mitologii greckiej, to bogini Jutrzenki, odpowiednik rzymskiej Aurory. Jest siostrą Heliosa (boga Słońca) i Selene (bogini Księżyca). Eos codziennie przemierza poranne niebo na swoim rydwanie zaprzężonym w parę koni, Lamposa (Świecącego) i Faetona (Błyszczącego), poprzedzana przez gwiazdę zaranną.
U Homera Eos nosi przydomki „różanopalca” (gr. rhododáktylos) i „złociście przyodziana” (gr. krokópeplos). Wyobrażana jako kochliwa bogini, często porywała przystojnych mężczyzn. Jej najdawniejszym kochankiem był Titonos, z którym miała syna Memnona. Porwała też pięknego łowcę Oriona, którego Artemida zabiła z zazdrości. Innym jej kochankiem był Kefalos, którego Eos porwała od jego żony Prokrydy, aby wypróbować jej miłość.
Eos często pojawia się w greckim malarstwie wazowym jako uskrzydlona postać. Jej łzy tworzą poranną rosę, ponieważ co rano opłakuje śmierć swojego syna Memnona, zabitego przez Achillesa.

EOL

EOL, znany również jako Aiolos, to postać z mitologii greckiej, będąca władcą wiatrów. W „Odysei” Homera (księga 10) jest przedstawiony jako śmiertelnik, ulubieniec bogów, mieszkający z sześcioma synami i sześcioma córkami na pływającej wyspie Ajolii. Eol podarował Odyseuszowi skórzany wór z zamkniętymi przeciwnymi wiatrami, aby pomóc mu w podróży do Itaki. Jednak towarzysze Odyseusza, myśląc, że w worze są skarby, otworzyli go, co spowodowało uwolnienie wiatrów i zapędzenie okrętu z powrotem do Ajolii. Tym razem Eol, przekonany, że na Odyseuszu ciąży klątwa bogów, odmówił mu dalszej pomocy.
W „Eneidzie” Wergiliusza (księga 1, wers 51), Eol jest przedstawiony jako bóg, który więzi wiatry w pieczarach Eolii.

ENERGUMEN

ENERGUMEN, w dawnym znaczeniu, oznacza osobę opętaną przez czarta, złego ducha lub demona. W przenośnym sensie termin ten opisuje fanatycznego zwolennika, adherenta, entuzjastę lub opętańca. Pochodzi od późnogreckiego słowa „energoúmenos,” które oznacza „będący przedmiotem działania.”

ENEASZ

ENEASZ, znany również jako Aineias, to mitologiczny bohater występujący w „Eneidzie” Wergiliusza. Był synem śmiertelnika Anchizesa i bogini Afrodyty. W „Iliadzie” Homera przedstawiony jest jako jeden z najdzielniejszych trojańskich wodzów, zaraz po Hektorze, oraz władca Dardanów i krewny króla Priama. W „Iliadzie” Afrodyta ratuje go podczas walki z Diomedesem. Po zburzeniu Troi, według Homera, panuje nad Troadą.
Jednak Wergiliusz w „Eneidzie” przedstawia inną wersję legendy. Eneasz ratuje swojego starego ojca, wynosząc go na barkach z płonącej Troi, zabierając również żonę Kreuzę, syna Askaniusza oraz domowe penaty. Wraz z grupą zwolenników wyrusza, aby założyć nowy naród. Po kilkuletnich wędrówkach dociera do Italii, gdzie zakłada kolonię, od której mają pochodzić Rzymianie.

ENDYMION

ENDYMION był synem króla Elidy Aetliosa (lub w niektórych wersjach samego Zeusa) i Kalyke. Zakochał się w bogini Herze, co sprowokowało gniew Zeusa. Za to uczucie Zeus ukarał Endymiona wiecznym, nieprzerwanym snem.
Jednak w bardziej znanej wersji mitu, to nie Hera, a bogini księżyca Selene zakochała się w Endymionie. W tej wersji Zeus, na prośbę Selene, obdarzył Endymiona wieczną młodością i pięknem, ale jednocześnie skazał go na wieczny sen. Dzięki temu Selene mogła odwiedzać go każdej księżycowej nocy. Niektóre wersje mitu mówią, że z tego związku narodziło się 50 córek, symbolizujących 50 miesięcy księżycowych olimpiady.

EMPIREUM

• EMPIREUM, w starożytnej i średniowiecznej kosmologii, jest najwyższą, najwznioślejszą sferą nieba. Jest opisywane jako sfera ognia i światła, miejsce transcendentnie wzniosłe, uważane za źródło czystej myśli i szczytnych idei. Termin pochodzi z greckiego słowa „empýrios” (ognisty) od „pyr” (ogień). Oto więcej szczegółów na temat empireum:
• W starożytnej Grecji koncepcje dotyczące nieba były często związane z mitologią i filozofią. Filozofowie tacy jak Arystoteles opisywali wszechświat jako złożony z koncentrycznych sfer, a empireum było najwyższą z tych sfer.
•    – Empireum było uważane za miejsce czystego ognia i światła, wolne od wszelkiej materialnej nieczystości, co symbolizowało czystość i boskość.
• W średniowieczu empireum było często utożsamiane z niebem, gdzie mieszkał Bóg i święci. Było to miejsce wiecznego szczęścia, raj, daleki od ziemskich trosk.
•  Dante Alighieri: W „Boskiej Komedii” Dante opisuje empireum jako najwyższą sferę nieba, miejsce, gdzie przebywają Bóg, aniołowie i dusze zbawionych. Jest to sfera czystego światła, niepodlegająca żadnym fizycznym prawom.
• Znaczenie Symboliczne:
• 1. Źródło czystej myśli i szczytnych idei: Empireum symbolizuje najwyższy poziom duchowego oświecenia, miejsce, gdzie rodzą się najczystsze i najbardziej wzniosłe idee.
• 2. Raj i firmament: Empireum jest często utożsamiane z rajem, miejscem wiecznego spokoju i szczęścia. Jest to również firmament, najwyższa sfera wszechświata, która jest ostatecznym celem dusz dążących do Boga.
• Empireum, jako najwyższa sfera nieba, odgrywało ważną rolę w starożytnej i średniowiecznej kosmologii, będąc symbolem czystości, boskości i duchowego oświecenia. Uważane za miejsce wiecznego światła i ognia, stanowiło cel dusz dążących do jedności z Bogiem i ostatecznego szczęścia.

ELIZJUM

ELIZJUM, Pola Elizejskie, Kraina Cieni, Wyspy Błogosławionych i Szczęśliwych to różne określenia na mityczne miejsce, które w mitologii greckiej i rzymskiej symbolizuje krainę wiosny i szczęścia. Jest to miejsce pobytu dusz błogosławionych zmarłych, które znajdują się na zachodzie, nad Oceanem, lub na łąkach asfodelowych pod ziemią, w Hadesie. Grecką nazwą tego miejsca jest Elýsion pedion.

ELIDA

ELIDA, znana w starożytnej Grecji jako Ēlis lub Eleía, była ważną krainą historyczną położoną w północno-zachodniej części Peloponezu. Charakteryzowała się żyzną ziemią i dobrze rozwiniętym rolnictwem, czemu sprzyjało nawodnienie przez dwie główne rzeki: Alfejos i Penejos.
Elida słynęła z hodowli bydła i koni, co świadczy o jej gospodarczym znaczeniu w regionie. Jednak największą sławę i prestiż przyniosła jej Olimpia – najważniejszy okręg kultowy poświęcony Zeusowi i miejsce organizacji starożytnych igrzysk olimpijskich.
Igrzyska olimpijskie odbywały się w Olimpii nieprzerwanie od 776 r. p.n.e. do 394 r. n.e., czyli przez ponad 1000 lat. W tym okresie Elida cieszyła się statusem „świętej ziemi”, a jej mieszkańcy otrzymali specjalne przywileje kapłańskie. Igrzyska przyciągały uczestników i widzów z całej Grecji, co podnosiło prestiż i znaczenie Elidy w świecie helleńskim.

KIONE I BOGOWIE OLIMPIJSCY

„KIONE I BOGOWIE OLIMPIJSCY” to opowieść o greckiej bogini Kione, znanej również jako Chione, która była personifikacją śniegu. Jest to mniej znana postać w mitologii greckiej, ale jej historia jest interesująca.
Kione była córką boga północnego wiatru Boreasza i Orejtyji, królewny ateńskiej. Była bardzo piękna, co zwróciło uwagę dwóch potężnych bogów: Hermesa i Apollona.
Hermes, bóg posłańców i złodziei, zakochał się w Kione. W nocy wszedł do jej pokoju i złączył się z nią, co spowodowało narodziny syna Autolykosa, który odziedziczył po ojcu umiejętność kradzieży i oszustwa.
Następnie Apollo, bóg słońca i muzyki, również zakochał się w Kione. Przyszedł do niej w postaci gołębia, a ona, oczarowana jego śpiewem, poddała się jego urokowi. Z tego związku narodził się syn Filammon, który stał się sławnym muzykiem.
Kione była bardzo dumna ze swojej urody i chwaliła się, że jest piękniejsza od samej Artemidy, bogini łowów i dziewic. Artemida, znana ze swojej surowości i zazdrości, nie mogła tego znieść. W akcie zemsty, Artemida zabiła Kione strzałą. Mimo tragicznej śmierci, Kione pozostaje w mitologii jako symbol zimy i śniegu. Jej potomkowie, Autolykos i Filammon, odziedziczyli po niej cechy swoich boskich ojców i stali się ważnymi postaciami w mitologii greckiej.
Legenda o Kione przypomina o tym, jak kapryśni i zazdrośni mogli być bogowie olimpijscy, a także jak wielką wagę przywiązywano do urody i talentu w starożytnej Grecji. 

HISTORIA KIONE I POSEJDONA

HISTORIA KIONE I POSEJDONA
Według tej wersji mitu, Kione, oprócz swoich związków z Hermesem i Apollonem, miała romans z Posejdonem. Z tego związku narodził się syn Eumolpos. Po narodzinach Eumolposa, Kione, obawiając się gniewu swojego ojca Boreasza, wrzuciła dziecko do morza. Posejdon, jednakże, uratował chłopca i oddał go na wychowanie córce Bentesikyme.
Eumolpos, jako syn Posejdona, później stał się znanym herosem i założycielem linii kapłańskiej Eumolpidów w Eleuzis, która odgrywała kluczową rolę w Eleuzyjskich Misteriach, religijnych obrzędach ku czci Demeter i Persefony.
Opowieści o Kione i jej licznych związkach z bogami ukazują ją jako postać tragiczną, której życie było pełne burzliwych wydarzeń i namiętności. Jej dzieci z różnych związków odegrały znaczące role w mitologii greckiej, co pokazuje, jak ważne były takie postacie w kształtowaniu greckiego panteonu i mitologii.

ELEKTRA

• ELEKTRA jest postacią z mitologii greckiej, która nie pochodzi z tradycyjnych źródeł ani z epiki (nie była znana Homerowi). Pierwsze wzmianki o niej pojawiają się w „Orestei” Stesichorosa (ok. 632-552 p.n.e.), choć jej pochodzenie jest niejasne. Dalszy rozwój postaci Elektry zawdzięczamy greckiej literaturze.
• Elektra była córką Agamemnona i Klitajmestry oraz siostrą Ifigenii i Orestesa. Jej rola i charakter w mitach różnią się w zależności od autora:
• 1. Sofokles („Elektra”, ok. 415 p.n.e.): Elektra ratuje młodego Orestesa przed mordercami ich ojca Agamemnona. Jest przedstawiona jako lojalna i oddana siostra, która wspiera Orestesa w jego planie zemsty na matce Klitajmestrze i jej kochanku Egistie.
• 2. Ajschylos („Ofiarnice”, 458 p.n.e.): Elektra konsekwentnie okazuje wrogość wobec swojej matki Klitajmestry i Egista. Radośnie wita powrót Orestesa i pomaga mu wywołać ducha Agamemnona, jednak nie bierze bezpośredniego udziału w zabójstwach Klitajmestry i Egista.
• 3. Eurypides („Elektra”, 413 p.n.e.): Elektra jest niemal opętana nienawiścią do swojej matki. Ciągle rozpamiętuje swoje krzywdy i aktywnie uczestniczy w zabójstwie Klitajmestry. Po morderstwie przeżywa wyrzuty sumienia, które doprowadzają ją na skraj obłędu.
• Postać Elektry symbolizuje skomplikowane emocje związane z zemstą, lojalnością rodzinną i moralnymi dylematami. Jej historia była inspiracją dla późniejszych dzieł literackich i psychoanalizy, gdzie motyw tzw. „kompleksu Elektry” został wprowadzony przez Carla Gustava Junga jako odpowiednik freudowskiego kompleksu Edypa.

ECHIDNA

ECHIDNA w mitologii greckiej była córką Tartaru i Gai, przedstawianą jako straszliwy potwór będący pół kobietą, pół wężem. Mieszkała wraz ze swoim mężem Tyfonem w Arymerón w Cylicji. Echidna i Tyfon zrodzili wiele innych potworów, które miały znaczący wpływ na greckie mity. Potomstwo Echidny to:
1. Ortos – wielogłowy pies Geryona.
2. Stugłowy smok Hesperyd.
3. Cerber – trójgłowy pies strzegący wejścia do Hadesu.
4. Hydra lernejska – wielogłowa bestia, której odrastające głowy były wyzwaniem dla Heraklesa.
5. Chimera – potwór o ciele lwa, kozy i węża.
6. Sfinks – istota z głową kobiety, ciałem lwa i skrzydłami orła, znana z zagadki stawianej przechodniom.
7. Lew nemejski – potężny lew z nemejskich lasów, którego skóra była nieprzenikalna.
8. Scylla – morski potwór atakujący żeglarzy.
9. Gorgona – jedna z trzech sióstr, z których najbardziej znana była Meduza, mająca węże zamiast włosów.
10. Sęp – ptak, który wydziobywał wątrobę Prometeuszowi jako kara za przekazanie ognia ludziom.
Echidna, jako matka tak wielu straszliwych stworzeń, była symbolem niebezpieczeństwa i dzikiej natury w greckiej mitologii.

DODONA

DODONA była prastarą wyrocznią Zeusa znajdującą się w górach Epiru w Grecji. Według mitu, założenie wyroczni zostało polecone przez gołębia, który przyleciał z egipskich Teb i usiadł na dębie w Dodonie, przemawiając ludzkim głosem. Dąb ten stał się centralnym punktem kultu, gdzie kapłani odczytywali wolę boga Zeusa z szumu liści dębu, szelestu świętego źródła oraz głosów świętych gołębi.
W wyroczni Dodony używano również spiżowych naczyń i gongów zawieszonych na gałęziach dębu. Dzięki ruchom wywoływanym przez wiatr, te przedmioty wydawały dźwięki, które kapłani interpretowali jako przesłanie od boga. Stąd w języku greckim pojawiło się określenie „spiż dodoński”, oznaczające kogoś, kto mówi bez przerwy lub gadułę.
Wyrocznia Dodony była miejscem, gdzie radzono się boga w różnych sprawach, zarówno ważnych jak i banalnych. Zachowane tabliczki z ołowiu, na których zapisywano pytania, świadczą o różnorodności konsultacji przeprowadzanych w tym miejscu.
Kapłani Dodony, znani jako Selloi, żyli w ascetycznych warunkach, składając śluby takie jak niemycie nóg i spanie na gołej ziemi. Wzmianka o nich znajduje się nawet w „Iliadzie” Homera (16,235), co świadczy o długotrwałym i istotnym statusie wyroczni Dodony w starożytnej Grecji.

DIRKE

DIRKE, w mitologii greckiej, była postacią tragiczną związana z Tebami. Była żoną Likaona, króla Teb, i znana z okrucieństwa wobec swojej siostrzenicy Antiopy. Kiedy synowie Antiopy, Amfion i Zetos, dowiedzieli się o jej złym traktowaniu matki, zemścili się na Dirke, związując ją do dzikiego byka i puszczając zwierzę, które ją rozszarpało.
Miejsce, gdzie to wydarzenie miało miejsce, zostało później nazwane Źródłem Dirke (Dirce). Legenda głosi, że po jej śmierci, Dirke została przemieniona przez Dionizosa w źródło. To źródło, ze względu na legendę związaną z Dirke, stało się miejscem kulturowym i geograficznym, kojarzonym z poetą Pindarem, który miał urodzić się w okolicach Teb. Stąd pochodzi przydomek „Łabędź dirkeński” lub „Łabędź tebański” dla Pindara, honorujący jego pochodzenie z tego regionu.

DIOTIMA

DIOTIMA (Deotyma) jest postacią wymienioną przez Sokratesa w dziele Platona zwanym „Uczta”. Według tego dialogu, Diotima była kapłanką z Mantinei, która miała zdolność przepowiadania przyszłości i odwracania niebezpieczeństw od Aten poprzez właściwe ofiary.
Sokrates opowiada o rozmowie, jaką miał z Diotimą, w której ta przedstawiła swoje poglądy na temat miłości. Diotima opisuje miłość jako tęsknotę za pięknem i doskonałością, która prowadzi do duchowego i intelektualnego wzrostu. W jej filozofii miłość nie ogranicza się jedynie do relacji między ludźmi, ale obejmuje również dążenie do poznania i osiągnięcia doskonałości.

DIOSKUROI

DIOSKUROI (Dioskuroi) to starożytnogreckie określenie oznaczające „synowie Zeusa”. Są nimi Kastor i Polluks (zwani także Kastorem i Polideuksem). Byli to bracia bliźniacy z mitologii greckiej, synowie Zeusa i Ledy.
Kastor i Polluks byli znani z ich wyjątkowych umiejętności jeździeckich i bojowych. Byli także opiekunami żeglarzy i marynarzy, często proszeni o ochronę w czasie burz na morzu. Według mitologii, Polluks był synem Zeusa, podczas gdy Kastor był synem Ledy, co spowodowało, że byli bratankami.

DIONIZJOS II MŁODSZY

DIONIZJOS II MŁODSZY był synem Dionizjosa I i następcą na tronie Syrakuz. Jego rządy w latach 367–357 pne oraz 346–343 pne były okresami niestabilności i słabości. Dionizjos II był uważany za władcę niedoświadczonego i rozwiązłego, ale jednocześnie wykształconego. Interesował się filozofią i literaturą, co przejawiało się w jego kontaktach z takimi filozofami jak Platon, Ksenokrates czy Arystyp z Kyrene, którzy gościły na jego dworze.
Jego ministrem był historyk Filistos, a jego rządy były pełne intryg politycznych. Dion, wspierany przez Platona, próbował przekształcić Dionizjosa II w wzorowego monarchę, ale obaj zostali ostatecznie usunięci z Syrakuz. Dionizjos został ponownie usunięty przez Diona, ale powrócił na tron dzięki podstępowi. Ostatecznie został drugi raz wygnany i spędził wiele lat w Koryncie, gdzie rzekomo zajmował się nauczaniem.
Dionizjos II Młodszy jest postacią złożoną, której rządy charakteryzowały się nie tylko słabością polityczną, ale także zainteresowaniem kulturą i filozofią, co czyni go interesującym przypadkiem w historii tyranii w starożytnej Grecji.

DIONIZJOS I STARSZY

DIONIZJOS I STARSZY (ok. 430–367 pne) był tyranem Syrakuz, znany z kontrowersyjnej postaci. Choć osławiony jako okrutnik i chciwiec, był jednocześnie jedną z najwybitniejszych indywidualności w świecie greckim, patronem sztuki i nauki. Gościł u siebie takie osobistości jak Arystyp z Kyrene i Platon, chociaż ten ostatni opuścił Syrakuzy w niełasce.
Dionizjos pisał również tragedie, jednak były one słabo oceniane przez współczesnych. Wyjątkiem było dzieło „Okup Hektora”, które w 367 pne zdobyło pierwszą nagrodę w Atenach, choć głównie z powodów politycznych. Jego poezje były natomiast przedmiotem kpin na igrzyskach olimpijskich w 388 pne.
Znany był również ze swojej skłonności do represji wobec krytyków. Na przykład, poeta Filoksenes został uwięziony za krytykę twórczości Dionizjosa. Gdy poeta ten został później zwolniony i wysłuchał wierszy Dionizjosa, opuścił salę w trakcie występu. Zapytany, dokąd zmierza, odpowiedział, że wraca do kamieniołomów, co było aluzją do pracy fizycznej, która była jego perspektywą po zwolnieniu.
Całokształt życia Dionizjosa I Starszego ukazuje jego kompleksową postać jako władcę, artystę i patrona, ale również jako osobę mającą skłonność do prześladowań i kontroli.

DIOMEDES (2)

DIOMEDES (2) w mitologii greckiej był synem Aresa i nimfy tesalskiej Kyreny. Był królem Tracji i znany z niebezpiecznej praktyki, polegającej na karmieniu swoich koni ludzkim mięsem. Przysłuchiwał się, czy przybysze do jego pałacu godzą się na spędzenie nocy z jego córkami; ci, którzy odmawiali, stawali się pożywką dla jego bestialskich zwierząt. Tę historię z Diomedesem kojarzy się z jednym z dwunastu prac Heraklesa.

DIOMEDES

DIOMEDES był jednym z najwybitniejszych bohaterów greckich w wojnie trojańskiej, znany ze swojej odwagi i męstwa. Homer poświęcił mu znaczną część piątej księgi Iliady, opisując jego heroiczne czyny, w tym zranienie samego Aresa i Afrodyty. Razem z Odyseuszem ukradł palladion, święty posąg Ateny, co miało decydujące znaczenie dla losów wojny. Po powrocie z Troi dowiedział się, że jego żona go zdradzała, więc wyemigrował do Italii, gdzie założył liczne miasta. Diomedes jest symbolem bohaterstwa i sprytu w mitologii greckiej, a jego nazwisko stało się synonimem szczególnie korzystnej wymiany, jak w przypadku zbroi z Glaukosem opisanym przez Homera.

ANCHIZES

ANCHIZES był postacią z mitologii greckiej i rzymskiej, znany jako książę trojański i ojciec Eneasza. Oto kilka istotnych informacji na jego temat:
– Anchizes był synem Kapysa, trojańskiego króla, i królowej Themiste. Był zatem członkiem królewskiej rodziny Troi.
   – Jego synem był Eneasz, znany z późniejszych mitów jako bohater podróży i legendarnej fundacji Rzymu.
– Według mitu, Anchizes został uwiedziony przez Afrodytę, boginię miłości i piękna, która ukazała mu się jako piękna kobieta. Z tego związku narodził się Eneasz.
   – Gdy Anchizes przypadkowo zdradził tę tajemnicę, Afrodyta ukarała go paraliżem lub ślepotą, w zależności od wersji mitu.
  – Po upadku Troi w wyniku greckiej inwazji, Anchizes został wyniesiony na ramionach przez syna, Eneasza, który stał się jednym z bohaterów opowieści o zburzeniu miasta.
   – Anchizes towarzyszył Eneaszowi w jego tułaczce, która prowadziła ich przez różne miejsca, zanim osiedlili się na terenach przyszłego Rzymu.
– Anchizes zmarł na Sycylii, przed osiągnięciem przez Eneasza wybranego celu podróży, czyli osiedlenia się w Italii.
   – Jego syn, Eneasz, kontynuował swoją podróż i ostatecznie spełnił swoje przeznaczenie, zakładając miasto Lavinium i prowadząc do założenia Rzymu przez swojego potomka, Romulusa.

ALKIONE

• ALKIONE, znana również jako Alcyone, jest postacią z mitologii greckiej, której historia jest związana z tragiczną przemianą w ptaka zimorodka. Oto kilka informacji na jej temat:
• Alkione była córką Eola, króla wiatrów, który był panem nad wiatrami i burzami. Jej mężem był Keyks, syn Eola i Perseidy.
•  Alkione i Keyks byli bardzo dumni ze swojego szczęśliwego małżeństwa. Według mitu, byli tak szczęśliwi, że nazywali siebie nawzajem Zeus i Hera, co zwróciło uwagę bogów.
•  Zdenerwowani bogowie zdecydowali się ukarać Alkione i Keyksa za ich pychę i niegodziwość. Zamienili ich w ptaki: Alkione stała się zimorodkiem, a Keyks w nurka.
•  Według mitu, przemiana miała miejsce, gdy para była na morzu, a Keyks próbował osiągnąć boskiego statusu, przekraczając granice ludzkiej pychy.
•  Mit o Alkione i Keyksie jest często związany z pojawieniem się zimorodków w starożytnej Grecji. Według wierzeń, zimorodki gniazdowały nad morzem w okresie zimowym, co łączono z mitologiczną historią Alkione.
•  Zimorodki były również uważane za ptaki szczęścia, a ich pojawienie się oznaczało kończenie się sztormów morskich i nadejście spokojniejszych czasów.
•  Przemiana Alkione i Keyksa w ptaki jest interpretowana jako przestrogą przed pychą i próbami człowieka, aby równać się z bogami. Symbolizuje również stracone szczęście i straty wynikające z nadmiernego dążenia do boskiego statusu.

ALFEJOS

• ALFEJOS, znany również jako Alpheiós, jest największą rzeką Peloponezu, przepływającą przez Arkadię i Elidę. Ta rzeka ma bogatą historię zarówno geograficzną, jak i mitologiczną:
• 1. Geografia: Alfejos to największa rzeka Peloponezu w Grecji, przepływająca przez regiony Arkadii i Elidy. Rzeka ta jest znana z tego, że część jej koryta biegnie pod ziemią, co jest unikalnym zjawiskiem geologicznym.
• 2. Mitologia: W mitologii greckiej Alfejos był bogiem rzeki. Zakochał się w nimfie Aretuzie i ścigał ją niestrudzenie. Aretuza, chcąc uciec przed Alfejosem, przemieniła się w źródło i przeniosła się pod ziemię, by pojawić się na wyspie Ortygia (część współczesnych Syrakuz na Sycylii).
• 3. Legenda o Alfejosie i Aretuzie: Zgodnie z mitem, Alfejos nie poddał się i również przeniknął pod ziemię oraz pod dnem morza, by połączyć się z Aretuzą na Ortygii. Ta opowieść symbolizuje siłę i wytrwałość miłości oraz potęgę natury.
• 4. Źródło Aretuzy: Źródło Aretuzy na wyspie Ortygia stało się znanym miejscem kultu i jest związane z licznymi mitami oraz poezją starożytną. Źródło to jest uważane za jedno z najpiękniejszych miejsc w Syrakuzach, a mit o Aretuzie i Alfejosie jest często przywoływany w literaturze i sztuce.
• 5.Symbolika: Historia Alfejosa i Aretuzy stała się inspiracją dla wielu poetów i artystów, symbolizując nieodpartą siłę natury oraz miłości, która pokonuje wszelkie przeszkody.
• 6.Kultura i Sztuka: Mit o Alfejosie i Aretuzie był tematem wielu dzieł sztuki, w tym rzeźb, malowideł i literatury, od starożytności po czasy nowożytne. Znajduje się także w dziełach takich jak „Metamorfozy” Owidiusza.
• Alfejos jest zatem nie tylko ważnym elementem geografii Peloponezu, ale także inspirującą postacią mitologiczną, która od wieków fascynuje ludzi swoją historią miłości i wytrwałości.

AFRODYTA

AFRODYTA to jedna z najbardziej znanych bogiń w mitologii greckiej. Jest boginią miłości zmysłowej, piękna i wdzięczna. Jest również opiekunką żeglarzy i jednym z najważniejszych bóstw związanych z pochodzeniem asyro-babilońskim, co znajduje odzwierciedlenie w jej utożsamieniu z boginią Wenus. Agamemnon to jedna z kluczowych postaci zarówno w mitologii, jak i literaturze greckiej. Był synem Atreusza, z tego też powodu jest nazywany Atrydą. Jego żoną była Klitajmestra, a dzieci to Ifigenia, Elektra i Orestes. Był bratem Menelaosa, męża Heleny, co jest kluczowe w kontekście wojny trojańskiej.

AGAMEMNON

AGAMEMNON był królem Myken i Argos, oraz naczelny wódz greckiej wyprawy na Troję. Był postacią dumna, odważną i pasjonującą, ale także nadużywał swojej pozycji i dążył do władzy absolutnej. Jego decyzje i działania miały ogromne konsekwencje dla innych, co czasem prowadziło do konfliktów i tragedii.
Jednym z najbardziej znanym epizodów z jego życia jest ofiara jego córki Ifigenii na ołtarzu Artemidy, aby uspokoić boską złość i doprowadzić do pomyślnego wypłynięcia floty greckiej z Aulidy w drodze na Troję.
Po powrocie z wojny trojańskiej, Agamemnon został zabity przez swoją żonę Klitajmestrę i jej kochanka Egista, jako zemsta za śmierć Ifigenii i inne krzywdy, jakie wyrządził. Ta historia jest często przedstawiana w literaturze greckiej, szczególnie w tragediach, jako przykład zemsty i tragicznych konsekwencji ludzkich działań.

AEDON

AEDON była córką Pandareosa i żoną Zetosa, króla Teb. Miała tylko jednego syna, Itylosa, podczas gdy jej szwagierka Niobe była matką wielu dzieci. Aedon zazdrościła Niobe jej licznego potomstwa.
Pewnej nocy Aedon postanowiła zabić najstarszego syna Niobe, aby zmniejszyć liczbę jej dzieci. Jednak w ciemności pomyliła się i zamiast tego zabiła własnego syna, Itylosa.
Gdy Aedon zdała sobie sprawę z tego, co zrobiła, była zrozpaczona. Jej lament był tak przejmujący, że Zeus, poruszony jej cierpieniem, postanowił ją przemienić w słowika.
Od tego czasu słowik jest symbolem żałoby matczynej, a jego śpiew interpretowany jest jako nieustający lament Aedon nad śmiercią swojego syna.
Przemiana w ptaka jest częstym motywem w mitologii greckiej, symbolizującym często ucieczkę od cierpienia lub karę za popełnione czyny. W przypadku Aedon, jej przemiana w słowika pozwala jej na wieczne opłakiwanie swojego syna, co można interpretować zarówno jako karę, jak i formę ukojenia.

ALKMEON

ALKMEON to postać z mitologii greckiej, której historia jest nierozerwalnie związana z tragicznymi wydarzeniami związanych z rodem Amfiaraosa i Eryfili. Oto kilka istotnych informacji na temat Alkmeona:
– Alkmeon był synem Amfiaraosa, znanego jako prorok i wojownik, oraz Eryfili. Jego rodzina była związana z mitycznymi wydarzeniami związanymi z wojnami i przekleństwami.
– Przed śmiercią, Amfiaraos nakłonił Alkmeona do zemsty na Eryfilii, która zdradziła swojego męża i namówiła go do udziału w wyprawie Siedmiu przeciw Tebom. Była przekupiona naszyjnikiem Harmonii, który miał przynieść pełnię szczęścia, ale w rzeczywistości przyniósł zgubę.
Po śmierci ojca, Alkmeon wziął udział w kolejnej wyprawie przeciw Tebom, znanej jako wyprawa Epigonów. Tym razem stał się przywódcą tej wyprawy.
   – Po powrocie dowiedział się, że matka ponownie zdradziła go, namawiając go do udziału w wyprawie za pomocą peplosa Harmonii, kolejnego darem przynoszącego zgubę.
– Gdy Alkmeon dowiedział się o kolejnej zdradzie Eryfili, zabił ją w zemście za śmierć ojca i krzywdę, którą wyrządziła rodzinie.
   – Ten akt zemsty doprowadził do kolejnego łańcucha wydarzeń tragicznych dla Alkmeona.
   – Za zabicie matki, Alkmeon został ścigany przez erynie, boskie istoty karzące zbrodnie rodzinne. Błąkał się po różnych krajach, nie mogąc uciec przed gniewem bogów.
   – Ponadto, noszenie ze sobą darów Harmonii, które przynosiły zgubę ich posiadaczom, dodatkowo utrudniało mu życie.
Historia Alkmeona to przykład tragedii rodzinnej i nieuniknionych konsekwencji zbrodni. Jego losy pokazują, jak skomplikowane i tragiczne mogą być relacje między członkami rodziny w mitologii greckiej, oraz jak siła przekleństwa może wpływać na losy kolejnych pokoleń.

APOLLO

APOLLO, jeden z najważniejszych bogów starożytnej Grecji, był synem Zeusa i Latony oraz bliźniaczym bratem Artemidy. Jego kult był szeroko rozpowszechniony i miał głęboki wpływ na kulturę grecką, obejmując wiele aspektów życia społecznego, religijnego i kulturalnego.
Apollo był bóstwem związanym z przynoszeniem śmierci i zaraz poprzez strzały ze swojego srebrnego łuku. Młodzieńcy i mężczyźni mogli padać jego ofiarą, co czyniło go bóstwem budzącym zarówno szacunek, jak i lęk.
Apollo był bogiem mądrości, udzielającym wyroczni za pośrednictwem Pytii w Delfach. Delficka wyrocznia była jednym z najważniejszych centrów przepowiedni w starożytnej Grecji. Apollo udzielał daru przepowiadania wieszczkom oraz śpiewakom – talentu wokalnego.
Apollo był także bogiem muzyki i przewodnikiem muz (Mousagetes). Grał na lirze i inspirował poetów oraz artystów.

ARGONAUCI

• ARGONAUCI to legendarni bohaterowie mitologii greckiej, którzy wzięli udział w epickiej wyprawie po złote runo do Kolchidy, położonej na wschodnim wybrzeżu Morza Czarnego. Dowodził nimi Jazon, który zorganizował wyprawę, aby odzyskać swoje prawo do tronu w Jolkos, z którego został wypędzony przez swojego wuja Peliasa.
• Bohaterowie i Załoga „Argo”:
• Jazon: Przywódca wyprawy, syn Ajzona.
• Herakles: Najsilniejszy z bohaterów, znany ze swoich dwunastu prac.
• Orfeusz: Słynny muzyk i poeta, którego śpiew miał moc uspokajania dzikich bestii.
• Kastor i Polluks: Bliźniacy, znani jako Dioskurowie, patroni żeglarzy.
• Tezeusz: Zabójca Minotaura i król Aten.
• Meleager: Bohater znany z polowania na dzika kalidońskiego.
• Atalanta: Jedyna kobieta w załodze, słynna łowczyni.
• Augeias: Właściciel stajni, które Herakles oczyścił jako jedną ze swoich prac.
• Glaukos: Syn Minosa i talassokrata, czczony jako bóg morski.
• Przebieg Wyprawy:
• 1.Lemnos: Argonauci trafiają na wyspę zamieszkaną przez kobiety, które zabiły swoich mężczyzn. Spędzają tam czas, nawiązując romanse.
• 2. Utrata Hylasa: Hylas, ukochany Heraklesa, zostaje porwany przez nimfy źródlane. Herakles opuszcza wyprawę, aby go szukać.
• 3.Walka z Bebrykami: Argonauci walczą z plemieniem Bebryków, pokonując ich króla Amykosa.
• 4.Fineus i Harpie: Pomagają prorokowi Fineusowi, odpędzając harpie, które dręczyły go, kradnąc jego jedzenie.
• 5. Symplegady: Przeprawiają się przez niebezpieczne skały, które zamykały się i otwierały, miażdżąc wszystko na swojej drodze.
• W Kolchidzie Jazon, dzięki pomocy Medei, czarodziejki i córki króla Ajetesa, zdobywa złote runo. Medea zakochuje się w Jazonie i używa swojej magii, aby mu pomóc, co wiąże się z zdradą swojego ojca i ucieczką z ukochanym.
• Podczas powrotu do Grecji Argonauci przeżywają liczne przygody, które różnią się w zależności od wersji mitu. Ostatecznie Jazon i Medea docierają do Jolkos, gdzie Medea pomaga Jazonowi odzyskać tron.

DIOGENES Z SYNOPY

DIOGENES Z SYNOPY był jednym z najbardziej znanych cyników starożytnej Grecji, żyjącym około 412–323 p.n.e. Pochodził z Synopy nad Morzem Czarnym, gdzie jego ojciec pracował jako bankier, zanim zostali wygnani za fałszowanie monet. W Atenach został uczniem Antystenesa, założyciela szkoły cyników, a później podróżował, odwiedzając m.in. Syrakuzy, gdzie dostał się do niewoli u piratów, a potem został sprzedany jako niewolnik Kseniadesowi z Koryntu.
Diogenes żył zgodnie z zasadami, które głosił, prowadząc bardzo prosty i ekscentryczny styl życia. Mieszkał w beczce, chodził w łachmanach i manifestował swoje przekonania w sposób radykalny, często odrzucając normy społeczne i materialne dobra. Uważał, że ludzie powinni żyć zgodnie z naturą, a nie kulturowymi konwencjami.
Jego działalność filozoficzna była również znana z licznych anegdot, które do dziś są często cytowane jako przykłady jego poglądów i podejścia do życia. Anegdoty takie jak obracanie beczki w Koryncie, szukanie „uczciwego człowieka” ze świecącą latarnią w biały dzień oraz jego przydomek „Pies” (kýon) z powodu bezpośredniości i niezależności, stały się integralną częścią jego legendy.
Diogenes zyskał sławę jako ikona cynizmu i jedna z najbardziej kontrowersyjnych postaci ówczesnego świata greckiego, kształtując swoją filozofię poprzez demonstrację życia zgodnie z własnymi ideałami i poglądami na świat.

DIDYMA

DIDYMA w starożytności była ważnym ośrodkiem kultu religijnego i historycznym miejscem na zachodnim wybrzeżu Azji Mniejszej, niedaleko miasta Milet. Oto kluczowe informacje dotyczące Didymy i jej świątyni:
Didyma znajdowała się na południe od Miletu, w dzisiejszej Turcji, nad Morzem Egejskim.
Najbardziej znanym elementem Didymy był jej słynny świątynny kompleks, znany jako Didymaion, poświęcony Apollinowi. Była to jedna z największych i najważniejszych świątyń w starożytnej Grecji. Pierwsza świątynia została zniszczona przez Persów w 494 roku p.n.e. podczas ich inwazji na Milet.
    Po zniszczeniu, w IV wieku p.n.e., rozpoczęto budowę nowej, monumentalnej świątyni Didymaion. Prace nad nią trwały długie lata i nigdy nie zostały całkowicie ukończone, choć była to imponująca budowla.
Didymaion wyróżniała się swoją jońską architekturą i monumentalnością. Świątynia składała się z wielu kolumn i ogromnego dziedzińca, których ruiny zostały odkryte w XIX wieku (w 1872 roku).
Didyma słynęła również z wyroczni Apollina, gdzie kapłani interpretowali wypowiedzi boga. Wyrocznia ta miała duże znaczenie religijne i polityczne w starożytności.
Ruiny Didymy zostały odkryte i częściowo zbadane przez archeologów w XIX wieku, co pozwoliło na lepsze zrozumienie kultury i religii starożytnych Greków w tym regionie.

MIT O DEUKALIONIE 

MIT O DEUKALIONIE  Według greckiej legendy, Deukalion był synem Prometeusza i mężem Pyrry, córki Epimeteusza i Pandory. Gdy Zeus postanowił zesłać potop na Ziemię, Deukalion zbudował arkę i wraz z żoną pływał na niej przez dziewięć dni, aż wody opadły. Arka osiadła na górze Parnas.
Kiedy Deukalion zapytał wyrocznię, jak odbudować ludzkość, otrzymał tajemniczą odpowiedź: miał rzucać za siebie „kości swojej matki”. Deukalion zrozumiał, że chodziło o kamienie, które symbolizowały kości Matki Ziemi. Rzucane przez niego kamienie stawały się mężczyznami, a przez Pyrrę — kobietami. To właśnie od tego czasu, od czasów Deukaliona, przetrwała legenda o potopie i odbudowie ludzkości.

DEMOSTENES

DEMOSTENES (gr. Δημοσθένης) był wybitnym mówcą greckim i politykiem, który żył w latach 384–322 p.n.e. Jego sława opierała się na doskonałej wymowie oraz siłowej osobowości, pomimo braku bogactwa i wysokiej pozycji społecznej. Demostenes jest szczególnie znany z przemów, które miały przekonać Ateny o groźbie zaboru Grecji przez Filipa Macedońskiego. Te przemowy, zwane „filipikami”, przyniosły mu wielką sławę. Mimo klęski zjednoczonych Greków w bitwie pod Cheroneą w 338 p.n.e., Demostenes pozostał szanowanym obywatelem Aten. Zachowało się 61 jego mów politycznych i sądowych, w tym Mowy Olintyjskie, O pokoju, O wieńcu oraz Filipiki. Legendarna historia o Demostenesie jest niezwykle inspirująca. Mówca grecki, mając trudności z wymową i dykcją, postanowił przezwyciężyć swoje ograniczenia. Samotnie na plaży, z kamykami żwiru w ustach, ćwiczył, przekrzykując szum fali morskiej. To wytrwałe dążenie do doskonałości przyniosło mu sławę i uznanie. Jego przemowy, zwłaszcza „filipiki”, wciąż są studiowane i podziwiane przez wielu. 

AMFION I ZETOS

• AMFION I ZETOS, bliźnięta z mitologii greckiej, byli synami Zeusa i Antiopy, królewny tebańskiej. Ich życie i czyny często były opisywane jako symbolizujące dwa odmienne podejścia do życia: kontemplacyjne (reprezentowane przez Amfiona) i praktyczne (reprezentowane przez Zetosa).
• Po narodzinach Amfion i Zetos zostali wyniesieni w góry Kiteronu i wychowani przez pasterza. Zetos stał się silnym atletą i myśliwym, podczas gdy Amfion poświęcił się muzyce i poezji, grając na lirze otrzymanej od Hermesa.
• Amfion: Symbolizuje kontemplacyjny styl życia, oddany muzyce i sztuce. Jego gra na lirze miała taką moc, że kamienie same układały się w mur wokół Teb, gdy na niej grał.
•  Zetos: Symbolizuje praktyczność i fizyczną siłę. Zetos wykorzystywał swoją potężną siłę do budowy muru wokół Teb.
• Amfion i Zetos uwolnili swoją matkę, Antiopę, która była uwięziona przez ich stryja Likosa. W ramach zemsty zabili Likosa, a jego żonę, Dirke, przywiązali do rogów rozszalałego byka, który ją zabił (scena ta jest przedstawiona na słynnym „Byku Farnezyjskim”) Po przejęciu władzy w Tebach, Amfion i Zetos otoczyli miasto siedmiobramnym murem. Zetos używał swojej fizycznej siły do wznoszenia muru, podczas gdy Amfion, grając na lirze, sprawiał, że kamienie same układały się na swoich miejscach.
• Amfion: Poślubił Niobe, córkę Tantala, z którą miał liczne potomstwo. Niobe znana jest z tragicznej historii, w której chwaliła się swoim potomstwem przed Latoną (Leto), matką Apollina i Artemidy, co doprowadziło do śmierci jej dzieci jako kara od bogów.
• Zetos: Jego życie i związki nie są tak szeroko opisywane jak Amfiona.

EIRENE

EIRENE, znana również jako Pax w łacinie, jest personifikacją pokoju w mitologii greckiej. Jest jedną z trzech Hor, które opiekują się ładem społecznym i moralnym. Jej imię, Irena, nadal jest używane w wielu krajach jako żeńskie imię, często kojarzone z ideą pokoju i spokoju. Eirene symbolizuje harmonię społeczną i pokój, będąc uosobieniem wartości, które są cenione przez społeczeństwo. Jej obecność przypomina o dążeniu do pokoju i zgody między ludźmi.

EGIST

EGIST to postać z mitologii greckiej, która występuje w wielu dziełach literackich i tragediach.
Egist był uwodzicielem Klitajmestry, żony Agamemnona, podczas gdy jej mąż był na wojnie trojańskiej. Po powrocie Agamemnona do Argos, Egist i Klitajmestra zamordowali go oraz jego brankę Kasandrę.
Śmierć Agamemnona pomścili jego syn Orestes i córka Elektra, zabijając matkę i Egista.
Późniejsze wersje mitu czynią Egista kazirodczym synem Tyestesa i jego córki Pelopii. Jako mściciel swoich braci, miał zabić Atreusza, brata Pelopii, i objąć władzę w Mykenach. Następnie, gdy Agamemnon wyruszył pod Troję, Egist uwodził jego żonę.
Postać Egista pojawiła się w wielu dziełach literackich i tragediach, takich jak „Agamemnon” i „Ofiarnice” Ajschylosa, „Elektra” Sofoklesa, „Orestes” Woltera oraz w innych dziełach autorów takich jak Seneka Młodszy, Vittorio Alfieri i Eugene O’Neill. Egist często jest przedstawiany jako zdradziecki uwodziciel i morderca, którego czyny prowadzą do tragedii w rodzinie królewskiej Myken.

EGIDA

EGIDA, łac. aegis, to w mitologii greckiej tarcza sporządzona przez Hefajstosa, boga kowali, z metalu oraz ze skóry kozy Amaltei. Była to cudowna atrybut Zeusa, który nosił ją w walce i podczas wydawania sądów. Egida była symbolem potęgi i ochrony, a także odstraszania wrogów.
Później, w mitologii, egidą posługiwali się również inni bogowie, takie jak Atena i Apollo. Egida Ateny często miała ozdobioną głową Gorgony Meduzy oraz wężami. Miała ona również podobne właściwości ochronne jak egida Zeusa.
W epopejach Homera, takich jak „Odyseja” i „Iliada”, wspomina się o egidzie jako o ważnym atrybucie bogów, symbolizującym ich siłę i wsparcie.

EGEUSZ

EGEUSZ, w mitologii greckiej, prawdopodobnie był uosobieniem Posejdona z Aegae, miejscowości w Macedonii. Jest znany głównie jako legendarny król Aten.
W jednej z legend, gdy Tezeusz wyruszył na Kretę, aby pokonać Minotaura i uwolnić Ateny od corocznego haraczu, Egeusz polecił mu, aby na drodze powrotnej zmienił czarne żagle na białe, jako znak powodzenia wyprawy. Jednak Tezeusz zapomniał o tym poleceniu. Gdy Egeusz ujrzał czarne żagle na horyzoncie, pomyślał, że jego syn zginął, i w przystępie rozpaczy skoczył do morza, utonął. Stąd miałaby się wywodzić nazwa Morza Egejskiego. Inna wersja legendy mówi, że Morze Egejskie zostało nazwane na cześć królowej Amazonek, Egei, która również utonęła w tych wodach, lub pochodzi od miasta Aegae.

HERMES TRISMEGISTOS

HERMES TRISMEGISTOS, znany również jako Trzykrotnie Wielki Hermes, jest postacią pochodzącą z połączenia greckiego boga Hermesa i egipskiego boga Thota. Jest uważany za mitycznego autora tekstów hermetycznych, które zajmują się tematami alchemii, astrologii i teurgii.
Hermes Trismegistos jest często przedstawiany jako mędrcem i nauczycielem tajemnej wiedzy. Jego najbardziej znanym dziełem jest „Tablica Smaragdowa” (Tabula Smaragdina), która zawiera słynne hermetyczne maksymy, takie jak „To, co na górze, jest jak to, co na dole” – odnoszące się do związku między mikrokosmosem a makrokosmosem.
W tradycji okultystycznej i ezoterycznej Hermes Trismegistos jest uznawany za założyciela hermetyzmu, prądu filozoficznego i religijnego, który miał duży wpływ na renesansową myśl magiczną i naukową. Jego postać jest otoczona wieloma legendami i mitami, które przetrwały przez wieki. Hermesowi Trismegistosowi przypisuje się autorstwo wielu tekstów hermetycznych, które są zbiorami pism o tematyce mistycznej i filozoficznej:
1. Corpus Hermeticum – zbiór pism filozoficznych, które zawierają dialogi między Hermesem a różnymi uczniami.
2. Asclepius– dialog między Hermesem a uczniem o imieniu Asklepios, dotyczący natury wszechświata i ludzkości.
3. Kybalion – traktat, który podsumowuje nauki hermetyczne, często przypisywany Hermesowi Trismegistosowi, choć jego autorstwo jest kwestionowane.
4. Teksty alchemiczne – różne prace dotyczące alchemii, które przypisuje się Hermesowi jako założycielowi tej dyscypliny.
Te teksty miały wpływ na rozwój alchemii, astrologii, magii i filozofii w różnych okresach historycznych, zwłaszcza w czasach renesansu i w okresie rozwoju myśli ezoterycznej.

EFEZ

EFEZ – prastare miasto na zachodnim wybrzeżu Azji Mniejszej, nad ujściem rzeki Kajstros, najważniejsze z 12 miast jońskich w Azji Mniejszej. Był to wielki i bogaty ośrodek handlu oraz kultu małoazjatyckiej bogini płodności, zwanej później Artemidą Efeską, słynny z jej świątyni. Miasto zostało zasiedlone przez Greków około 1100 p.n.e., a jeszcze w nowej erze długo było jednym z pierwszych miast świata. Około 545-466 p.n.e. znajdowało się pod władzą Persów, a od 133 p.n.e. do 395 n.e. było pod panowaniem Rzymian, lecz zachowało grecki charakter aż do 1426 roku, kiedy to przeszło w posiadanie Turków. Pierwsza świątynia Artemidy Efeskiej (joński dipteros) została zbudowana w połowie VI wieku p.n.e. przez Chersifrona z Knossos i spalona przez Herostratosa. Na jej miejscu w IV wieku p.n.e. zbudowano nową, olbrzymią świątynię – Artemizjon, jeden z cudów świata. W Efezie urodził się Heraklit. Powstała tam jedna z pierwszych wielkich gmin chrześcijańskich, której założenie przypisuje się św. Pawłowi, który mieszkał tam w latach 55-58 (Biblia, Dzieje Apostolskie, 18, 19; 19, 1). Zobacz też: Diana (z Efezu; Świątynia Diany); Artemida. „Litery efeskie” to znaki pisma uważane za mistyczne przez Efezjan, którzy chętnie zajmowali się magią; znakami takimi naznaczone były stopy, pas i korona Artemidy Efeskiej. Efez jest związany z kilkoma legendami i mitami greckimi. Jedną z nich jest historia o założeniu miasta przez wojowniczą plemię Amazonek. Inna legenda mówi o Androklosie, synu króla Aten Kodrosa, który założył miasto po wskazówce wyroczni delfickiej, która kazała mu osiedlić się tam, gdzie ryba i dzik będą mu towarzyszyć.
Najbardziej znana legenda związana z Efezem dotyczy Świątyni Artemidy, która była jednym z Siedmiu Cudów Świata Starożytnego. Mówi się, że świątynia została zbudowana na bagnie, aby chronić ją przed trzęsieniami ziemi. Pod jej fundamentami umieszczono skórki wełny, które miały amortyzować wstrząsy sejsmiczne.
Efez był również miejscem, gdzie według legendy znajdował się grobowiec słynnego czarodzieja i alchemika Hermesa Trismegistosa.

EDYP

EDYP, znany również jako Oidipous, co oznacza ‚opuchłonogi’, jest głównym bohaterem cyklu tebańskiego w mitologii greckiej. Był wnukiem Labdakosa, synem Lajosa, króla Teb, i Jokasty. Według popularnej wersji mitu, którą propagowały Delfy i przyjęli tragicy greccy, Apollo ostrzegł Lajosa przez wyrocznię delficką przed spłodzeniem syna, ponieważ był on przeznaczony do zabicia ojca i poślubienia własnej matki. Kiedy Jokasta urodziła syna, Lajos kazał przebić niemowlęciu stopy gwoździem i porzucić je na górze Kitajron. Znaleziony przez pasterza chłopiec został przekazany królowi Koryntu Polybosowi i królowej Merope, którzy wychowali go jako własnego syna i nadali mu imię Edyp. Po odwiedzeniu wyroczni delfickiej i usłyszeniu przepowiedni o zabiciu ojca i ożenku z matką, Edyp postanowił nigdy nie wracać do Koryntu, sądząc, że chodzi o Polybosa i Merope. Podczas podróży przez Fokidę spotkał Lajosa i w wyniku kłótni zabił go, nieświadomy popełnienia ojcobójstwa. Następnie udał się do Teb, gdzie rozwiązał zagadkę Sfinksa i został królem oraz poślubił Jokastę. Mieli dwóch synów: Eteoklesa i Polinika oraz dwie córki: Antygonę i Ismenę. Po latach zaraza spowodowała, że wyrocznia objawiła konieczność wygnania zabójcy Lajosa z miasta. Edyp przeprowadził śledztwo, które doprowadziło do odkrycia prawdy o jego pochodzeniu. Nie mogąc znieść hańby, Jokasta popełniła samobójstwo, a Edyp oślepił się jej broszką i udał na wygnanie z Antygoną.

LEGENDY O ECHO

Echo i Hera
Echo była piękną nimfą, znaną ze swojego talentu do rozmów i opowiadania historii. Często zabawiała swoją rozmową bogów i boginie. Pewnego dnia, gdy Zeus, król bogów, bawił się z innymi nimfami, jego żona Hera zaczęła coś podejrzewać. Hera, znana ze swojej zazdrości, postanowiła przyłapać Zeusa na gorącym uczynku. Jednak Echo, wierna Zeusowi, odwróciła uwagę Hery swoją gadatliwością, dając Zeusowi i nimfom czas na ucieczkę.
Gdy Hera zorientowała się, że została oszukana, ukarała Echo, odbierając jej możliwość mówienia. Od tego momentu Echo mogła jedynie powtarzać ostatnie słowa, które usłyszała od innych.
Echo i Narcyz
Pewnego dnia Echo zobaczyła pięknego młodzieńca o imieniu Narcyz, w którym zakochała się od pierwszego wejrzenia. Narcyz był jednak znany z tego, że odrzucał wszystkich, którzy próbowali go pokochać. Echo, nie mogąc mówić pierwsza, ukrywała się w lesie i obserwowała go, powtarzając jego słowa.
Gdy Narcyz zauważył Echo i usłyszał, jak powtarza jego słowa, pomyślał, że nimfa się z niego naśmiewa. Odrzucił jej uczucia, co złamało jej serce. Echo zaczęła błąkać się po lasach, coraz bardziej zanikając, aż w końcu pozostał z niej jedynie bezcielesny głos, który powtarzał słowa innych.
Echo i Pan
W innej wersji legendy, Echo odrzuciła miłość bożka Pana. Pan, rozgniewany odrzuceniem, sprawił, że kilku pasterzy straciło zmysły i rozszarpało Echo na kawałki. Jej szczątki zostały rozrzucone po całym świecie, ale jej głos przetrwał, powtarzając dźwięki, które usłyszał.

ECHIDNA

ECHIDNA była w mitologii greckiej córką Tartaru i Gai, przedstawianą jako straszliwy potwór, który miał pół kobiece ciało, a pół wężowe. Mieszkała z mężem Tyfonem w Arymerón w Cyligii. Z ich związku narodziło się wiele przerażających stworzeń, w tym Ortos (wielogłowy pies Geryona), stugłowy smok Hesperyd, Cerber, hydra lernejska, Chimera, Sfinks, lew nemejski, Scylla, Gorgona oraz sęp, który codziennie wydziobywał wątrobę Prometeuszowi. Greckie słowo „echidna” oznacza „wąż”.

DEMODOK

DEMODOK to postać z „Odysei” Homera, która odgrywa ważną rolę jako śpiewak na dworze Alkinoosa, króla Feaków. Jest on opisany jako „boski aojda”, natchniony przez bogów talentem do śpiewu dziejów i bohaterów, mimo że został pozbawiony wzroku przez muzę. Jego postać jest często kojarzona z samym Homerem, który według niektórych teorii mógł być niewidomy, a w Demodoku widziano jego alter ego.
W „Odysei”, podczas przyjęcia na cześć nieznanego wędrowca, którym był Odys, Demodok śpiewał pieśni o sporze Odyssa z Achillesem, o miłości Aresa i Afrodyty oraz o koniu trojańskim. Jego pieśni były tak poruszające, że Odys nie mógł powstrzymać łez, co zwróciło uwagę Alkinoosa. Król Feaków, zauważywszy reakcję gościa, domyślił się, że tajemniczy wędrowiec to nikt inny jak słynny bohater wojny trojańskiej, Odys.
Demodok, choć ślepy, był obdarzony wyjątkowym darem przekazywania historii i emocji poprzez muzykę, co czyniło go cenionym i szanowanym członkiem dworu Alkinoosa. Jego występy nie tylko bawiły i edukowały słuchaczy, ale także służyły jako narzędzie odkrywania prawdy i wewnętrznych uczuć, co jest kluczowym elementem w narracji „Odysei”.

DEMETER

DEMETER, bogini płodności i rolnictwa, szczególnie związana z uprawą zboża, jest jedną z najważniejszych postaci w mitologii greckiej. Jej córka, Persefona, znana również jako Kora, była centralną postacią w jednym z najbardziej poruszających mitów starożytnej Grecji.
Gdy Hades, bóg podziemia, porwał Persefonę do swojego mrocznego królestwa, Demeter, przerażona i zrozpaczona, wyruszyła na poszukiwanie córki. Wędrowała po świecie z pochodnią w ręku, ale nikt nie mógł jej pomóc. W końcu to Helios, bóg słońca, który widzi wszystko, co się dzieje na ziemi, ujawnił Demeter prawdę o losie jej córki.
Zrozpaczona i zagniewana Demeter opuściła Olimp, co spowodowało, że ziemia stała się jałowa. Bez jej błogosławieństwa, żadne zboże nie rosło, a ludzie cierpieli z powodu głodu. Zeus, obawiając się gniewu Demeter i jej wpływu na świat, zwrócił się do Hadesa, aby znaleźli rozwiązanie.
Kluczowym momentem w tej historii jest granat, który Persefona zjadła w podziemiach. Ponieważ spożyła jego pestkę, była związana z podziemnym królestwem i nie mogła całkowicie je opuścić. W rezultacie doszło do kompromisu: Persefona spędzałaby jedną trzecią roku (cztery miesiące) z Hadesem jako królowa podziemia, a pozostałe dwie trzecie roku na ziemi ze swoją matką.
Ten cykl narodzin i śmierci Persefony stał się podstawą dla greckiego rozumienia pór roku. Kiedy Persefona była z matką, Demeter była szczęśliwa i ziemia była płodna, co odpowiadało wiośnie i latu. Kiedy Persefona wracała do Hadesa, Demeter pogrążała się w żałobie, co prowadziło do jesieni i zimy, kiedy ziemia odpoczywała.
Mit o Demeter i Persefonie jest nie tylko opowieścią o miłości matki do córki, ale także głębokim symbolem odrodzenia, śmierci i nieuchronnego cyklu życia.

DELOS

DELOS, znana również jako Mikri Dilos, jest jedną z najmniejszych wysp archipelagu Cykladów na Morzu Egejskim. To miejsce o ogromnym znaczeniu mitologicznym, historycznym i archeologicznym. Legenda o wyspie Delos jest jedną z najbardziej malowniczych w mitologii greckiej. Opowiada ona o tym, jak wyspa Delos, pierwotnie zwana Ortygią, krążyła po Morzu Egejskim jako kawałek lądu bez stałego miejsca. Była to wyspa dryfująca, która nie mogła znaleźć swojego miejsca na morzu, aż do momentu, gdy Zeus, król bogów, postanowił ją zakotwiczyć.

LETO

LETO, córka tytanów Koiosa i Foibe, była ścigana przez zazdrosną żonę Zeusa, Herę. Hera, pełna gniewu z powodu romansu Zeusa z Leto, nałożyła klątwę na nią, aby żadna ziemia nie przyjęła jej, gdy będzie rodzić swoje dzieci. Wędrowała Leto po świecie, szukając miejsca, gdzie mogłaby urodzić swoje potomstwo, ale każde miejsce, do którego przybywała, odmawiało jej schronienia, obawiając się gniewu potężnej Hery.
W końcu Zeus zlitował się nad Leto i nakazał wyspie Delos, aby stała się stabilnym miejscem, gdzie Leto mogłaby bezpiecznie urodzić swoje dzieci. Delos zgodziła się, pod warunkiem, że stanie się ośrodkiem kultu i zostanie uwieczniona w mitach i legendach. Leto przyjęła warunki wyspy i urodziła na niej bliźnięta: Apollo, boga światła, muzyki i wróżb, oraz Artemidę, boginię łowów i dzikiej przyrody.
Narodziny Apollo i Artemidy uczyniły Delos świętym miejscem, które przyciągało pielgrzymów z całego świata greckiego. Wyspa stała się centrum kultu Apollina, a jej znaczenie rosło z każdym wiekiem. To właśnie na Delos odbywały się słynne Delijskie Igrzyska, podobne do igrzysk olimpijskich, a także inne festiwale i uroczystości ku czci boga słońca i muzyki.
Dziś ruiny świątyń i sanktuariów na Delos są świadectwem jej niegdyś wielkiego znaczenia religijnego i kulturowego, a wyspa jest cenionym miejscem archeologicznym, które przyciąga badaczy i turystów z całego świata.

PYTIE

PYTIE, czyli kapłanki w świątyni Apollina w Delfach, przechodziły specjalne przygotowanie do swojej roli. Wybierane były spośród zwykłych kobiet z wioski Delphi przez Ligę Amfiktoniczną podczas Festiwalu Stepterii. Kobiety te musiały pozostać czyste i służyły dożywotnio.
Przygotowanie do roli Pytii obejmowało prawdopodobnie naukę interpretacji religijnych i rytuałów, a także sposobów wejścia w stan transu, który był niezbędny do otrzymywania i przekazywania przepowiedni. Pytia musiała również nauczyć się zachować spokój i opanowanie podczas wykonywania swoich obowiązków, nawet w obliczu trudnych pytań i sytuacji.
Podczas przepowiadania przyszłości Pytia siadała na trójnogu nad szczeliną w ziemi, z której wydobywały się opary. Wdychanie tych oparów miało wprowadzać ją w trans, co pozwalało jej na komunikację z Apollinem. Wypowiedzi Pytii były często niejasne i wymagały interpretacji przez kapłanów, którzy przekształcali je w przepowiednie zrozumiałe dla pytających.
Rola Pytii była niezwykle ważna i wymagała nie tylko specjalnego przygotowania, ale także głębokiego zaangażowania duchowego i emocjonalnego, aby sprostać oczekiwaniom i ciężarowi odpowiedzialności, jaką niosła ta funkcja.

OKRĘT DELIJSKI

OKRĘT DELIJSKI, znany z mitologii greckiej, był legendarnym statkiem, który miał ogromne znaczenie dla Ateńczyków. Zbudowany przez Tezeusza, bohatera ateńskiego, okręt ten był używany do podróży na Kretę, gdzie Tezeusz miał na celu pokonanie Minotaura, potwora mieszkającego w Labiryncie. Po zwycięstwie nad Minotaurem, okręt delijski stał się symbolem triumfu i był wysyła.ny co cztery lata z deputacją do świątyni Apollina na wyspie Delos, co było formą podziękowania bogom za zwycięstwo. Tradycja ta była tak ważna, że podczas trzydziestodniowych obchodów związanych z wyprawą okrętu, w Atenach obowiązywał zakaz wykonywania wyroków śmierci. To właśnie z tego powodu egzekucja Sokratesa, skazanego na śmierć przez wypicie trucizny, została odłożona do czasu powrotu okrętu delijskiego.
Ciekawostką jest, że okręt ten był wielokrotnie naprawiany i odnawiany, do tego stopnia, że z czasem nie pozostała w nim ani jedna oryginalna deska. To zjawisko stało się podstawą do filozoficznej dyskusji znanego jako paradoks statku Tezeusza, który pyta o tożsamość obiektu, który został całkowicie zastąpiony, kawałek po kawałku, ale zachowuje swoją formę i funkcję.

DELFY

DELFY, znane w starożytności jako Delphoi, są miejscem o wielkim znaczeniu historycznym i kulturowym. Położone na południowozachodnim stoku Parnasu w Fokidzie, były centrum kultu Apollina i słynnej wyroczni delfickiej.
Wyrocznia delficka była miejscem, gdzie kapłanka zwana Pytią, w stanie transu, przekazywała przepowiednie od boga Apollina. Siedząc na trójnogu nad rozpadliną skalną, wdychała opary, które miały ją wprowadzać w stan ekstazy. Wypowiadane przez nią słowa były następnie interpretowane przez kapłanów-proroków, którzy formułowali odpowiedzi, często w formie heksametru.
Omphalos, czyli „pępek świata”, to kamienny stożek znajdujący się w świątyni, który był uważany za środkowy punkt Ziemi. To miejsce miało ogromne znaczenie religijne i było celem pielgrzymek. Skarbce państw greckich wzdłuż świętej drogi świadczyły o bogactwie i hojności ofiarodawców, którzy przynosili kosztowne dary, zasięgając rady wyroczni.
Wyrocznia była znana z dwuznaczności swoich przepowiedni, co często prowadziło do różnych interpretacji i konsekwencji, jak w przypadku słynnego króla Lidii, Krezusa, który błędnie zinterpretował przepowiednię, co doprowadziło do upadku jego państwa.
Napis „Znaj siebie samego” (gr. Gnóthi seautón), który widniał na frontonie świątyni, jest przypisywany Solonowi i innym, i stanowił zachętę do introspekcji i samopoznania, będąc jednocześnie jednym z najbardziej znanych greckich przysłów.
Chociaż autorytet wyroczni zmalał pod koniec V wieku p.n.e., jej wpływ na religię, politykę i prawa starożytnej Grecji był niezaprzeczalny, a Delfy pozostają jednym z najbardziej fascynujących miejsc archeologicznych i historycznych w Europie.

HISTORIA DEJANIRY I HERAKLESA

HISTORIA DEJANIRY I HERAKLESA to kolejny przykład tragicznej miłości i nieszczęścia, które często pojawiają się w mitologii greckiej. Dejanira, córka Ojneusa, króla Kalidonu, była znana ze swojej urody i stała się obiektem zalotów wielu. Jej ojciec postanowił, że wyda ją za mąż za najsilniejszego z mężczyzn, którym okazał się być Herakles, największy z greckich bohaterów.
Ich wspólna podróż do domu została przerwana przez wezbrany strumień, a centaur Nessos zaoferował pomoc w przewiezieniu Dejaniry na drugi brzeg. Jednak jego zamiary były dalekie od szlachetnych, gdyż próbował on zgwałcić Dejanirę. Herakles, widząc to z drugiego brzegu, zabił Nessosa zatrutą strzałą. Umierający Nessos, w akcie zemsty, przekazał Dejanirze swoją tunikę, twierdząc, że jest to magiczny talizman miłości, który zapewni jej wieczną miłość męża.
Kiedy Herakles zaczął okazywać uczucia innym kobietom, Dejanira, pragnąc odzyskać jego miłość, posłała mu tunikę Nessosa. Niestety, była ona nasączona trującą krwią centaura, co spowodowało nieznośne cierpienie i śmierć Heraklesa. Zrozpaczona Dejanira, uświadomiwszy sobie, że przyczyniła się do śmierci swojego męża, popełniła samobójstwo.
Szata Dejaniry stała się metaforą dla czegoś, co przynosi ogromne cierpienie i ból, od którego nie można uciec. Jest to przestroga przed nieprzemyślanymi działaniami i ich nieodwracalnymi konsekwencjami, które mogą prowadzić do tragedii. Ta historia jest często przedstawiana w sztuce i literaturze, podkreślając uniwersalne tematy miłości, zdrady i kary.

MIT O DEDALU

MIT O DEDALU opowiada historię niezwykle zręcznego rzemieślnika i wynalazcy ateńskiego, który został wygnany z Aten po popełnieniu morderstwa na swoim siostrzeńcu, Perdyksie lub Talosie, z powodu zawiści zawodowej. Dedal był twórcą wielu innowacyjnych wynalazków, takich jak koło garncarskie, piła i cyrkiel.
Po wygnaniu z Aten Dedal udał się na Kretę, gdzie zbudował drewnianą krowę dla królowej Pasifae, żony króla Minosa, a następnie Labirynt dla jej syna, Minotaura. Został uwięziony razem ze swoim synem Ikarem przez Minosa, ale zdołali uciec, gdy Dedal stworzył skrzydła z piór i wosku dla siebie i swojego syna. Niestety, Ikar nie posłuchał ojcowskich rad i wzbił się za wysoko, zbyt blisko słońca, co spowodowało stopienie wosku i jego upadek do morza.

DARDANOS

DARDANOS, w mitologii greckiej, jest postacią o wielkim znaczeniu. Uważany za syna Zeusa i Elektry, córki Atlasa, Dardanos jest protoplastą królów Troi. To on, według mitów, przekazał Troi palladion, święty obiekt związany z boginią Ateną, który miał zapewniać miastu ochronę. Jego pochodzenie od rywalki Hery, Elektry, przyczyniło się do nienawiści, jaką Hera żywiła do Troi, co miało wpływ na późniejsze wydarzenia, w tym wojnę trojańską.
Dardanos był również założycielem miasta Dardania, które dało początek nazwie regionu Dardaneli, znajdującego się w pobliżu cieśniny między Morzem Egejskim a Morzem Marmara.

DANAIDY

DANAIDY to w mitologii greckiej pięćdziesiąt córek Danaosa, króla Argos, które odgrywają kluczową rolę w tragicznej historii związanej z ich ojcem i wujem, Ajgyptosem, królem Egiptu.
Danaos, po konflikcie z bratem Ajgyptosem, niechętnie zgodził się na wydanie swoich córek za mąż za pięćdziesięciu synów Ajgyptosa. W noc poślubną Danaos, obawiając się o bezpieczeństwo swoje i swoich córek, nakazał im zasztyletować swoich nowo poślubionych mężów. Wszystkie Danaidy posłuchały ojca i zamordowały swoich małżonków, z wyjątkiem najmłodszej, Hypermestry.
Hypermestra, mając współczucie dla swojego męża Lynkeusa (Linkeusa), zdecydowała się go oszczędzić i pomóc mu w ucieczce. Jej odmowa zabicia męża była wyrazem buntu przeciwko ojcowskiej tyranii i oddania wobec męża. Z czasem Lynkeus i Hypermestra założyli własną dynastię, a ich potomkowie odegrali ważne role w dalszych mitach.
Pozostałe Danaidy, za karę za swoje czyny, zostały po śmierci skazane na wieczne męki w Tartarze. Ich zadaniem było napełnianie wodą beczki o przedziurawionym dnie, co było beznadziejnym i nigdy niekończącym się zadaniem, symbolizującym ich wieczną pokutę.

DANAE

DANAE, w mitologii greckiej, była córką Akrizjosa, króla Argos. Jej historia jest ściśle związana z przepowiednią wyroczni delfickiej, która przepowiedziała Akrizjosowi, że zginie z ręki swojego wnuka. W obawie przed spełnieniem się tej przepowiedni, Akrizjos zamknął Danae w spiżowej wieży, aby zapobiec jej kontaktowi z mężczyznami i tym samym narodzinom dziecka.
Jednak Zeus, zakochany w Danae, znalazł sposób, aby do niej dotrzeć. Przyjął postać złotego deszczu, który przeniknął do wieży i zapłodnił Danae. W ten sposób Danae stała się matką Perseusza, jednego z największych herosów w mitologii greckiej.
Kiedy Akrizjos dowiedział się o narodzinach Perseusza, postanowił pozbyć się zarówno córki, jak i wnuka. Zamknął ich w drewnianej skrzyni i wrzucił do morza. Skrzynia została wyrzucona na brzeg wyspy Serifos, jednej z Cyklad, gdzie znalazł ich Diktys, brat króla wyspy, Polidektesa. Diktys zaopiekował się Danae i Perseuszem, oferując im schronienie i ochronę.
W micie Zeus występuje w dwóch swoich ważnych funkcjach: jako dawca deszczu (gr. Dzeús hyei dosł. „Zeus spływa deszczem; deszcz pada”) oraz jako bóg płodności. Jego deszcz w postaci złotych kropli symbolizuje zarówno życiodajną siłę natury, jak i płodność, umożliwiając narodziny przyszłego bohatera.
Historia Danae i Perseusza kontynuuje się w licznych mitach, w których Perseusz dokonuje wielu heroicznych czynów, w tym zabicia Meduzy, co ostatecznie prowadzi do spełnienia przepowiedni: Perseusz przypadkowo zabija swojego dziadka Akrizjosa podczas zawodów sportowych, rzucając dyskiem.

Opowieść o Damonie i Pytiaszu

Historia DAMONA I FINTIASZA, znana również jako opowieść o Damonie i Pytiaszu, jest pięknym przykładem lojalności i przyjaźni w literaturze greckiej. Według legendy, obaj byli pitagorejskimi filozofami z Syrakuz. Gdy Fintiasz został skazany na śmierć za rzekomy udział w spisku przeciwko tyranowi Dionizjosowi (pierwszemu lub drugiemu), poprosił o możliwość uporządkowania swoich spraw rodzinnych przed egzekucją.
Damon, jako jego bliski przyjaciel, zgodził się zostać zakładnikiem, oddając się w ręce tyrana na wypadek, gdyby Fintiasz nie wrócił na czas. Kiedy nadszedł dzień egzekucji i Fintiasza wciąż nie było, Damon został zaprowadzony na miejsce stracenia. W ostatniej chwili Fintiasz, który pokonał wiele przeszkód na drodze powrotnej, przybył, by uratować Damona i złożyć własną głowę na szafot.
Widząc tę niezłomną przyjaźń i lojalność, Dionizjos był tak wzruszony, że postanowił darować życie obu przyjaciołom. Ta opowieść jest często przywoływana jako symbol wierności i poświęcenia w przyjaźni.

DAFNE

DAFNE, symbol niedostępnej miłości i dziewictwa, jest postacią z mitologii greckiej, która zyskała wieczną sławę dzięki przemianie w drzewo laurowe. Jej historia, opisana przez Owidiusza w „Metamorfozach”, jest poruszającym przykładem pragnienia wolności i niezależności. Dafne, nimfa leśna i córka boga rzecznego Peneusza, była znana ze swojej piękności, ale także z niechęci do miłości i małżeństwa. Gdy bóg słońca Apollo zakochał się w niej, Dafne uciekała, aby zachować swoją czystość i niezależność. W desperacji, gdy Apollo był już bliski jej schwytania, Dafne wezwała swojego ojca o pomoc, a ten przemienił ją w drzewo laurowe, co pozwoliło jej uniknąć losu, którego tak bardzo pragnęła uniknąć.
Apollo, pogrążony w żalu po stracie ukochanej, uczynił wawrzyn swoim świętym drzewem i od tego czasu nosił wieniec z jego liści jako symbol swojego nieszczęśliwego miłosnego pościgu. Historia Dafne jest przypomnieniem o sile woli i poszanowaniu granic osobistych, a także o tym, jak nawet bogowie muszą uszanować wybory i pragnienia śmiertelników.

DAFNIS I CHLOE

DAFNIS I CHLOE to bohaterowie greckiej powieści pasterskiej, która jest jedną z pierwszych tego rodzaju. Przypisuje się ją Longosowi, znanemu także jako Sofista, jednak o nim niewiele wiadomo. Akcja opowieści toczy się w okresie od 11 do 111 roku przed naszą erą. Dafnis i Chloe są przedstawiani jako idealna para – piękni, młodzi, niewinni i naiwni pasterze, zakochani w sobie. Oboje zostali porzuceni jako niemowlęta przez swoich rodziców, ale w końcu odnajdują się i zostają połączeni małżeństwem. Historia ta stanowi jedno z kluczowych dzieł literatury pasterskiej.

DAFNIS

DAFNIS był mitem związany z grecką literaturą, jako sycylijski pasterz. Według mitologii, był synem Hermesa i nimfy. Dafnis jest uważany za twórcę i głównego bohatera poezji pasterskiej, znanej także jako bukolika. Jego historia opowiada o nieszczęśliwej miłości, gdy został oszukany przez zakochaną w nim, lecz nieodwzajemnioną nimfę, która go oślepiła. W końcu, zabrany przez swojego ojca, Hermesa, do nieba. Legenda mówi, że jego matka porzuciła go w krzaku laurowym, stąd pochodzi jego imię, które wywodzi się z greckiego słowa „dáphnē”, oznaczającego „wawrzyn”.

CYNTIA I DELIA

CYNTIA I DELIA to przydomki greckiej bogini Artemidy (znanej w mitologii rzymskiej jako Diana). Nazwy te pochodzą od jej miejsca urodzenia, którym była góra Kynthos (gr. Kýnthos) na wyspie Delos, leżącej na Morzu Egejskim.
Artemida, bogini łowów, dzikiej przyrody, Księżyca i płodności, była jedną z najważniejszych bogiń w mitologii greckiej. Przydomki Cyntia i Delia podkreślają jej związek z miejscem narodzin i kultem, który był tam szczególnie silny.

CYKUTA

CYKUTA, czyli szalej jadowity, to silnie trująca roślina zielna wieloletnia z rodziny baldaszkowatych. Cykuta (łac. Cicuta) zawiera toksyny, które są niebezpieczne dla ludzi i zwierząt.
Jednym z najsłynniejszych przypadków użycia cykuty jest śmierć Sokratesa, filozofa greckiego. Wyrokiem sądu ludowego w Atenach został skazany na śmierć przez wypicie soku z kłączy cykuty za „nieuznawanie bogów” i „deprawowanie młodzieży”. To wydarzenie miało miejsce w 399 roku p.n.e. i jest szczegółowo opisane przez Platona w dialogu „Fedon”.
Nazwa „cykuta” pochodzi z łacińskiego *cicuta*, co oznacza „trawa trująca”. Roślina ta była dobrze znana w starożytności ze względu na swoje silnie toksyczne właściwości.

CYKLOPI

CYKLOPI to mitologiczni jednoocy olbrzymi, o których istniały co najmniej dwie tradycje. Według Homera, Cyklopi byli dzikim ludem pasterskim, żyjącym w jaskiniach na dalekiej wyspie, później zidentyfikowanej jako Sycylia. Byli okrutni i ludożerczy, a najbardziej znany z nich to Polifem, który pojawił się w „Odysei” Homera.
Według Hezjoda, Cyklopi byli trzej równi bogom olbrzymi, synowie Nieba (Uranosa) i Ziemi (Gai). Ich imiona to Brontes (grzmot), Steropes (błyskawica) i Arges (błysk lub według Wergiliusza, Pyracmon). Byli oni pomocnikami Hefajstosa, boga kowali, i znani byli jako świetni kowale. Wykuwali pioruny dla Zeusa, grotów do strzał dla Apollina i Artemidy, a także zbroi dla herosów. Byli także budowniczymi prastarych fortyfikacji.
Cyklopi byli ulubionym tematem literatury i plastyki antycznej. Słowo „Cyklop” pochodzi od greckiego „Kýklõps”, co dosłownie oznacza „krągłooki” od „Ōps” (oko).

CYKL

• CYKL to okres czasu, w którym powtarzają się serie zjawisk następujących po sobie w określonym porządku. Termin ten pochodzi od greckiego słowa „kýklos”, które oznacza „krąg” lub „koło”. Kilka przykładów cykli:
• 1. Cykl słoneczny (łac. cyclus solaris) – okres trwający 28 lat, po którym dni tygodnia przypadają na te same dni miesiąca. Jest to skutek kalendarza słonecznego, który opiera się na ruchu Ziemi wokół Słońca.
• 2. Cykl księżycowy (łac. cyclus lunae decemnovennalis lub cykl Metona) – okres trwający 19 lat, po którym fazy Księżyca przypadają na te same dni miesiąca. Nazwany na cześć greckiego astronoma Metona, który odkrył ten cykl w 433 roku p.n.e.
• 3. Cykl platonski – związany z filozofią Platona, ale może odnosić się do różnych aspektów jego myśli. Jednym z takich cykli jest cykl platoński w matematyce, który dotyczy analizy cyfr w ramach systemów liczbowych.

CHIRON

CHIRON (gr. Chaíron) był najsławniejszym z centaurów w mitologii greckiej, znanym z mądrości, prawości i uczoności. Był ekspertem w wielu dziedzinach, takich jak muzyka, łucznictwo i medycyna, oraz nauczał ludzi o używaniu ziół leczniczych. Chiron był mistrzem Asklepiosa, boga medycyny, oraz wychowawcą wielu słynnych herosów, w tym Achillesa i Jazona. Był także przyjacielem Heraklesa, który przypadkowo zranił go w kolano zatrutą strzałą.
Ponieważ rana była nieuleczalna, a Chiron nie mógł znieść bólu, zrzekł się swojej nieśmiertelności na rzecz Prometeusza. W uznaniu jego zasług, Zeus umieścił go na firmamencie niebieskim jako gwiazdozbiór Strzelca.

CHIMERA

CHIMERA w mitologii greckiej to potwór z Likii, który był przedstawiany jako hybryda różnych zwierząt. Zgodnie z opisem Homera w „Iliadzie”, Chimera miała przednią część lwa, środkową część kozy i tylną część węża, a z jej pyska buchał ogień. Była ona potomkiem Tyfona i Echidny, co czyniło ją siostrą innych potworów, takich jak Cerberus i Lernejska Hydra.
Chimera była znana z niszczenia kraju, wywołując pożary i spustoszenie. Ostatecznie została zabita przez Bellerofonta, który dosiadł skrzydlatego konia Pegaza i dzięki temu mógł stawić czoła temu groźnemu stworzeniu¹². W sztuce Chimera jest często przedstawiana jako lew z głową kozy wystającą z pleców i ogonem, który kończy się głową węża.

CHARON

• CHARON w mitologii greckiej to postać psychopompa, czyli przewoźnika dusz zmarłych do Hadesu, podziemnego świata umarłych. Przewoził on dusze tych, którzy otrzymali obrzędy pogrzebowe, przez rzeki Styks i Acheron, które oddzielają świat żywych od świata umarłych. Charon jest często przedstawiany jako ponury starzec ze szczeciniastą siwą brodą, w stroju niewolnika i okrągłym kapeluszu.
• Za przewóz dusz Charon otrzymywał obol, monetę wkładaną do ust lub ręki zmarłego. Wierzono, że ta opłata jest niezbędna, aby dusza mogła przeprawić się na drugą stronę. Jednakże, obol nie był opłatą za przewóz per se, ale raczej symboliczną ofiarą, częścią majątku zmarłego, który nie mógł być dziedziczony.
• W kulturze współczesnej Grecji, Charon przetrwał w folklorze, ale jego rola uległa zmianie. Zamiast przewoźnika, stał się on postacią Anioła Śmierci (Charos, Charontas), który nie przewozi dusz, lecz jest ich stróżem. Jego obecność w kulturze i sztuce jest trwałym świadectwem wpływu mitologii greckiej na późniejsze pokolenia.

CHAOS

• CHAOS w mitologii greckiej to pojęcie opisujące pierwotny stan wszechświata przed jego stworzeniem. Jest to bezkształtna, nieuporządkowana pramateria, z której wyłonił się uporządkowany świat, czyli kosmos. W greckiej kosmogonii, Chaos jest często przedstawiany jako głęboka otchłań lub pustka, będąca zarówno fizycznym miejscem, jak i metaforycznym stanem.
• Hezjod, starożytny grecki poeta, opisuje Chaos jako miejsce, z którego wyłoniły się pierwsze bóstwa: Noc (Nyks) i Ciemność (Erebos). Inne źródła mówią, że z Chaosu narodziły się również Niebo (Uranos) i Ziemia (Gaja, Ge). Chaos jest więc uważany za rodzica lub nawet dziadka wielu innych bóstw i istot, które pojawiły się później w mitologii greckiej.
• Chaos jest również kojarzony z ideą bezładu i zamieszania, co odzwierciedla jego pierwotny, nieuporządkowany charakter. W późniejszych interpretacjach, Chaos bywał personifikowany i przedstawiany jako istota lub siła twórcza, która dała początek wszystkiemu, co istnieje.

MIT O CERES

MIT O CERES opowiada o bogini wegetacji i urodzajów, która była utożsamiana z grecką Demeter.
Ceres była córką Saturna (Kronosa) i Ops (Rhei). Była jedną z sześciu bogiń i bogów, którzy zostali pochłonięci przez Saturna po urodzeniu, aby zapobiec przepowiedzianej mu utracie władzy. Jednak później Zeus (Jowisz), brat Ceres, zmusił Saturna do uwolnienia swoich pochłoniętych dzieci.
Ceres była matką Persefony (Kore), którą miała z Zeusem. Persefona była tak piękna, że zwróciła uwagę Hadesa, boga podziemia. Hades uprowadził Persefonę, porywając ją do podziemnego królestwa.
Ceres, zrozpaczona zniknięciem córki, poszukiwała jej przez całą ziemię, opuszczając Olimp i odmawiając bogom zapewnienia urodzajów. W swojej podróży Ceres przybrała postać starej kobiety, która znalazła schronienie u królowej Elektry w Eleuzis. Tam pomagała w wychowaniu synów królowej, Demofona i Triptolemosa.
Ostatecznie, dzięki pośrednictwu Hermesa (Merkurego), Persefona została uwolniona z podziemi, ale musiała tam powrócić na jedną trzecią każdego roku, ponieważ zjadła nasiono granatu. Ten cykl wiosny i zimy był interpretowany jako symboliczne odniesienie do cyklu wegetacyjnego, gdzie zima symbolizuje czas spoczynku ziemi, a wiosna odradzanie się życia.
Po uwolnieniu Persefony, Ceres powróciła na Olimp i przywróciła urodzaje na ziemi. Na pamiątkę jej cierpienia i radości, Eleuzinia, święto ku czci Demeter i Persefony, było obchodzone w Eleuzis, a ich kult miał duże znaczenie w greckim świecie. Mit o Ceres jest jednym z najważniejszych w mitologii greckiej, symbolizującym siłę natury, płodność ziemi oraz cykle życia i śmierci.

CERBER

• CERBER (gr. Kérberos) to mityczny potwór z greckiej mitologii, będący piekielnym psem strzegącym wejścia do Hadesu, królestwa zmarłych. Według Hezjoda, w „Teogonii” (311), Cerber miał „spiżowy głos i pięćdziesiąt głów.” W późniejszych wersjach mitu jest często przedstawiany z trzema, dwiema lub nawet jedną głową.
• Cerber miał za zadanie nie wpuszczać żywych do królestwa zmarłych i nie wypuszczać zmarłych na powierzchnię. Jego rolą było zapewnienie, że porządek w świecie zmarłych nie zostanie zakłócony.
• W mitologii są znane dwa przypadki, w których Cerber został przechytrzony:
• 1. Orfeusz: Orfeusz, słynny muzyk i poeta, udał się do Hadesu, aby odzyskać swoją zmarłą żonę Eurydykę. Dzięki swojemu pięknemu śpiewowi i grze na lirze, Orfeusz zdołał udobruchać Cerbera, który pozwolił mu przejść.
• 2. Eneasz i Sybilla: W „Eneidzie” Wergiliusza, Eneasz, prowadzony przez Sybillę, wszedł do królestwa zmarłych. Sybilla uspokoiła Cerbera, dając mu ciastko z makiem i miodem, które go uśpiło, umożliwiając Eneaszowi przejście.
• Cerber jest symbolem nieprzekraczalnej granicy między życiem a śmiercią, a jego obraz jako straszliwego strażnika podziemia jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych w mitologii greckiej.

CENTAUR

CENTAUR (łac. Centaurus) to konstelacja na niebie południowym, niewidoczna z Polski. Zawiera trzecią pod względem jasności gwiazdę na firmamencie (Alpha Centauri) oraz gwiazdę najbliższą Słońca (Proxima Centauri). Konstelacja ta została nazwana na cześć Chirona, jednego z mitycznych centaurów.
W mitologii greckiej centaurowie (gr. kentauroi) byli plemieniem dzikich istot, przedstawianych jako hybrydy konia i człowieka – z głową i torsem mężczyzny w miejscu łba konia. Zamieszkiwali lasy i góry Elidy, Arkadii i Tesalii.
Mit o centaurach jest bardzo stary i przypuszczalnie powstał wśród tesalijskich hodowców koni. Centaurowie byli symbolem dzikiego życia, zwierzęcej chuci i barbarzyństwa. Przypisuje się im udział w wielu mitycznych wydarzeniach, takich jak walka z Lapitami na weselu Pejritoosa, co zakończyło się klęską centaurów. Były to istoty dzikie i gwałtowne, często przedstawiane w mitach jako antagonistyczne wobec bohaterów greckich.

CHIRON

CHIRON, od którego imienia pochodzi nazwa konstelacji, był wyjątkiem wśród centaurów. Był mądry, łagodny i uczony, znany jako nauczyciel wielu słynnych greckich bohaterów, takich jak Achilles i Herakles. Ze względu na swoje pozytywne cechy, Chiron zyskał specjalne miejsce w greckiej mitologii, odróżniając się od pozostałych centaurów, którzy symbolizowali dzikość i nieokiełznane instynkty.

MIT O CEFEUSZU

MIT O CEFEUSZU jest częścią większej opowieści, która obejmuje także jego żonę Kasjopeę i córkę Andromedę. Oto szczegóły tego mitu:
Cefeusz był królem Etiopii, a jego żoną była Kasjopea. Kasjopea była znana ze swojej wielkiej urody, ale także z próżności. Pewnego dnia chełpiła się, że jej uroda oraz uroda jej córki Andromedy przewyższa urodę Nereid, nimf morskich, które były córkami boga morza, Nereusa. Ta pycha rozgniewała Posejdona, boga mórz, który postanowił ukarać Kasjopeę i jej królestwo. Wysłał do Etiopii morskiego potwora, Ketosa, aby zniszczył ziemie Cefeusza.
Zdesperowany Cefeusz zwrócił się o pomoc do wyroczni. Wyrocznia oznajmiła, że jedynym sposobem na uratowanie królestwa jest złożenie Andromedy w ofierze potworowi. Nie mając innego wyboru, Cefeusz i Kasjopea przykuli Andromedę do skały nad brzegiem morza, by była pożarta przez potwora.
W tym czasie Perseusz, bohater znany z pokonania Meduzy, wracał do domu i zauważył przykutej do skały Andromedę. Zachwycony jej urodą, natychmiast się w niej zakochał. Zgodził się uratować Andromedę pod warunkiem, że Cefeusz da mu ją za żonę. Król zgodził się, a Perseusz stanął do walki z Ketosem. Dzięki głowie Meduzy, która zamieniała w kamień każdego, kto na nią spojrzał, Perseusz pokonał potwora i uwolnił Andromedę.
Cefeusz dotrzymał obietnicy i Andromeda poślubiła Perseusza. Historia kończy się szczęśliwie dla wszystkich, a Andromeda i Perseusz żyli długo i szczęśliwie.
Ze względu na ich znaczenie w mitologii, postacie te zostały upamiętnione na niebie w postaci gwiazdozbiorów: Cefeusz, Kasjopea, Andromeda i Perseusz. Każda z tych konstelacji jest widoczna na północnym niebie i jest częścią naszej mitologicznej i astronomicznej tradycji.

BYK KRETEŃSKI

BYK KRETEŃSKI, znany w mitologii greckiej, jest postacią o bogatej i symbolicznej historii. Pojawia się on w dwóch różnych kontekstach:
1. Jako byk, pod postacią którego Zeus porywa Europę z Tyru.
2. Jako piękne zwierzę, które wyłoniło się z morza na brzegach Krety.
W drugim przypadku, byk kreteński miał zostać złożony w ofierze Posejdonowi przez Minosa, króla Krety. Minos, zachwycony urodą byka, postanowił jednak złożyć w ofierze innego byka. W odpowiedzi na to, Posejdon sprawił, że byk kreteński wpadł w szaleństwo, pustosząc wyspę i paląc wszystko buchającym z nozdrzy ogniem. Byk ten miał też spłodzić z królową Pazyfae Minotaura.
Ujarzmienie byka kreteńskiego było siódmą pracą Heraklesa. Po długiej i męczącej walce, Heraklesowi udało się ujarzmić zwierzę i dostarczyć je do Myken. Eurysteusz, który nakazał Heraklesowi wykonanie tego zadania, ostatecznie wypuścił byka na wolność. Byk ten później grasował w okolicach Sparty, a następnie w pobliżu Maratonu, gdzie został zabity przez innego herosa, Tezeusza.

BUZYRYS

BUZYRYS, znany w mitologii greckiej jako król Egiptu, jest postacią o tragicznej i mrocznej historii. Syn Posejdona i Lysianassy, Buzyrys stał się drugim królem Egiptu po swoim teściu Epafosie. Według legendy, aby zapobiec klęsce głodu, Buzyrys zaczął porywać cudzoziemców i składać ich w ofierze Zeusowi. Jego okrutne praktyki miały się zakończyć, gdy Herakles, syn Zeusa, stał się jedną z ofiar. Herakles, który przybył do Egiptu w poszukiwaniu złotych jabłek z ogrodu Hesperyd, zerwał więzy i zabił Buzyrysa oraz jego syna Amfidanta.
Mit o Buzyrysie może być interpretowany jako odzwierciedlenie zamkniętego charakteru Egiptu w czasach, gdy Grecy po raz pierwszy zetknęli się z tym krajem, który był niedostępny dla cudzoziemców. Postać Buzyrysa nie jest znana w mitach egipskich, a jego imię może pochodzić od egipskiego bóstwa zaświatów Ozyrysa lub od nazwy świętego miasta tego boga, Pers-Usire.

BOREASZ

BOREASZ (rzymski Akwilon) to w mitologii greckiej wiatr północny, który później przemieszczał się na północny-wschód. Był to ostry, choć zdrowy wiatr, ale również niebezpieczny dla żeglugi. Boreasz był także uważany za boga wiatru północnego.
W mitologii greckiej, Boreasz był przedstawiany jako brodaty, skrzydlaty starzec, zamieszkujący w zimnej Tracji, w górskiej jaskini. Szczególnie był czczony w Attyce, gdzie uważano go za „szwagra” Ateńczyków. Legenda głosi, że porwał bawiącą się na brzegu Ilissu królewnę ateńską Orejtyję, córkę Erechteusza, do Tracji, gdzie mieli synów, m.in. Kalaisa i Zetosa.
Boreasz był także obiektem czci za szkody wyrządzone flotom perskim najeźdźców w 492 i 480 pne.
Termin „borealny” (łac. *borealis*) odnosi się do wszystkiego, co związane z kierunkiem północnym.

BELLEROFON

BELLEROFON, zgodnie z mitologią grecką opisaną w „Iliadzie” Homera, był bohaterem greckim, synem króla Koryntu, Glaukosa, oraz wnukiem Syzyfa. Został wygnany z ojczyzny za zabójstwo i schronił się na dworze Projtosa, króla Argos. Żona Projtosa, Anteja (znana także jako Steneboja), zakochała się w Bellerofoncie. Kiedy wzgardził jej miłością, oskarżyła go przed mężem o próbę uwiedzenia.
Projtos, nie chcąc naruszać praw gościnności, wysłał Bellerofonta do swojego teścia, króla Likii, Jobatesa, z listem zawierającym polecenie zabicia oddawcy, co dało początek wyrażeniu „list Bellerofonta” (łac. Bellerophontis litterae). Jobates, zamiast bezpośrednio zabić Bellerofonta, wysłał go na misję zabicia Chimery, potwora ziejącego ogniem. Bellerofon dokonał tego wyczynu, lecąc na skrzydlatym koniu Pegazie.
Po zabiciu Chimery, Jobates wysłał Bellerofonta na wojnę z Amazonkami, z której bohater powrócił w triumfie, zabijając również zbójców, którzy go zaatakowali z zasadzki. Widząc jego heroiczne czyny, Jobates dał mu swoją córkę za żonę, dzięki czemu Bellerofon stał się ojcem Laodamii, matki Sarpedona, oraz Hippolocha, ojca Glaukosa. Glaukos, walcząc pod Troją, zamienił zbroje z Diomedesem, co było gestem honoru i szacunku.

PRIAPUS

PRIAPUS był rustykalnym bogiem obfitości ogrodu warzywnego. Był także czczony jako obrońca owiec, kóz, pszczół, winorośli i wszystkich produktów ogrodowych. Priapus był przedstawiany jako karłowaty mężczyzna z ogromnym penisem, co symbolizowało płodność ogrodu. Jego głowę zwieńczono spiczastą czapką frygijską , co zaprzeczało jego pochodzeniu jako boga pochodzącego z myzyjskiego miasta Lampsakos nad Hellespontem . Jego kult został wprowadzony do Grecji i Włoch, gdzie jego mitologia została na nowo zinterpretowana w kategoriach greckich. Prymitywne posągi boga były tradycyjnie ustawiane na poletkach warzywnych, aby promować płodność, a dodatkową korzyścią było to, że pełniły funkcję czegoś w rodzaju „ stracha na wróble ” odstraszającego ptaki. Grecy naturalnie opisali tego boga jako syna jednego z fallicznych bogów – Hermesa lub Dionizosa. Jego matką była zazwyczaj Afrodyta. Wiersze, w których występuje, nazywane są priapami. Satyra I.8 Horacego stała się dobrze znana w poezji rzymskiej . Dwa fragmenty Priapusa są błędnie przypisywane Katullowi , a dwa Priape Tibullusa również nie pochodzą z jego ręki.

AULIDA

AULIDA (gr. Aulis) to port na wschodnim wybrzeżu starożytnej Beocji, który był słynny ze swojej świątyni Artemidy. Według mitologii greckiej, to właśnie tutaj zebrała się flota grecka przed wyruszeniem na wojnę trojańską.
W związku z wyprawą przeciwko Troi, greccy wojownicy, pod wodzą Agamemnona, króla Myken, zebrali się w Aulidzie. Jednak flota nie mogła wypłynąć z powodu bezwietrznej pogody, co przypisano gniewowi bogini Artemidy.

Aby przebłagać boginię i uzyskać korzystne wiatry, Agamemnon został zmuszony do złożenia w ofierze swojej córki Ifigenii.
Agamemnon, rozdarty między obowiązkiem wobec swojego ludu a miłością do córki, w końcu zgodził się na ten straszny czyn. Ifigenia została przywieziona do Aulidy pod pretekstem małżeństwa z Achillesem. W ostatniej chwili, według niektórych wersji mitu, Artemida ulitowała się nad dziewczyną i zastąpiła ją łanią, zabierając Ifigenię do Taurydy, gdzie stała się kapłanką bogini.
Mit o Ifigenii w Aulidzie stał się inspiracją dla wielu dzieł literackich i dramatycznych, w tym tragedii „Ifigenia w Aulidzie” Eurypidesa. Historia ta odzwierciedla tragiczne konsekwencje konfliktów między obowiązkiem a uczuciami oraz pokazuje surowość starożytnych wierzeń religijnych.
Aulida była ważnym miejscem zarówno w mitologii, jak i w historii starożytnej Grecji. Oprócz swojej roli w micie trojańskim, port ten służył jako strategiczne miejsce dla floty greckiej ze względu na swoje położenie geograficzne. Świątynia Artemidy w Aulidzie była znanym miejscem kultu, co potwierdza znaczenie religii w codziennym życiu starożytnych Greków.

ATREUSZ

ATREUSZ, gr. Atreus, w mitologii greckiej był synem Pelopsa i Hippodamii, a także ojcem Plejstenesa oraz, z drugiego małżeństwa, Agamemnona i Menelaosa, znanych jako Atrydzi. Atreusz miał brata Tyestesa, z którym obaj zostali wygnani przez ojca za zamordowanie przyrodniego brata.

Pelops rzucił klątwę na swoich synów, Atreusza i Tyestesa, co stało się praprzyczyną wielu tragicznych wydarzeń i zbrodni, które stały się kanwą licznych greckich tragedii oraz ich nowożytnych adaptacji.

Atreusz został królem Myken. Jego konflikt z Tyestesem był centralnym punktem wielu mitów. Tyestes uwiódł żonę Atreusza, co doprowadziło do okrutnego odwetu. Atreusz, w ramach zemsty, podał Tyestesowi podczas uczty potrawę z ciał jego własnych synów.
Ostatecznie Atreusz został zabity przez Egista, syna Tyestesa, w ramach zemsty za zbrodnie popełnione na rodzinie Tyestesa. Ta historia stała się inspiracją dla wielu starożytnych tragedii, podkreślając temat zemsty i klątwy rodzinnej w greckiej mitologii.

ATLAS

ATLAS (gr. Ἄτλας) był jednym z tytanów w mitologii greckiej, znanym głównie z kary, którą nałożył na niego Zeus za udział w tytanomachii – wojnie tytanów przeciwko bogom olimpijskim. Został skazany na wieczne dźwiganie sklepienia niebieskiego na swoich barkach.
Atlas był synem tytana Japeta i okeanidy Klimene (lub Asia). Był bratem Prometeusza, Epimeteusza i Menojtiosa. Miał liczne potomstwo, w tym plejady, hyady, hesperydy oraz, według Homera, nimfę Kalipso.

W jednej z opowieści, kiedy heros Perseusz, po pokonaniu Meduzy, odwiedził Atlasa, tytan przyjął go niegościnnie. W odpowiedzi, Perseusz obrócił twarz Meduzy ku Atlasowi, zamieniając go w skalistą górę.

Ta historia symbolizuje powstanie łańcucha górskiego Atlas w północno-zachodniej Afryce, co zostało wspomniane już przez Herodota w jego „Dziejach”.

Imię „Atlas” stało się synonimem siły i wytrzymałości. W literaturze i ikonografii często przedstawiany jest jako mężczyzna dźwigający na swoich barkach glob niebieski lub kulę ziemską.
Atlas był już w starożytności utożsamiany z systemem górskim w północno-zachodniej Afryce, co potwierdza Herodot w swoim dziele „Dzieje” (4, 184). Góra Atlas oraz związane z nią regiony stały się częścią zarówno mitologii, jak i geografii starożytnych Greków.

ATENA

• ATENA (gr. Ἀθηνᾶ, Athēná) jest jedną z najważniejszych bogiń mitologii greckiej. Znana jako dziewicza bogini mądrości, wojny sprawiedliwej, rzemiosła i sprawiedliwości, była ulubienicą swojego ojca, Zeusa. Atena wyróżniała się wśród bogów Olimpu swoją intelektualną mocą oraz zdolnością do podejmowania strategicznych decyzji w konfliktach.
• Atena narodziła się w niezwykły sposób. Zgodnie z mitologią, wyskoczyła w pełnej zbroi z głowy Zeusa. Stało się to po tym, jak Zeus połknął Metydę, swoją pierwszą żonę, kiedy była w ciąży. Zeus zrobił to, aby zapobiec przepowiedni, że dziecko Metydy będzie potężniejsze od niego. Jednakże Atena pojawiła się mimo to, bezpośrednio z głowy Zeusa, co symbolizuje jej połączenie z mądrością i strategicznym myśleniem.
• Atena była patronką miasta Aten, które wzniosło dla niej wspaniały ośrodek kultu na Akropolu, z Partenonem na czele. Mieszkańcy Aten otaczali ją szczególną czcią, organizując Panatenaje, wielkie święto na jej cześć.
• Atena była zarówno boginią pokoju, jak i wojny. Była obrończynią miast i zamków, a także opiekunką bohaterów. W wojnie trojańskiej stała po stronie Greków, wspierając takich bohaterów jak Odyseusz, Achilles, Diomedes i Telemach. Jej mądrość i zdolność strategicznego myślenia czyniły ją idealnym sojusznikiem w konfliktach.
• Atrybuty
• Egida: Tarcza lub płaszcz ozdobiony wężami i głową Gorgony Meduzy, symbol ochrony i potęgi.
• Dzida: Symbol walki i obrony.
• Hełm: Symbol gotowości do wojny.
• Sowa: Symbol mądrości i wiedzy.
• Wąż: Często widoczny na egidzie, symbolizuje jej powiązania z ochroną i ziemią.
• Drzewo oliwne: Symbol pokoju i dobrobytu, drzewo to było szczególnie związane z Ateną, ponieważ według mitu, podarowała je mieszkańcom Aten podczas konkursu z Posejdonem o patronat nad miastem.
• Atena była utożsamiana z rzymską Minerwą, która pełniła podobne funkcje w mitologii rzymskiej jako bogini mądrości i strategii wojennej.

ATE

ATE (Ἄτη) w mitologii greckiej była personifikacją błędu, lekkomyślności oraz zbrodniczego zaślepienia, które prowadziły do zguby. Ate była córką Zeusa i bogini niezgody, Eris. Jej imię oznacza „zaślepienie” lub „ślepy impuls”, który skłania ludzi do popełniania czynów prowadzących do ich własnej katastrofy.

Ate odgrywała ważną rolę w greckich mitach jako siła, która wprowadza chaos i zniszczenie, często będąc narzędziem bogów w wymierzaniu kary za pychę i arogancję śmiertelników. Była odpowiedzialna za wzbudzanie w ludziach irracjonalnych impulsów, które prowadziły do ich upadku.

Według mitologii, Ate została wypędzona z Olimpu przez Zeusa po tym, jak sprowokowała go do popełnienia błędu. Zeus, zirytowany jej złośliwymi działaniami, chwycił ją za włosy i wyrzucił z nieba na ziemię, zabraniając jej powrotu na Olimp. Od tej pory Ate błąkała się po ziemi, wprowadzając zamęt i sprowadzając nieszczęścia na ludzkość.

Ate często pojawia się w literaturze greckiej, szczególnie w eposach i tragediach, gdzie jest symbolem nieuchronnej kary za pychę i grzechy przeciwko bogom. Na przykład w „Iliadzie” Homera Ate odgrywa kluczową rolę w konflikcie między Agamemnonem a Achillesem, prowadząc do serii wydarzeń, które powodują wielkie straty i cierpienie.

ATALANTA

ATALANTA to postać z mitologii greckiej, znana jako biegaczka i łowczyni. Jest jednym z bohaterów opowieści o łowach kalidońskich, gdzie jako jedyna kobieta bierze udział w polowaniu na dzika kalidońskiego i pierwsza rani zwierzę. Za swoje bohaterstwo otrzymuje trofeum od Meleagra.

Atalanta była niechętna małżeństwu i postawiła warunek, że wyjdzie za mąż tylko za tego, kto ją pokona w biegu. Wiele osób próbowało, ale nikt nie mógł ją pokonać. Ostatecznie Milanion (lub Hippomenes w innych wersjach mitu) pokonał ją podstępem, rzucając za siebie złote jabłka otrzymane od Afrodyty lub Hesperyd, które Atalanta podnosiła, tracąc czas w biegu.

Jednak ich szczęście nie trwało długo. Według niektórych wersji mitu, para zbezcześciła świątynię Kybele lub Zeusa, oddając się miłosnym uniesieniom w świętym miejscu. Za karę zostali zamienieni w lwy.

ASTYANAKS

ASTYANAKS, znany również jako Skamandrios, był synem Hektora i Andromachy w mitologii greckiej, jak opisano w „Iliadzie” Homera (6, 402). Po zdobyciu Troi, Astyanaks został strącony z murów miasta przez Odyseusza i Neoptolemosa, aby zapobiec odradzaniu się królewskiej dynastii trojańskiej. To tragiczne wydarzenie symbolizuje upadek Troi i kończący się krwawy konflikt, jaki był wojną trojańską.

ASTREA

ASTREA, znana również jako Astraia lub Dike, była w mitologii greckiej boginią sprawiedliwości, córką Zeusa i Temidy. Uważana była za personifikację sprawiedliwości i porządku społecznego. Według poetów żyła na Ziemi w tzw. złotym wieku ludzkości, kiedy to ludzie żyli zgodnie z zasadami sprawiedliwości.
Jednak w miarę wzrostu zbrodni i niesprawiedliwości wśród ludzi, Astrea postanowiła opuścić Ziemię i przenieść się do nieba. Tam, jako Panna (łac. Virgo), stała się jednym z gwiazdozbiorów Zodiaku. Legenda o Astrei symbolizuje ideał sprawiedliwości, który choć był obecny w złotym wieku, został utracony w późniejszych okresach historii ludzkości.

ASKLEPIOS

ASKLEPIOS, znany w mitologii greckiej jako heros i bóg sztuki lekarskiej, jest postacią o bogatej i złożonej historii. W „Iliadzie” Homera przedstawiony jest jako śmiertelny lekarz, który zdobył swoją wiedzę od centaura Chirona. U Hezjoda i Pindara jest opisywany jako syn Apollina i Koronis, co podkreśla jego boskie pochodzenie i związek ze światem medycyny.

Jego umiejętności lekarskie były tak zaawansowane, że zaczął wskrzeszać zmarłych, co wywołało niepokój Zeusa. Bóg obawiał się, że Asklepios zakłóci porządek świata i równowagę między życiem a śmiercią. W rezultacie Zeus zabił Asklepiosa piorunem, aby zapobiec dalszym wskrzeszeniom.

Asklepios często był przedstawiany jako dojrzały, brodaty mężczyzna, ubrany w długą szatę, z laską owiniętą wężem – co stało się symbolem medycyny – oraz z czarą leków. Jego kult obejmował również cześć oddawaną świętemu wężowi oraz ofiarowanie kogutów, które były składane w ofierze jako symbol nowego dnia i uzdrowienia.

W Rzymie, gdzie był znany jako Aesculapius lub Eskulap, jego kult został wprowadzony w 293 p.n.e. podczas zarazy, na podstawie zaleceń zawartych w księgach sybillińskich. Kult Asklepiosa rozprzestrzenił się w całym imperium rzymskim, a świątynie poświęcone temu bogu, zwane asklepiejonami, były miejscami, gdzie ludzie szukali uzdrowienia fizycznego i duchowego.

ARES

• ARES, w mitologii greckiej, był synem Zeusa i Hery oraz bogiem wojny, znanym przede wszystkim z jej brutalnych i niszczycielskich aspektów. Symbolizował wrzawę bitewną, żądzę krwi, oraz chaos, jakie niesie ze sobą walka.
• Ares współpracował ze swoją siostrą Eris, boginią niezgody i chaosu. Często towarzyszyła mu ona na polu bitwy, podsycając konflikty i zamieszanie.
• Dzieci:
• Z Afrodytą, boginią miłości, Ares miał czworo dzieci:
• 1. Harmonia – bogini harmonii
• 2. Eros – bóg miłości
• 3. Deimos – personifikacja strachu
• 4. Phobos – personifikacja trwogi
• Związek Aresa z Afrodytą, mimo że oboje byli w małżeństwach z innymi bogami, był powszechnie znany w mitologii. Ich dzieci odzwierciedlały zarówno aspekty miłości i harmonii, jak i strach i trwogę często towarzyszące wojnie.
• Ta skomplikowana sieć relacji rodzinnych Aresa ilustruje złożoność greckiej mitologii, gdzie bogowie często wchodzili w różnorodne związki i mieli liczne potomstwo, a ich atrybuty i domeny często się przenikały.
• Atrybuty:
•  Broń: Miecz i włócznia.
•  Zwierzęta: Pies, wilk i sęp.
•  Symbole: Przypisywano mu również hełm, tarczę i rydwan zaprzężony w ogniste rumaki.
• Ares był nielubiany przez swojego ojca Zeusa, który nie pochwalał jego zamiłowania do wojny i bezsensownego rozlewu krwi. Największą wrogością darzyła go Atena, bogini mądrości i strategicznej wojny. Atena reprezentowała przemyślane i sprawiedliwe działania wojenne, podczas gdy Ares symbolizował chaotyczną i bezmyślną przemoc.
• Afrodyta: Ares był kochankiem Afrodyty, z którą miał czworo dzieci. Ich romans był jednym z najbardziej znanych w mitologii greckiej i często wywoływał zazdrość jej męża, Hefajstosa.
• Ares często angażował się w różne mityczne bitwy i wojny, zawsze wybierając stronę, która wydawała mu się najbardziej krwawa i chaotyczna.
• Jeden z najsłynniejszych mitów opisuje, jak Hefajstos schwytał Aresa i Afrodytę w sieć podczas ich spotkań, upokarzając ich przed innymi bogami.
• Mimo swojej brutalnej natury, Ares był często pokonywany przez inne bóstwa, takie jak Atena, co symbolizowało triumf mądrości i strategii nad brutalną siłą.
• W mitologii rzymskiej Ares był utożsamiany z Marsem, który miał bardziej znaczącą i pozytywną rolę, jako bóg wojny chroniący Rzym i jego obywateli. Poświęcano mu psa, wilka i sępa, a jego kult obejmował rytuały związane z wojną i bitwą.

ARTEMIDA

ARTEMIDA, w mitologii greckiej znana jako Ártemis, była córką Zeusa i Leto oraz bliźniaczą siostrą Apollona. Była wszechstronną boginią o wielu atrybutach i sferach wpływu:

• Łuk i strzały: Artemida jest najczęściej przedstawiana z łukiem i strzałami, symbolami jej umiejętności łowieckich i jej mocy jako bogini łowów.
• Zwierzęta: Łania, jeleń i niedźwiedź to zwierzęta często związane z Artemidą, symbolizujące jej bliskość z naturą i dzikimi zwierzętami.
• Bogini łowów: Artemida była władczynią lasów i dzikich zwierząt, chroniącą je, ale także polującą na nie. Była patronką myśliwych.
• Opiekunka dziewictwa: Jako dziewica, Artemida wymagała czystości od swoich towarzyszek i była strażniczką dziewictwa. Jej świta składała się z nimf, które również musiały pozostawać dziewicami.
• Dawczyni szybkiej śmierci: Mogła przynieść szybką i bezbolesną śmierć, szczególnie młodym dziewczętom i chłopcom.
• Opiekunka rodzących: Chociaż dziewica, Artemida była też opiekunką kobiet podczas porodu, co wynikało z jej dawnych związków z płodnością.
• Uzdrowicielka i wieszczka: Miała moc leczenia i dar przewidywania przyszłości.
• Bogini księżyca: W późniejszych tradycjach utożsamiana była z Selene, boginią księżyca.
• Kult: Artemida była szeroko czczona w całej Grecji. Najważniejsze sanktuarium znajdowało się w Efezie, gdzie wzniesiono jej słynny świątynię, uznawaną za jeden z siedmiu cudów świata starożytnego.
• Rzymska Diana: W mitologii rzymskiej Artemida była utożsamiana z Dianą, która miała podobne funkcje i atrybuty.
• MITY ZWIĄZANE Z ARTEMIDĄ
• Aktaeon: Myśliwy Aktaeon został zamieniony przez Artemidę w jelenia i rozszarpany przez własne psy, ponieważ zobaczył boginię nago podczas kąpieli.
• Kalisto: Nimfa Kalisto, jedna z towarzyszek Artemidy, została uwiedziona przez Zeusa i za karę przemieniona w niedźwiedzicę, a potem umieszczona na niebie jako gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy.
• Ifigenia: W micie o Ifigenii, Artemida zażądała ofiary z córki Agamemnona, ale ostatecznie uratowała ją, zamieniając w łanię.

ARGOS

• ARGOS to jedno z najważniejszych miast starożytnej Grecji, położone w regionie Argolida na Peloponezie. Jego historia sięga epoki mykeńskiej, co czyni je jednym z najstarszych ciągle zamieszkanych miast na świecie.
• Argos było ważnym ośrodkiem cywilizacji mykeńskiej (ok. 1600-1100 p.n.e.). Miasto rozwinęło się u stóp wzgórza Larisa, które służyło jako akropol. Znaleziono tam liczne pozostałości archeologiczne, w tym grobowce i fortyfikacje.
• W V wieku p.n.e. Argos był potężnym miastem-państwem, rywalizującym z innymi greckimi polis, takimi jak Sparta i Ateny. Miasto było znane z wspaniałej świątyni Hery (Herajon), zbudowanej na pobliskim wzgórzu, w której znajdował się słynny posąg bogini dłuta Poliklejtosa, jednego z najwybitniejszych rzeźbiarzy tamtego okresu.
• W „Iliadzie” Homera, Argos jest królestwem Diomedesa, jednego z najdzielniejszych greckich wojowników biorących udział w wojnie trojańskiej. Diomedes był znany ze swojej odwagi i licznych czynów wojennych.
• Mieszkańcy Argos, nazywani Argiwami, często pojawiają się w literaturze greckiej, zarówno w epopejach Homera, jak i w tragediach greckich. Argiwowie byli znani ze swojego bogactwa i wpływów.Świątynia Hery (Herajon): Była to jedna z najważniejszych świątyń poświęconych Herze, żonie Zeusa. Zbudowana na wzgórzu niedaleko Argos, była miejscem kultu i pielgrzymek. Poliklejtos, jeden z najsłynniejszych greckich rzeźbiarzy, stworzył dla niej monumentalny posąg Hery.
• Argos było ważnym centrum kulturalnym i religijnym. Znaleziska archeologiczne obejmują pozostałości starożytnych budowli, grobowców i artefaktów, które świadczą o bogatej historii miasta. Współczesne Argos, choć znacznie zmieniło się od czasów starożytnych, nadal przyciąga turystów i badaczy zainteresowanych jego bogatym dziedzictwem historycznym.

ARIADNA

• ARIADNA, znana w mitologii greckiej jako Ariadne, była córką Minosa, króla Krety, i Pasifae. Jej historia jest ściśle związana z Tezeuszem i Minotaurem, potworem zamieszkującym Labirynt na Krecie.
• 1. Miłość do Tezeusza:
•  Ariadna zakochała się w Tezeuszu, księciu Aten, który przybył na Kretę, aby uwolnić Ateny od okrutnego haraczu – co roku Kreta otrzymywała od Aten siedmiu młodzieńców i siedem dziewcząt jako ofiarę dla Minotaura.
• 2. Pomoc w Labiryncie:
• Ariadna, chcąc pomóc Tezeuszowi, dała mu kłębek nici (znany jako nić Ariadny). Tezeusz przywiązał koniec nici u wejścia do Labiryntu i rozwijał ją w miarę zagłębiania się w labirynt, co pozwoliło mu znaleźć drogę powrotną po zabiciu Minotaura.
• 3.Porzucenie na Naksos:
• Po pokonaniu Minotaura Tezeusz zabrał Ariadnę na statek i uciekł z Krety. Jednak podczas podróży do Aten Tezeusz porzucił ją śpiącą na wyspie Naksos. Istnieją różne wersje tego, dlaczego Tezeusz opuścił Ariadnę – niektóre sugerują, że został zmuszony do tego przez bogów.
• 4.Małżeństwo z Dionizosem:
•  Na Naksos Ariadna została odnaleziona przez Dionizosa, boga wina i ekstazy, który się w niej zakochał. Dionizos poślubił Ariadnę, a ich ślubny diadem, dar od Hefajstosa, został przez Zeusa umieszczony na niebie jako gwiazdozbiór Korona Północna (Corona Borealis).
• Nić Ariadny: Symbolizuje przewodnictwo i sposób wyjścia z trudnych sytuacji. W mitologii nić ta pomogła Tezeuszowi znaleźć drogę powrotną z Labiryntu po zabiciu Minotaura. Współcześnie „nić Ariadny” używana jest metaforycznie jako rozwiązanie problemu lub przewodnik przez złożoną sytuację.
•  Gwiazdozbiór Korona Północna: Diadem Ariadny został umieszczony na niebie jako symbol jej małżeństwa z Dionizosem, co miało upamiętniać jej boskie związki i los.

ARACHNE

ARACHNE, w mitologii greckiej, była wybitną tkaczką, córką Idmona, farbiarza z Kolofonu w Lidii. Znana ze swojej niezwykłej umiejętności tkania,

Arachne była tak pewna swoich zdolności, że wezwała do współzawodnictwa samą boginię Pallas Atenę, która była patronką tkactwa i rzemiosła.

Arachne, przekonana o swojej wyższości, zdecydowała się wyzwać Atenę na pojedynek tkacki. W ramach swojego dzieła Arachne wybrała temat miłostek bogów, przedstawiając na tkaninie różne historie o ich romansach i niegodziwościach.

Atena, zirytowana zarówno tematem pracy Arachne, jak i jej wyzywającą postawą, porwała tkaninę w strzępy. Arachne, zrozpaczona zniszczeniem swojego dzieła, powiesiła się.

Atena, widząc, co się stało, postanowiła nie pozostawić Arachne w takim stanie. Przemieniła ją w pająka, aby mogła nadal tkać, ale już jako zwierzę. Sznur, na którym Arachne się powiesiła, stał się pajęczyną.

Mimo przemiany w pająka, Arachne zachowała swoje zdolności, co może być odczytane jako nieśmiertelność jej talentu w zmienionej formie.

Starożytna Grecja

Starożytna Grecja, znana jako kolebka zachodniej cywilizacji, zaczęła się kształtować około 1200 r. p.n.e., po upadku cywilizacji mykeńskiej. Jednak jej złoty wiek, czyli okres największego rozkwitu kultury, polityki i filozofii, przypada na V wiek p.n.e. To właśnie wtedy Ateny pod przywództwem Peryklesa stały się centrum sztuki, nauki i demokracji. Rozwój polis, czyli miast-państw, był charakterystyczny dla tego okresu, a wpływy kultury greckiej rozprzestrzeniły się daleko poza granice samej Grecji, szczególnie po podbojach Aleksandra Wielkiego, który rozszerzył greckie wpływy aż po Indie. Starożytna Grecja przetrwała aż do podboju przez Rzymian w 146 r. p.n.e., kiedy to została włączona do Imperium Rzymskiego jako prowincja Achaja.    

AREOPAG

AREOPAG (gr. Áreios Págos) to wzgórze znajdujące się na zachód od Akropolu ateńskiego, słynne z kilku powodów zarówno mitologicznych, jak i historycznych
W mitologii greckiej, Areopag jest miejscem, gdzie Ares, bóg wojny, został postawiony przed sądem za zabójstwo Halirotiosa, syna Posejdona. Halirotios był kochankiem córki Aresa, a zbrodnia ta była motywowana zazdrością i gniewem.

Inna legenda, przedstawiona w tragedii „Eumenidy” Ajschylosa, mówi o sądzie nad Orestesem na Areopagu. Orestes był oskarżony o zabójstwo swojej matki, Klitajmestry, jako akt zemsty za zamordowanie jego ojca,
Agamemnona. W tym procesie, Apollo bronił Orestesa, a Atena zadecydowała o jego uniewinnieniu.

Areopag był również siedzibą najdawniejszej rady państwowej w Atenach, składającej się z byłych archontów, czyli najwyższych urzędników ateńskich. Ta rada, znana jako Rada Areopagu, miała najwyższą władzę sądowniczą i polityczną do V wieku p.n.e.

Rada Areopagu rozstrzygała najpoważniejsze sprawy kryminalne, w tym przypadki zabójstw. Jej autorytet i powaga sprawiły, że stała się symbolem sprawiedliwości i mądrości w starożytnej Grecji.

W czasach Peryklesa (V w. p.n.e.) władza Areopagu została znacznie ograniczona, choć nadal pełnił on ważne funkcje sądowe i miał wpływ na moralność publiczną.

Areopag stał się symbolem najwyższego autorytetu sądowego i moralnego.
Miejsce to nie tylko odzwierciedlało mityczne i religijne przekonania starożytnych Greków, ale także ewolucję ateńskiego systemu prawnego i politycznego.

ANTIOPE

ANTIOPE, zwana także Hippolitą, jest postacią z mitologii greckiej, znaną jako królowa Amazonek. Została porwana do Aten przez Tezeusza, co spowodowało najazd Amazonek na Attykę. Walki te zakończyły się pokojem, a Antiope została żoną Tezeusza i matką Hippolita.

W mitologii greckiej jej historia symbolizuje starcie dzikiego świata Amazonek z cywilizacją grecką oraz konflikt między niezależnością a podporządkowaniem.

Antiope, w mitologii greckiej, jest także matką Amfiona i Zetosa, których spłodziła z Zeusem, gdy bóg nawiedził ją w postaci satyra.

Jej historia jest związana z różnymi aspektami mitologii greckiej, od jej romansu z bogiem po późniejsze losy jej synów, którzy odegrali istotną rolę w mitologii tebańskiej.

ANKAJOS

ANKAJOS, syn Posejdona, król Lelegrów na wyspie Samos, jest postacią z mitologii greckiej, która znana jest głównie z jednej dramatycznej opowieści związanej z przepowiednią.

Wieszczek przepowiedział Ankajosowi, że nigdy nie będzie pił wina z posadzonej przez siebie winorośli. Ta przepowiednia stała się kluczowym punktem jego legendy.
Kiedy winnica Ankajosa dała obfity plon, Ankajos, chcąc udowodnić, że przepowiednia była błędna, wziął puchar młodego wina i poszedł do wieszczka, aby z niego zadrwić.
W odpowiedzi na drwiny Ankajosa, wieszczek powiedział:

„Wiele się może zdarzyć między ustami a brzegiem pucharu”

(łac. „multa cadunt inter calicem supremaque labra”).

To powiedzenie stało się znane jako przestroga przed zbytnim pośpiechem w wyciąganiu wniosków i celebracją zwycięstwa przed czasem.
Zanim Ankajos zdążył wypić wino, nadbiegł sługa z wiadomością, że dzik pustoszy winnicę. Ankajos natychmiast odstawił nietknięty puchar i pobiegł, aby zabić dzika, jednak sam został przez niego zabity.
Opowieść o Ankajosie często służy jako przypowieść o kruchości ludzkich planów i o tym, że nigdy nie można być pewnym przyszłości. Jest to przestroga przed zbytnim samozadowoleniem i pychą. Historia Ankajosa jest czasem porównywana do innych opowieści, takich jak Homerowy epizod z Antinoosem i pucharem w „Odysei” (22, 8), gdzie również ukazana jest nieprzewidywalność losu.

ANDROMEDA

ANDROMEDA, postać z mitologii greckiej, jest znana z pięknej, ale tragicznej historii, która ostatecznie kończy się szczęśliwie dzięki bohaterskiemu Perseuszowi.

Andromeda jest często przedstawiana jako symbol niewinnej ofiary, która musi cierpieć z powodu pychy swojej matki. Kasjopea, jej matka, chełpiła się, że jest piękniejsza od nereid, co sprowadziło gniew Posejdona na Etiopię.

Perseusz, syn Zeusa i Danae, przelatując nad Etiopią po zakończeniu swojej misji zabicia Meduzy, zobaczył Andromedę przykutą do skały. Użył głowy Meduzy, aby zamienić potwora morskiego w kamień, ratując Andromedę.

Po śmierci, Andromeda wraz z Perseuszem, Kasjopeją, Cefeuszem i potworem Cetusem zostali umieszczeni na niebie jako gwiazdozbiory. Gwiazdozbiór Andromedy jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych na półkuli północnej, zwłaszcza w miesiącach jesiennych.

Po uratowaniu Andromedy, Perseusz poślubił ją i razem mieli wiele dzieci, w tym Persesa, który według niektórych mitów był przodkiem perskich królów.

Gwiazdozbiór Andromedy zawiera słynną Galaktykę Andromedy (M31), która jest najbliższą dużą galaktyką spiralną do Drogi Mlecznej i jedną z niewielu widocznych gołym okiem z Ziemi.

AMFITRION

AMFITRION (gr. Amphitryōn) to postać z mitologii greckiej, książę tebański i mąż Alkmeny, wnuk Perseusza. Jego historia jest szczególnie znana z powodu legendarnego podstępu Zeusa.

Amfitrion był mężem Alkmeny, która była znana ze swojej wielkiej urody i cnotliwości.

Amfitrion musiał wyruszyć na wojnę, pozostawiając swoją żonę w domu.
 Pod jego nieobecność, Zeus zakochał się w Alkmenie. Przybrał postać Amfitriona, aby móc zbliżyć się do niej i spłodził z nią Heraklesa. 

Zeus wydłużył noc, aby móc spędzić z Alkmeną więcej czasu, co później stało się źródłem wielu komicznych sytuacji w literaturze.

Gdy prawdziwy Amfitrion wrócił do domu, zastał swoją żonę, która myślała, że spędziła noc z mężem. To wywołało wiele nieporozumień i zamieszania, które stały się podstawą wielu literackich adaptacji.

1. „AMFITRION” PLAUTA (OK. 214 P.N.E.): 
Ta komedia starożytnego rzymskiego dramatopisarza Plauta jest jedną z najwcześniejszych adaptacji mitu. Przedstawia szereg nieporozumień i zabawnych sytuacji wynikających z podstępu Zeusa i powrotu prawdziwego Amfitriona do domu.

2. „AMFITRION” MOLIÈRE'A (1668): Francuski dramatopisarz Molière również stworzył komedię na podstawie tej historii. Jego adaptacja skupia się na komicznych nieporozumieniach i absurdalnych sytuacjach wynikających z obecności dwóch Amfitrionów.

3. „AMPHITRYON” HEINRICHA VON KLEISTA (1807): 
Niemiecki dramatopisarz Heinrich von Kleist napisał swoją wersję komedii, w której również eksploruje temat podwójnej tożsamości i nieporozumień.

Motyw sobowtóra i podwójnej tożsamości jest centralnym elementem tej historii. 

Historia bada także tematy wierności i zdrady w małżeństwie. Alkmena, choć nieświadoma podstępu, zostaje uwikłana w relację z bogiem, co później prowadzi do powstania herosa Heraklesa.

Mit pokazuje, jak bogowie interweniują w życie ludzi, często w sposób, który prowadzi do nieprzewidywalnych i komicznych sytuacji.

ALASTOR

ALASTOR w mitologii greckiej był duchem-mścicielem, którego zadaniem było ściganie zbrodniarzy lub podżeganie ich do dalszych zbrodni. W literaturze łacińskiej był znany jako „genius ultor” (duch mściciel) lub „deus vindex” (bóg mściciel).

Alastor jest często personifikowany jako uosobienie zemsty i gniewu. W starożytnej Grecji wierzono, że Alastor działa na zlecenie bogów, aby karać tych, którzy popełnili ciężkie przestępstwa, zwłaszcza morderstwa i zdrady.

Alastor jest często związany z innymi duchami zemsty, takimi jak Erynie (Furie) – boginie zemsty, które także były odpowiedzialne za ściganie przestępców i wymierzanie sprawiedliwości.

W literaturze Alastor pojawia się jako symbol nieustępliwej zemsty. Percy Bysshe Shelley napisał poemat „Alastor, or The Spirit of Solitude”, w którym Alastor symbolizuje wewnętrzny demon, który prześladuje poetę, prowadząc go do samotności i destrukcji.

W niektórych mitach Alastor nie tylko ściga zbrodniarzy, ale także podżega ich do dalszych zbrodni. Jest to duch, który nie daje spokoju, ciągle przypominając o przeszłych winach i prowokując do kolejnych złych czynów.

Alastor był także uważany za ducha, który towarzyszy duszom po śmierci, pomagając w ich sądzie i karaniu za życie pełne zbrodni i niemoralnych czynów.

Pojęcie Alastora jako ducha zemsty wpłynęło na różne aspekty kultury, w tym literaturę, sztukę i teatr. Jego postać jest często używana do symbolizowania nieuchronności kary i konsekwencji złych czynów.

ARGUS

ARGUS, znany również jako Argos, był wielookim olbrzymem w mitologii greckiej, którego Hera, żona Zeusa, wyznaczyła do pilnowania Io, jednej z kochanek Zeusa, zamienionej przez Herę w jałówkę.

Argos, w mitologii greckiej, był słynnym budowniczym statku "Argo," na którym Jazon i jego towarzysze, znani jako Argonauci, wyruszyli na wyprawę po złote runo do Kolchidy. 

Argos był utalentowanym rzemieślnikiem, który, z pomocą bogini Ateny, zbudował statek "Argo." Atena, bogini mądrości i rzemiosła, była patronką budowniczych i inżynierów, a jej pomoc była kluczowa w stworzeniu tego niezwykłego statku.

 "ARGO" była nie tylko zwykłym statkiem; posiadała także magiczne zdolności, w tym zdolność mówienia. Część dziobu statku była wykonana z drewna świętego dębu z lasu w Dodonie, co nadawało jej prorocze moce. Dzięki talentom Argosa i boskiej pomocy Ateny, "Argo" była szybka, wytrzymała i zdolna do pokonania wielu niebezpieczeństw na morzu.
 Argonauci, pod wodzą Jazona, wyruszyli na wyprawę po złote runo, które było strzeżone przez smoka w Kolchidzie. 

Statek "Argo" był centralnym elementem tej ekspedycji, a jego budowniczy, Argos, odegrał kluczową rolę w przygotowaniach do podróży.

W wyprawie uczestniczyło wielu znakomitych bohaterów greckiej mitologii, w tym Herakles, Orfeusz, Kastor i Polluks, Tezeusz oraz Atalanta.

ATENA.: Jako bogini, Atena była nie tylko opiekunką Argosa, ale również całej wyprawy. Argos, jako twórca "Argo," jest postacią kluczową dla jednego z najważniejszych mitów greckich. Jego umiejętności rzemieślnicze i zdolność do współpracy z bogami podkreślają ważność współdziałania między ludźmi i bóstwami w greckiej mitologii.

Mit o Argosie i Argonautach nie tylko podkreśla ludzką pomysłowość i odwagę, ale także ilustruje, jak bogowie wpływali na życie śmiertelników, oferując im pomoc i prowadzenie w ich heroicznych przedsięwzięciach.

AJAX WIELKI

AJAX WIELKI, znany również jako Ajas, był jedną z kluczowych postaci w mitologii greckiej i literaturze. Był synem Telamona, króla Salaminy, stąd nazywany Telamonczykiem.

Był opisywany jako szorstki, flegmatyczny, ale nieustraszony olbrzym, który był uznawany za „przedmurze Achajów”.
Ajax Wielki był jednym z najdzielniejszych wojowników greckich po Achillesie. Był znany z tego, że był pierwszy w ataku i ostatni w odwrocie, zawsze stojąc niezłomnie w obliczu niebezpieczeństwa.

Miał charakterystyczną olbrzymią tarczę, która stanowiła o jego sile i odwadze.
Jednym z najbardziej znanym epizodów z jego życia było wydarzenie po śmierci Achillesa, gdy zbroję bohatera została przyznana Odyseuszowi, a nie jemu.

Rozgoryczony i pogrążony w szał, Ajax porąbał stado baranów, myśląc że to Grecy, a kiedy opamiętał się i zdał sobie sprawę ze swojego czynu, wziął swoje życie ze wstydu.

Historia Ajaksa Wielkiego jest symbolem tragedii ludzkiego ego, ambicji i pychy. Jego tragiczny los stał się inspiracją dla wielu pisarzy i twórców przez wieki.

AJAX MAŁY

AJAX MAŁY, znany również jako Ajas, był postacią z mitologii greckiej i literatury. Był synem Ojleusa i uczestnikiem wojny trojańskiej, gdzie był przywódcą Lokryjczyków.

Ajas był znany jako jeden z najszybszych biegaczy wśród Greków, poza Achillesem. Był odważny, ale także brutalny i niezbyt sympatyczny, co często prowadziło do konfliktów z innymi bohaterami.

Jego relacje z bogami nie były najlepsze, zwłaszcza z Ateną, którą znienawidził. W drodze powrotnej z wojny trojańskiej, gdy chełpił się i bluźnił bogom, został zabity przez Posejdona.

Po jego śmierci jego ciało zostało porzucone na brzegu, co było symbolem jego losu i upadku.

Postać Ajaksa Małego często pojawia się w mitologii greckiej i literaturze, stanowiąc element tragedii ludzkich wad i przeciwności losu.

AJAKOS

AJAKOS, znany również jako Aiacos lub Aegina, był postacią z mitologii greckiej, synem Zeusa i Eginy. Jego potomkowie obejmowali tak znaczących bohaterów jak Peleus, Telamon i Fokos.

Ajakos był słynny ze swojej pobożności i prawości. Legenda głosi, że dzięki jego modłom susza na wyspie Eginie została ukrócona, ale zanim to nastąpiło, ludzie zdążyli wymrzeć.

Wtedy Ajakos prosił Zeusa o pomoc, który zmienił mieszkańców wyspy w ludzi, których nazwano Myrmidonami, od greckiego słowa „mýrmeks”, oznaczającego mrówkę.

Po śmierci Ajakos został sędzią w Hadesie, podobnie jak Minos i Radamantys.

Jego uczciwość i mądrość sprawiły, że został uznany za godnego zajęcia tak ważnej roli po śmierci.

Ajakos był ważną postacią w mitologii greckiej, a jego potomkowie, szczególnie Peleus i Telamon, odegrali kluczowe role w wielu innych legendach i mitach.

ADONIS

ADONIS to postać z mitologii greckiej, znany jako piękny młodzieniec, ukochany przez boginię miłości, Afrodytę. Jego historia jest pełna romantycznych i tragicznych elementów.

Według mitu, Adonis był dzieckiem kazirodczej miłości między Kiniriasem, królem Cypru, a jego córką Mirrą (inaczej Smyrną). Afrodyta, zachwycona jego pięknem, zakochała się w nim i zabrała go pod swoje skrzydła.

Jednakże jego życie przerwała tragiczna śmierć, gdy został zabity w czasie łowów przez dzika. W niektórych wersjach mitu, dzikim łowcom był zazdrosny Hefajstos lub Ares.

Inna wersja mitu mówi, że Afrodyta powierzyła Adonisa jako dziecko opiece Persefony, bogini podziemnego królestwa zmarłych.

Persefona zakochała się w Adonisie i odmówiła oddania go Afrodycie. Ostatecznie, Zeus postanowił, że Adonis będzie spędzać część roku z Afrodytą, a część z Persefoną, co symbolizuje cykl natury i zmiany pór roku.

Historia Adonisa jest często interpretowana jako symbol cyklu życia i śmierci oraz sił natury. Jego śmierć i powrót są też postrzegane jako alegoria związana z obrotem pór roku i świętami greckimi, takimi jak święto Adonisiów obchodzone na początku wiosny.

ADMETA I ALKESTIS

Historia ADMETA I ALKESTIS to jedna z bardziej wzruszających opowieści w mitologii greckiej. Admet był królem Ferai w Tesalii i uczestniczył w wielu legendarnych wydarzeniach, takich jak wyprawa Argonautów i polowanie na dzika kalidońskiego.

Jego najbardziej znana historia dotyczy jego żony, Alkestis. Gdy Admet był gościnny wobec Apollina, bóg postanowił wynagrodzić jego gościnność i wybłagać  długowieczność dla Admeta. Jednakże, według przeznaczenia, ktoś musiał zgodzić się umrzeć za Admeta, gdy nadeszła jego chwila.

Nikt z jego bliskich nie chciał się poświęcić, nawet jego rodzice, ale Alkestis, jego żona, zdecydowała się oddać życie za męża.

W tragedii Eurypidesa „Alkestis”, Herakles, wdzięczny Admetowi za jego gościnność, wyrywa bogu śmierci, Tanatosowi, ofiarę i przywraca Alkestis do życia, przynosząc ją z podziemi do męża.

Ta historia jest symbolem prawdziwej miłości i oddania małżeńskiego oraz mówi o poświęceniu i miłości, która przezwycięża śmierć.

ALKINOOS

ALKINOOS jest postacią z mitologii greckiej, znany jako mądry król Feaków, ludu żeglarzy na wyspie Scheria.
Alkinoos był wnukiem Posejdona, boga morza, co dawało mu pewną szczególną więź z morzem i żeglarstwem.

Był mężem Arete, z którą miał pięciu synów oraz córkę Nausykaę.
Alkinoos jest opisywany jako mądry i hojny władca, który cieszył się szacunkiem swojego ludu. Jego gościnność wobec Odyseusza jest często podkreślana jako przykład szlachetności i szacunku dla obcych.

W opowieści Odysei, Alkinoos pełni rolę kluczową, decydując się pomóc Odyseuszowi w powrocie do Itaki

Wyrażenie „poma dare Alcinoō” (dawać jabłka Alkinoosowi) stało się przysłowiowym określeniem bezużytecznej czynności.

Pojawia się w kontekście opowieści, gdzie Alkinoos, jako właściciel pięknych sadów, otrzymuje jabłka bezwartościowe dla niego, co symbolizuje działanie pozbawione sensu.

W „Odysei” Homera, część opowieści dotycząca przygód Odyseusza jest opowiedziana Alkinoosowi w trakcie jego pobytu na dworze. Jest to narracja Odyseusza o jego podróży, która stanowi serce epopei.

Postać Alkinoosa i jego hojność nadal inspiruje sztukę i literaturę. Jego postać pojawia się również w adaptacjach klasycznych dzieł, takich jak filmy i sztuki teatralne.

Alkinoos, jako mądry i hojny król Feaków, odgrywa istotną rolę w mitologii greckiej, zwłaszcza w kontekście opowieści Odyseusza. Jego postać symbolizuje szlachetność, gościnność i szacunek wobec obcych, co nadal jest doceniane i cenione w dzisiejszych czasach.

AKONTIOS I KIDYPPE

AKONTIOS I KIDYPPE to bohaterowie jednej z najbardziej znanych greckich historii miłosnych. Opisane są one między innymi przez Kallimacha, Owidiusza oraz Arysteneta.
W trakcie uroczystości w świątyni Artemidy na Delos, młody Akontios zakochuje się w pięknej Kidyppe od pierwszego wejrzenia. Aby przyciągnąć jej uwagę, rzuca jej do stóp jabłko, na którym wyrył słowa:

„Przysięgam na Artemidę, że poślubię Akontiosa”.

Kidyppe czyta te słowa i nieświadomie, wiąże się przysięgą, mimo że jest zaręczona z innym mężczyzną.
Po przysięganiu, Kidyppe zapada na chorobę, a wyrocznia delficka oznajmia jej ojcu, że jedynym lekarstwem dla niej jest małżeństwo z Akontiosem.

Ta opowieść stała się symbolem siły miłości i wytrwałości, oraz przekonania o mocy boskiej interwencji w sprawach ludzkich.

ANANKE

ANANKE to pojęcie z mitologii greckiej, które odnosi się do przeznaczenia, fatum lub losu.
Ananke była boginią personifikującą konieczność i nieodwracalność przeznaczenia w mitologii greckiej. Była uosobieniem tego, co musi się stać lub co jest nieuniknione.
W mitologii greckiej Ananke była często łączona z bogiem Chronosem, personifikacją czasu, jako jego towarzyszka lub partnerka.

Ananke symbolizowała nieuchronność i nieodwracalność wydarzeń. Jej obecność w życiu ludzkim wyrażała wiarę w nieuniknione siły losu, które decydowały o przebiegu wydarzeń i losach ludzi.
Pojęcie Ananke było głęboko zakorzenione w greckiej filozofii i literaturze, a także miało duży wpływ na postrzeganie życia i świata.

Nazwa Ananke pochodzi od greckiego słowa „anankē”, które oznacza „to, co musi być” lub „konieczność”. Łacińskim odpowiednikiem tego pojęcia jest „fatum”, które odnosi się do losu lub przeznaczenia.

Pojęcie Ananke miało duży wpływ na kulturę grecką, w tym na filozofię, literaturę, sztukę i religię. Stanowiło główny motyw w wielu mitach i tragediach greckich, ukazując ludzką walkę z nieuchronnością losu.

Filozofowie greccy, tacy jak Heraklit, często rozważali naturę Ananke i jej rolę w życiu ludzkim i wszechświecie.
Ananke często pojawiała się w literaturze i sztuce jako personifikacja konieczności i losu. Jej obecność była często przedstawiana w mitologicznych opowieściach, a także w sztuce wizualnej w postaci bogini lub symbolu.
Ananke jako bogini przeznaczenia i konieczności była istotnym elementem mitologii greckiej, symbolizującym nieuchronność losu i siłę decydującą o życiu i śmierci. Jej obecność w mitach i filozofii greckiej przyczyniła się do bogactwa i głębi myśli tego okresu.

ANATEMA

ANATEMA, pochodzące z greckiego „anathēma”, pierwotnie oznaczało coś poświęconego, a później, zwłaszcza w kontekście religijnym, stało się synonimem klątwy lub ekskomuniki.
W starożytnej Grecji „anathēma” odnosiło się do rzeczy poświęconych bogom, zarówno dobroczynnym, jak i złym. Rzeczy „anathēma” były często zawieszane w świątyniach jako ofiary dla bogów opiekuńczych lub jako przeklęte.

W kontekście chrześcijańskim „anatema” przekształciło się w ceremonię kościelną, która miała na celu wykluczenie osoby z Kościoła oraz klątwę na nią sprowadzoną przez biskupa lub innego duchownego.

Przeklęta osoba była wykluczona społecznie i duchowo, co miało być formą karania za herezję lub grzechy ciężkie.
W Biblii, zwłaszcza w Nowym Testamencie, słowo „anatema” pojawia się kilkakrotnie, często w kontekście klątwy na heretyków lub grzeszników.

Przykładem jest werset z 1. Listu do Koryntian 16:22, gdzie pojawia się fraza „Anathema sił”, oznaczająca

„Niech będzie przeklęty”,

co stanowi zakończenie listu jako ostrzeżenie przed ludźmi, którzy odrzucają wiarę chrześcijańską.

Anatema miała nie tylko duchowe skutki, ale także społeczne. Osoba obłożona klątwą mogła zostać wyłączona z życia społecznego i ekonomicznego społeczności, co często prowadziło do jej marginalizacji.

W dzisiejszych czasach, choć terminologia może się różnić, idee anatemy jako formy ekskomuniki lub klątwy wciąż istnieją w niektórych kościołach i wspólnotach religijnych.
Anatema, jako ceremonialna klątwa lub ekskomunika, odzwierciedlał powagę grzechów lub herezji w duchowej hierarchii i społeczności. Jej obecność w Biblii i praktyce kościelnej miała na celu utrzymanie porządku i dyscypliny w społecznościach religijnych.

AFRODYTA

AFRODYTA, w mitologii greckiej bogini miłości, piękna i płodności, była żoną Hefajstosa, boga kowali. Pomimo tego małżeństwa, znana była ze swoich licznych romansów, najbardziej znanym z Aresem, bogiem wojny. Hefajstos, choć kulawy, okazał się wyjątkowo zręczny, kiedy przyłapał Afrodyte i Aresa na gorącym uczynku, zastawiając na nich sieć i wystawiając ich na pośmiewisko pozostałych bogów.
Afrodyta miała wiele dzieci z różnymi partnerami. Z Aresem miała córkę Harmonię, a także synów Erosa, boga miłości, oraz Priapa. Z Anchizesem, trojańskim księciem, miała syna Eneasza, który odegrał ważną rolę jako bohater w epopei „Eneida” Wergiliusza i był uważany za przodka Rzymian. Z Hermesem miała syna Hermafrodyta, który stał się symbolem dwupłciowości.
Symbole związane z Afrodytą odzwierciedlają jej atrybuty miłości i piękna. Wśród nich są rośliny takie jak mirt i róża, owoce jak jabłko, oraz różne zwierzęta: jaskółka, gołąb, bażant, łabędź, wróbel, zając, kozioł i delfin. Te symbole często pojawiają się w sztuce i literaturze, podkreślając jej związek z naturą i pięknem.

ANTYGONA

ANTYGONA to córka Edypa i Jokasty, która po ojcu odziedziczyła skomplikowane dziedzictwo tragicznych wydarzeń rodzinnych. Jej bracia, Eteokles i Polinik, po śmierci Edypa, mieli się podzielić tronem w Tebach. Jednak doszło między nimi do konfliktu, w wyniku którego obaj zginęli, walcząc po przeciwnych stronach.
Nowy król Teb, Kreon, postanowił, że Eteokles, który bronił Teb przed atakiem, zostanie godnie pochowany, natomiast ciało Polinika, uznawanego za zdrajcę, zostanie pozostawione na pastwę ptaków i zwierząt . Antygona, siostra zmarłych braci, staje przed dylematem moralnym. Musi wybierać między posłuszeństwem prawu państwowemu a obowiązkiem rodzinnym i religijnym.Wbrew zakazowi Kreona, Antygona postanawia pochować brata, kierując się wyższym prawem moralnym i boskim. Kreon, dowiedziawszy się o czynie Antygony, skazuje ją na śmierć przez zamurowanie żywcem w grobowcu. Antygona popełnia samobójstwo w grobowcu. Jej śmierć prowadzi do kolejnych tragicznych wydarzeń w rodzinie królewskiej.

ACHERON

ACHERON to rzeka, która była uważana za granicę miedzy światem żywych a krainą zmarłych, Hadesem. Nazwa rzeki może pochodzić od greckich słów „achéa rhéon”, które oznaczają „rzekę smutku”. Acheron był jednym z głównych dopływów Styksu, innej ważnej rzeki Hadesu.
W mitologii, dusze zmarłych musiały przekroczyć Acheron, aby dotrzeć do podziemnego królestwa Hadesa. Rzeka ta symbolizowała granicę między życiem a śmiercią oraz przejście do zaświatów. W literaturze, takiej jak „Eneida” Wergiliusza, Acheron często jest używany jako symbol mrocznych sił lub jako metafora trudnych wyzwań. Jedna z najbardziej znanych linijek, „Flectere si nequeo superos, Acheronta movebo”, oznacza „Jeśli nie mogę nakłonić niebios, poruszę piekło”, co podkreśla determinację lub desperację w pokonywaniu przeciwności.