„W blasku 🟡Złotego Echa otwierają się bramy do krainy, gdzie słowa stają się światłem, a myśl przemienia się w objawienie. To przestrzeń, w której dawne głosy mędrców nie milkną, lecz rozbrzmiewają ponad czasem, niosąc wskazówki dla tych, którzy pragną zrozumieć sens życia i jego ukryte rytmy. Każda sentencja, choć krótka, jest jak iskra – rozświetla ciemność niewiedzy i prowadzi ku pełni.
Siedmiu Mędrców starożytnej Grecji, strażnicy mądrości i przewodnicy dusz, pozostawili po sobie słowa, które nie tracą blasku. Ich maksymy są jak złote nici, splatające przeszłość z teraźniejszością i przyszłością, przypominając, że prawda nie starzeje się, lecz dojrzewa wraz z człowiekiem. W Złotym Echie spotykamy ich nauki nie jako relikty minionych epok, lecz jako żywe objawienia – drogowskazy, które wciąż wskazują kierunek w labiryncie losu.
To Echo nie jest tylko wspomnieniem historii, lecz jej interpretacją i objawieniem. W jego świetle każdy krok staje się świadomy, każda decyzja nabiera znaczenia, a każde słowo – mocy. Złote Echo przypomina, że mądrość nie jest zamknięta w księgach, lecz żyje w sercach tych, którzy potrafią słuchać i dostrzegać jej obecność w codzienności.”
Siedmiu Mędrców Starożytnej Grecji: Pierwsi Nauczyciele Ludzkości
W VII i VI wieku p.n.e. w starożytnej Grecji wyłoniła się grupa mężów stanu, prawodawców i filozofów, których współcześni i potomni okrzyknęli „Mędrcami”. Nie tworzyli oni wspólnej szkoły, a ich pochodzenie było różne – od ateńskiego arystokraty po frygijskiego niewolnika. Łączyła ich jednak praktyczna mądrość życiowa (sophia), którą wyrażali w zwięzłych, genialnych sentencjach. Choć listy ich imion różnią się w zależności od źródła, kanoniczna lista obejmuje Siedmiu Mędrców. Byli oni pierwszymi głosami rozumu, którzy w miejsce boskich wyroczni postawili ludzką roztropność.
Ezop – Bajkowa Maska Prawdy
Ezop, legendarny bajkopisarz z Frygii, prawdopodobnie żył w VI wieku p.n.e. i według tradycji był niewolnikiem. Jego geniusz polegał na tym, że ludzkie przywary i słabości społeczne ukrył pod postaciami zwierząt. W świecie jego bajek lis jest chytry, mrówka pracowita, a wilk okrutny. Dzięki tej alegorii mógł w sposób bezpieczny i zrozumiały dla wszystkich krytykować niesprawiedliwość, głupotę i pychę.
Cytat (bajka „Lis i winogrona”)
„Dojrzałe grono winne wisiało na krzaku. Lis skakał, ile sił, by je uchwycić, ale nie mógł dosięgnąć. Wreszcie, odchodząc, rzekł: «Szkoda zachodu, bo i tak jest kwaśne»”.
[1]
Epimenides z Knossos – Śpiący Prorok
Epimenides był postacią bardziej legendarną niż historyczną, kapłanem i poetą z Krety. Według podania, jako chłopiec zasnął na 57 lat w świętej jaskini Zeza, a po przebudzeniu został obdarzony nadprzyrodzoną mądrością i darami profetycznymi. Jego sława była tak wielka, że Ateńczycy mieli go wezwać, by oczyścił miasto z zarazy.
Cytat (przypisywany):
„Kreteńczycy są zawsze kłamcami, złe bestie, leniwe brzuchy”.
Paradoksalnie, ten cytat, przytoczony w Nowym Testamencie (List do Tytusa 1:12), stał się podstawą słynnego „paradoksu kłamcy”.
[2]
Chilon ze Sparty – Laconiczna Mądrość
Jako efor w Sparcie, Chilon ucieleśniał lakoniczną mądrość Spartan. Jego maksymy koncentrowały się na rozwadze, umiarze i przewidywaniu konsekcji. To on miał wypowiedzieć słynne „Gnothi seauton” (Poznaj samego siebie), które później wyryto na świątyni w Delfach.
„Patrz końca”
– maksyma przypominająca, by oceniać wartość czynów po ich ostatecznych konsekwencjach, a nie po chwilowej przyjemności.
[3]
Tales z Miletu – Ojciec Filozofii
Tales, uznawany za pierwszego filozofa i naukowca Zachodu, szukał racjonalnego, a nie mitycznego wyjaśnienia świata. Twierdził, że zasadą (arche) wszystkiego jest woda. Jego podejście zapoczątkowało filozofię przyrody.
Cytat (przypisywany przez Arystotelesa):
„Wszystko jest z wody, z wody powstało i z wody się składa”.
[4]
Solon z Aten – Architekt Sprawiedliwości
Solon to postać historyczna, reformator i prawodawca, który położył podwaliny pod ateńską demokrację. Zniesienie długów (seisachtheia) i reformy polityczne miały na celu złagodzenie napięć społecznych i zapobieżenie tyranii.
Cytat (fragment elegii):
„Staram się dobrze służyć ojczyźnie, prawa dla dobrych i złych jednakie stanowiąc”.
[5]
Pittakos z Mytilene – Mierzący Władca
Pittakos był władcą Mityleny na Lesbos, który dobrowolnie zrzekł się władzy po ustabilizowaniu sytuacji w polis. Jego rządy były przykładem wcielania w życie głoszonej przez niego zasady umiaru.
„Znaj miarę we wszystkim”
– sentencja, która stała się jednym z fundamentów greckiej etyki.
[6]
Bias z Priene – Obrońca Sprawiedliwości
Bias słynął ze swojej uczciwości i talentu oratorskiego, którym posługiwał się, by bronić słusznych spraw. Jego pesymistyczna, lecz trafna sentencja o naturze ludzkiej wynikała z głębokiej obserwacji społeczeństwa.
„Większość ludzi jest zła”.
[7]
Pozostali Mędrcy
Listę uzupełniają:
- Kleobulos z Lindos, który głosił: „Umiar jest najlepszy”. [8]·
- Periander z Koryntu, tyran, którego maksyma „Bądź przezorny” odzwierciedlała jego styl sprawowania władzy. [9]
Dziedzictwo Mędrców
Siedmiu Mędrców nie tworzyło skomplikowanych systemów filozoficznych. Ich siłą była kondensacja głębokiej, praktycznej mądrości w formie zwięzłych, łatwych do zapamiętania reguł. Stoją oni na granicy mitu i logosu, mądrości objawionej i racjonalnej. Ich sentencje, takie jak „Poznaj samego siebie” czy „Nic w nadmiarze”, stały się kamieniem węgielnym całej późniejszej kultury i filozofii europejskiej, ucząc, że kluczem do dobrego życia jest rozwaga, samopoznanie i umiar.
„Tak jak złoto nie traci blasku mimo upływu czasu, tak i słowa Siedmiu Mędrców pozostają żywe, rozświetlając drogę kolejnym pokoleniom. Ich maksymy są jak kamienie milowe na ścieżce ludzkiego doświadczenia – proste, a zarazem głębokie, zakorzenione w codzienności, lecz otwarte na nieskończoność.
🟡Złote Echo przypomina, że mądrość nie jest zamknięta w przeszłości, lecz wciąż objawia się w teraźniejszości, gdy potrafimy słuchać i dostrzegać jej obecność. To dziedzictwo, które nie przemija, lecz staje się światłem prowadzącym przez labirynt wyborów i przeznaczenia.
W ciszy, w słowie, w czynie – Echo Mędrców trwa. A każdy, kto je usłyszy, staje się strażnikiem tej samej prawdy: że mądrość jest objawieniem, a objawienie – drogą ku pełni.”
📚Źródła :
Przypisy (Footnotes)
- <a id=”fn1″>[1]</a> Za: Bajki Ezopa, tłum. i oprac. na podstawie wydania „Aesop’s Fables”, przeł. różni, wyd. różne. Cytat za: Bajki Ezopa, „Lis i winogrona”.
- <a id=”fn2″>[2]</a> Biblia Tysiąclecia, List do Tytusa 1,12. Wydawnictwo Pallottinum, Poznań 2003. Por. także: Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, I, 109-115.
- <a id=”fn3″>[3]</a> Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, I, 3, 68-73. Przekład na podstawie I. Krońskiej, PWN, Warszawa 1984.
- <a id=”fn4″>[4]</a> Arystoteles, Metafizyka, 983 b 6–27. Przekład na podstawie K. Leśniaka, PWN, Warszawa 1983.
- <a id=”fn5″>[5]</a> Solon, Elegie, fr. 36. W: Poeci okresu archaicznego, przeł. J. Danecki, wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.
- <a id=”fn6″>[6]</a> Diogenes Laertios, op. cit., I, 4, 77-81.
- <a id=”fn7″>[7]</a> Tamże, I, 5, 82-88.
- <a id=”fn8″>[8]</a> Tamże, I, 6, 89-93.
- <a id=”fn9″>[9]</a> Tamże, I, 7, 94-100.
Bibliografia :
- 1. Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, Księga I, przeł. I. Krońska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984. (Główne źródło informacji biograficznych i sentencji Mędrców).
- 2. Arystoteles, Metafizyka, Księga Alfa, przeł. K. Leśniak, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983. (Źródło informacji o Talesie i jego koncepcji).
- 3. Platon, Protagoras, 342e-343b. (Wspomina o liście Siedmiu Mędrców i ich ofiarowaniu Apollonowi w Delfach swoich maksym).
- 4. Reale, Giovanni, Historia filozofii starożytnej, tom 1, przeł. E.I. Zieliński, Wydawnictwo KUL, Lublin 1999. (Opracowanie naukowe omawiające tło historyczne i znaczenie Mędrców).
- 5. Bajki Ezopa, tłum. i oprac. na podstawie różnych wydań, m.in. Aesop’s Fables, przeł. V.S. Vernon Jones, wyd. Barnes & Noble, 2003.
- 6. Biblia Tysiąclecia, Wydawnictwo Pallottinum, Poznań 2003. (Źródło cytatu z Epimenidesa).
- 7. Poeci okresu archaicznego, przeł. J. Danecki, wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 1999. (Zbiór zawierający fragmenty poezji Solona).
EZOP (gr. Αἴσωπος Aisopos) był greckim bajkopisarzem pochodzącym z Frygii w Azji Mniejszej.
Przyjmuje się, że żył w VI wieku p.n.e., za panowania Krezusa, według tradycji był niewolnikiem Jadmosa z Samos. Jego życie i twórczość są częściowo legendą, a daty urodzin i śmierci nie są znane.
Ezop jest uważany za twórcę bajki zwierzęcej, w której bohaterami są zwierzęta. Choć pierwszą znaną bajkę tego typu – „Jastrząb i słowik” – stworzył Hezjod, to Ezop kontynuował ten gatunek, tworząc moralizujące i satyryczne opowieści.
Jego bajki, pisane prozą, ukazywały ludzi pod postaciami zwierząt, a mimo pozornej zabawności zawierały gorzką prawdę i głęboką mądrość. Sokrates, według Platona, docenił Ezopa, uważając, że przypowieści powinny być spisywane, a nie tylko myśli. W swoich utworach Ezop wyśmiewał ludzkie zachowania i ukazywał ich słabości.
Chociaż oryginalne zbiory jego bajek nie przetrwały, to przypisywane mu opowieści zostały zebrane i zapisane przez Babriosa w II wieku w formie wiersza choliambicznego. Wersja łacińska tych bajek została wydana przez Fedrusa w I wieku. Ezop jest również wymieniany jako jeden z siedmiu mędrców. Jego wpływ na literaturę jest widoczny w dziełach takich jak „Bajki” Maksyma Planudesa czy utworach Jean de La Fontaine’a.
EPIMENIDES, znany również jako Epimenides z Knossos, był postacią zasłużoną dla starożytnej Grecji. Jego życie i działalność są otoczone legendami, a niektóre z tych opowieści są trudne do potwierdzenia historycznie. – Epimenides jest często wymieniany jako jeden z „siedmiu mędrców” starożytnej Grecji.
Ci mędrcy byli filozofami, wieszczami i myślicielami, którzy przyczynili się do rozwoju greckiej kultury i filozofii.
Ich dokładna liczba i tożsamość są jednak niepewne, a lista różni się w różnych źródłach.
Najbardziej znaną legendą związaną z Epimenidesem jest historia jego długiego snu w jaskini.
Według tej opowieści, jako młody pasterz, Epimenides wszedł do jaskini na Krecie i zasnął. Obudził się po 57 latach, obdarzony niezwykłą mądrością i zdolnością do przepowiadania przyszłości.
– Ta legenda jest często używana jako przykład paradoksu czasu i wieku.
– Epimenides był również kapłanem i poetą. Jego prace obejmowały hymny religijne i wiersze.
– Jego filozofia i nauki nie są tak dobrze udokumentowane jak u innych filozofów tego okresu, ale jego wpływ na kulturę i mitologię jest widoczny.
CHILON ZE SPARTY był eforem w latach 556-555 p.n.e. i jest powszechnie uznawany za jednego z siedmiu mędrców greckich.
Jego mądrość i rady były wysoko cenione w starożytnej Grecji. Oto kilka maksym i rad przypisywanych Chilonowi:
1. ,,Kamieniem (probierskim) złota probują, a złotem człowieka” – apoftegmat przypisany Chilonowi przez Diogenesa Laertiosa.
2. „Kochaj, jakbyś miał kiedyś znienawidzić; nienawidź, jakbyś miał kiedyś pokochać”– rada przypisywana Chilonowi.
3. ,,O umarłych (mów) tylko dobrze” (łac. *de mortuis nil nisi bonum*) – rada, którą Diogenes Laertios przypisuje Chilonowi, a Plutarch przypisuje Solonowi.
4. „Patrz końca” (Pamiętaj o końcu) – rada Chilona, która była podobno umieszczona na ścianie świątyni w Delfach.
Chilon jest również autorem maksymy „Znaj właściwy moment”, co wskazuje na jego zainteresowanie mądrością praktyczną i umiejętnością podejmowania decyzji we właściwym czasie.
CHACHAM to tytuł używany w społecznościach żydowskich, zwłaszcza wśród Żydów sefardyjskich, dla określenia rabina lub uczonego. W języku hebrajskim słowo „חָכָם” (hākhām) oznacza „mędrzec”. Tytuł ten jest także stosowany w odniesieniu do duchownych u Karaimów.
Chachamowie byli szanowani za swoją wiedzę religijną, interpretację prawa żydowskiego (halacha) oraz za mądrość w rozwiązywaniu problemów społecznych i religijnych.
Maksymy siedmiu mędrców to zbiór aforyzmów przypisywanych legendarnym greckim mędrcom, którzy żyli w VII i VI wieku p.n.e. Każdy z mędrców wniósł do tego zbioru jedną lub kilka sentencji, które miały służyć jako życiowe wskazówki. Oto przykłady maksym przypisywanych poszczególnym mędrcom:
1. TALES Z MILETU: „Poznaj samego siebie.”
2. SOLON Z ATEN: „Nic ponad miarę.”
3. CHILON ZE SPARTY: „Znaj właściwy moment.”
4. BIAS Z PRIENY: „Większość ludzi jest zła.”
5. PITTAKOS Z MITYLENY: „Cokolwiek czynisz, czyń roztropnie i przewiduj skutki.”
6. CLEOBULOS Z LINDOS: „Umiar jest najlepszy.”
7. PERIANDER Z KORYNTU: „Bądź przezorny.”
Te maksymy stanowiły podstawowe zasady mądrości i moralności w starożytnej Grecji i miały duży wpływ na etykę i filozofię.
Siedmiu Mędrców starożytnej Grecji, znanych również jako Siedmiu Mędrców Hellady, to grupa wybitnych filozofów, polityków i prawodawców z VII i VI wieku p.n.e., którzy byli cenieni za swoją mądrość i wkład w rozwój myśli greckiej. Ich dokonania miały ogromny wpływ na kształtowanie się kultury i filozofii greckiej, a ich nauki i maksymy przetrwały wieki.
Lista Siedmiu Mędrców, jaką podaje Platon w dialogu „Protagoras”, obejmuje następujące postacie:
Tales z Miletu (ok. 624 p.n.e. – ok. 546 p.n.e.) – pierwszy znany grecki filozof, matematyk i astronom, uważany za jednego z prekursorów filozofii przyrody.
Tales (Thales z Miletu) jest uznawany za jednego z pierwszych filozofów w tradycji zachodniej. Urodził się około 624 roku p.n.e. w Milecie (dzisiejsza Turcja). Był pionierem w myśleniu o naturze świata w sposób racjonalny, bez odwoływania się do mitologii. Jest znany przede wszystkim z tezy, że woda jest podstawową substancją wszechświata, co czyni go jednym z pierwszych, którzy próbowali wyjaśnić rzeczywistość za pomocą zasad przyrodniczych. Jako matematyk przypisuje mu się m.in. twierdzenie Talesa, dotyczące podobieństwa trójkątów, a jako astronom przewidział zaćmienie Słońca w 585 roku p.n.e.
Pittakos z Mytilene (ok. 640 p.n.e. – ok. 568 p.n.e.) – rządził miastem Mytilene na Lesbos i starał się ograniczyć władzę arystokracji, opierając swoje rządy na poparciu ludu.
Pittakos z Mytilene był jednym z Siedmiu Mędrców Starożytnej Grecji, a także politykiem i prawodawcą, który odegrał kluczową rolę w historii miasta Mytilene na wyspie Lesbos. Jako tyran (w starożytnym znaczeniu tego słowa, czyli władca, który przejął władzę w sposób niekonstytucyjny, niekoniecznie despota) rządził miastem przez około 10 lat, od ok. 590 p.n.e. do 580 p.n.e. Jego rządy miały na celu stabilizację sytuacji politycznej i społecznej w Mytilene, które zmagało się z konfliktami między arystokracją a ludem.Pittakos został wybrany na stanowisko „ajsymnety” – arbitra z nadzwyczajnymi uprawnieniami – co świadczy o zaufaniu, jakim darzyli go mieszkańcy. Dążył do ograniczenia wpływów arystokracji, wprowadzając reformy, które miały na celu zrównoważenie władzy i poprawę sytuacji zwykłych obywateli. Jednym z jego znanych praw było podwojenie kary za przestępstwa popełnione pod wpływem alkoholu, co miało odstraszać od nadużywania wina i związanych z tym ekscesów – świadectwo jego pragmatycznego podejścia do rządzenia.Oparł swoje rządy na poparciu ludu, co wyróżniało go na tle wielu współczesnych mu przywódców, często związanych z elitami. Po zakończeniu swojej kadencji Pittakos dobrowolnie zrezygnował z władzy, co dodatkowo umocniło jego reputację jako sprawiedliwego i umiarkowanego przywódcy. Jego mądrość znalazła odzwierciedlenie w licznych maksymach przypisywanych mu przez późniejszych autorów, takich jak „Znaj miarę we wszystkim” czy „Władza ujawnia człowieka”.
Bias z Priene (żył w VI wieku p.n.e.) – polityk i prawodawca, znany z mądrości i uczciwości.
Bias z Priene był jednym z tzw. Siedmiu Mędrców starożytnej Grecji, grupy filozofów, polityków i prawodawców cenionych za swoją mądrość i wkład w rozwój myśli oraz społeczeństwa. Pochodził z Priene, miasta w Jonii (dzisiejsza zachodnia Turcja), i zasłynął jako człowiek sprawiedliwy, elokwentny i rozważny.Jako polityk i prawodawca, Bias był znany z uczciwości oraz umiejętności mediacji w sporach. Przypisuje mu się wiele maksym i powiedzeń, które odzwierciedlały jego praktyczne podejście do życia i etyki. Jednym z najbardziej znanych cytatów przypisywanych Biasowi jest: „Większość ludzi jest zła” (gr. pleíones kakói eisi), co miało być realistyczną obserwacją natury ludzkiej, a nie pesymistycznym osądem. Inne źródła podają, że radził, by „nie spieszyć się z podejmowaniem decyzji, ale być wytrwałym w raz podjętych postanowieniach”.Historyczne przekazy o Biasie, głównie od autorów takich jak Diogenes Laertios czy Herodot, podkreślają jego działalność na rzecz dobra wspólnego. Na przykład, podobno odegrał kluczową rolę w obronie Priene przed zagrożeniami zewnętrznymi, używając nie tylko siły argumentów, ale i sprytnych strategii.
Solon z Aten (ok. 638 p.n.e. – ok. 558 p.n.e.) – słynny ateński prawodawca i reformator, który ukształtował prawa kształtujące demokrację ateńską.
Solon z Aten był jednym z najważniejszych postaci w historii starożytnej Grecji, uznawanym za ojca ateńskiej demokracji. Jako prawodawca i reformator przeprowadził szereg zmian, które miały na celu złagodzenie nierówności społecznych i ustanowienie bardziej sprawiedliwego systemu politycznego w Atenach.Jego reformy, znane jako „Seisachtheia” (dosł. „zrzucenie brzemion”), obejmowały m.in. anulowanie długów i uwolnienie obywateli, którzy popadli w niewolę z powodu zadłużenia. Solon wprowadził także podział społeczeństwa na cztery klasy majątkowe oparte na dochodach (pentakosiomedimnoi, hippeis, zeugitai i thetes), co pozwoliło na szerszy udział w życiu politycznym, choć wciąż ograniczony w porównaniu do późniejszej demokracji. Utworzył Radę Czterystu (Bule), która przygotowywała obrady Zgromadzenia Ludowego (Ekklesia), dając tym samym obywatelom większy wpływ na decyzje.Solon jest także znany z tego, że swoje prawa spisał, co było krokiem w kierunku bardziej przejrzystego systemu prawnego. Po wprowadzeniu reform rzekomo wyjechał z Aten na dziesięć lat, aby uniknąć nacisków na ich zmianę. Jego działania położyły fundament pod późniejsze, bardziej rozwinięte formy demokracji ateńskiej, które rozkwitły w V wieku p.n.e. za sprawą takich postaci jak Klejstenes czy Perykles.
Kleobulos z Lindos (żył ok. 600 p.n.e.) – tyrant Lindos, znany z zagadek wierszowanych i mądrości.
Kleobulos z Lindos (gr. Κλεόβουλος ὁ Λίνδιος, żył ok. 600 p.n.e.) był greckim poetą, prawodawcą i jednym z Siedmiu Mędrców starożytnej Grecji, choć jego status jako „tyrana” Lindos budzi pewne kontrowersje wśród historyków. Pochodził z miasta Lindos na wyspie Rodos i był synem Euagorasa. Wyróżniał się nie tylko mądrością, ale także siłą fizyczną i urodą, a według niektórych przekazów miał studiować filozofię w Egipcie.Jako władca Lindos, Kleobulos rządził w VI wieku p.n.e., a jego rządy często przedstawia się jako łagodniejsze niż typowa tyrania – bardziej w duchu oświeconego przywódcy niż despoty. Plutarch w traktacie „O E delfickim” krytykował go, twierdząc, że jego mądrość i reputacja wynikały bardziej z władzy i wpływów niż autentycznej cnoty. Niemniej jednak Kleobulos zyskał sławę dzięki swojej twórczości literackiej, w tym zagadkom wierszowanym (pisanych w heksametrze) oraz sentencjom filozoficznym. Jego córka, Kleobulina, również była znaną poetką, co świadczy o intelektualnym środowisku, w jakim się obracał.Jedną z najsłynniejszych zagadek przypisywanych Kleobulosowi jest ta o roku:„Jeden ojciec dwunastu ma synów, a z nich każdy córek ma trzydzieści, różniących się wyglądem. Jedne są białe, a drugie są czarne, lecz choć nieśmiertelne, wszystkie skończyć się muszą.”Rozwiązanie to rok (ojciec), miesiące (synowie) oraz dni (córki), gdzie „białe” i „czarne” odnoszą się do dnia i nocy.Do jego znanych maksym należy m.in. „Metron ariston” („Najlepsza jest miara” lub „Umiar jest najlepszy”), co odzwierciedla grecką myśl o harmonii i równowadze. Inne przypisywane mu powiedzenia to: „Kieruj myśl zawsze ku dobremu” czy „Nie rób niczego na siłę”. Kleobulos był także autorem epigramatu na grobie mitycznego króla Midasa:„Jam jest spiżowa dziewica: spoczywam na grobie Midasa. Dopóki wody płyną i drzewa się zielenią, tu trwać będę, opłakując Midasa zgon.” Jego grobowiec, znany jako „Grobowiec Kleobulosa”, znajduje się w Lindos i do dziś przyciąga uwagę turystów. Kleobulos zmarł w wieku około 70 lat, pozostawiając po sobie legacyjnego mądrość i poezję, które wpłynęły na kształtowanie greckiej kultury.
Myson z Chen (żył w VI wieku p.n.e.) – jeden z mniej znanych mędrców, którego niekiedy zastępowano w wykazach innymi postaciami, takimi jak Periander z Koryntu czy Anacharsis Scyta.
Myson z Chen (stgr. Μύσων ὁ Χηνεύς). to postać zaliczana do Siedmiu Mędrców starożytnej Grecji, choć jest jednym z mniej znanych przedstawicieli tej grupy. Informacje o nim są skąpe i pochodzą głównie z przekazów późniejszych autorów, takich jak Platon czy Diogenes Laertios. Platon w dialogu „Protagoras” wymienia go wśród siedmiu mędrców, zastępując nim bardziej kontrowersyjnego Periandra z Koryntu, co może sugerować, że cenił jego prostotę i mądrość życiową ponad polityczne ambicje innych. Myson pochodził z niewielkiej miejscowości Chene (Chenai), której dokładna lokalizacja pozostaje niepewna – różne źródła wskazują na góry Ojta we Ftiotydzie, Lakonię, Arkadię lub nawet Kretę. Był synem Strymona, opisywanego jako lokalny tyran, co kontrastuje z prostym życiem, jakie Myson prowadził. Diogenes Laertios podaje, że był zwykłym rolnikiem, co wyróżnia go na tle bardziej prominentnych mędrców, takich jak Solon czy Kleobulos, którzy działali w sferze politycznej lub intelektualnej elit. Ta skromność mogła być powodem, dla którego wyrocznia delficka uznała go za najmądrzejszego z ludzi. Według anegdoty, gdy scytyjski filozof Anacharsis odwiedził go latem i zastał przy naprawie pługa, zauważył, że to nie pora na orkę. Myson miał odpowiedzieć: „Ale pora na przygotowanie pługa” – co ukazuje jego praktyczną mądrość i dbałość o przygotowanie do pracy.Jego włączenie do grona Siedmiu Mędrców budziło pewne zdziwienie nawet w starożytności. Diogenes Laertios przytacza opowieść, że wyrocznia delficka, zapytana przez Anacharsisa o najmądrzejszego człowieka, wskazała Mysona, mówiąc: „Duch w nim jest bardziej do wzniosłych myśli sposobny”. Ta wzmianka podkreśla jego introspektywny, refleksyjny charakter, choć brak mu przypisanych słynnych maksym czy działań na wielką skalę. Niektóre źródła podają, że żył do 97 lat, co dodatkowo wyróżniałoby go wśród współczesnych.Myson pozostaje enigmatyczną postacią – symbolem mądrości wynikającej z prostego życia i pracy, a nie z politycznej władzy czy intelektualnego rozgłosu.
Chilon ze Sparty(żył ok. 555 p.n.e.) – spartański polityk, któremu przypisuje się militarne ukształtowanie społeczeństwa spartańskiego.
Chilon ze Sparty (gr. Χίλων ὁ Λακεδαιμόνιος, Chílōn ho Lakedaimónios) to postać historyczna, która odegrała istotną rolę w dziejach Sparty. Żył około 555 r. p.n.e., choć dokładne daty jego życia nie są precyzyjnie ustalone, co jest typowe dla tamtego okresu. Był jednym z Siedmiu Mędrców Grecji – grupy wybitnych myślicieli i polityków epoki archaicznej, do których zaliczano także Solona z Aten czy Talesa z Miletu. Jako spartański efor (urzędnik nadzorujący funkcjonowanie państwa), Chilon przypisywany jest do kluczowych reform, które wzmocniły militarny charakter społeczeństwa Sparty. Sparta w tamtym czasie była już znana z surowej dyscypliny i militaryzmu, ale Chilon, według tradycji, miał przyczynić się do dalszego ukształtowania jej ustroju. Przypisuje mu się m.in. umocnienie roli eforów jako organu kontrolującego królów i społeczeństwo, co zwiększyło stabilność polityczną państwa. Jego działania mogły być krokiem w kierunku pełnego rozwinięcia systemu agoge – rygorystycznego wychowania młodzieży, które stało się fundamentem spartańskiej potęgi militarnej. Historyczne źródła o Chilonie są jednak skąpe i często mieszają się z legendami. Informacje o nim pochodzą głównie z późniejszych przekazów, takich jak dzieła Herodota czy Diogenesa Laertiosa. Ten ostatni wspomina, że Chilon był autorem wielu maksym, np. „Poznaj samego siebie” (choć to powiedzenie przypisuje się też innym mędrcom) oraz że zmarł ze starości podczas igrzysk olimpijskich, obserwując sukces swojego syna.
Lista Siedmiu Mędrców Grecji nie była zawsze stała i różne źródła wymieniały różne postacie w tym gronie, w zależności od tradycji i epoki.
Periander z Koryntu i Anacharsis Scyta to dwie fascynujące osobowości, które czasami pojawiają się wśród tych wybitnych mędrców, obok takich stałych postaci jak Chilon ze Sparty, Solon z Aten czy Tales z Miletu.
Periander z Koryntu
Periander (gr. Περίανδρος, Periandros) był tyranem Koryntu, rządzącym w latach ok. 627–587 p.n.e. Uznawany jest za jedną z bardziej kontrowersyjnych postaci wśród Siedmiu Mędrców. Z jednej strony był władcą, który przyczynił się do rozkwitu gospodarczego i kulturalnego Koryntu – wspierał handel, rozbudował porty i wprowadził stabilną walutę. Z drugiej strony źródła, takie jak Herodot, przedstawiają go jako despotę, który stosował brutalne metody, by utrzymać władzę, np. mordując politycznych przeciwników czy nawet własną żonę, Melissę (choć niektóre relacje sugerują, że było to niezamierzone). Jego mądrość miała charakter praktyczny – przypisuje mu się powiedzenie „Ćwiczenie prowadzi do doskonałości” i rady dotyczące skutecznego rządzenia, jak utrzymywanie równowagi między surowością a sprawiedliwością. Jego włączenie do grona Siedmiu Mędrców budziło jednak spory, bo tyrania kłóciła się z ideałem umiaru i harmonii, jaki kojarzono z innymi mędrcami.
Anacharsis Scyta
Anacharsis (gr. Ἀνάχαρσις) to z kolei postać bardziej egzotyczna i enigmatyczna. Był Scytą – nomadą z terenów dzisiejszej południowej Rosji i Ukrainy – który w VI w. p.n.e. miał przybyć do Grecji, zafascynowany jej kulturą. Tradycja przypisuje mu niezwykłą bystrość umysłu i zdolność do obserwacji. Anacharsis miał krytykować greckie zwyczaje z perspektywy outsidera, co czyniło go wyjątkowym wśród mędrców. Na przykład Diogenes Laertios wspomina, że porównywał prawa do pajęczyn – łapią słabych, a silni je przerywają. Jego obecność w gronie Siedmiu Mędrców jest jednak dyskusyjna, bo niektóre źródła traktują go bardziej jako symbol mądrości „barbarzyńskiej” niż pełnoprawnego członka tej grupy. Grekom imponowała jego prostota i filozoficzne podejście do życia, np. powiedzenie, że „rynek to miejsce, gdzie ludzie oszukują się nawzajem”.
Kanon Siedmiu Mędrców nie był sztywny – Platon w dialogu „Protagoras” podaje jedną wersję (z Talesem, Pittakosem, Biasem, Solonem, Kleobulosem, Mysonem i Chilonem), ale inni autorzy, jak Diodor Sycylijski czy późniejsi rzymscy pisarze, wymieniają Periandra, Anacharsisa, a nawet innych, jak Epimenides z Krety. Ta płynność pokazuje, że „Siedmiu Mędrców” to bardziej ideał mądrości i wpływu niż ścisłe historyczne zestawienie.
Mędrcy ci byli znani z formułowania maksym i sentencji, które miały służyć jako przewodnik moralny i etyczny dla ludzi. Ich nauki były praktyczne i miały na celu przekazanie mądrości życiowej, która mogłaby być stosowana w codziennym życiu. Ich wpływ rozciągał się również na rozwój Złotego Wieku klasycznej Grecji, a ich myśl filozoficzna i polityczna wciąż wywiera wpływ na współczesną kulturę i myśl.
Siedmiu Mędrców jest często przywoływanych jako symbol mądrości i cnoty, a ich nauki są nadal aktualne i inspirujące dla wielu ludzi na całym świecie. Maksymy, znane również jako sentencje delfickie, to zbiór krótkich przysłów, które miały zostać wyryte na steli stojącej przed świątynią Apollona w Delfach. Są to najstarsze dydaktyczne teksty mądrości greckiej, niezwykle lapidarne, większość składa się z 2–3 słów.
Tradycja przypisuje wybór maksym siedmiu mędrcom starożytnej Grecji, takim jak Solon z Aten, Bias z Prieny, Pittakos z Mityleny, Tales z Miletu, Kleobulos z Lindos, Myzon z Chen i Chilon ze Sparty. Mieli oni spotkać się w Delfach na początku VI w. p.n.e. i spośród istniejących przysłów wybrać najlepsze, jako przewodnik etyczny dla Hellady.
– Znaj właściwy czas
– Bądź sobą
– Oskarżaj obecnego
– Wiedząc mów
– Władaj sobą
– Ćwicz rozum
– Zabiegaj o chwałę
– Stroń od cudzego
– Nic w nadmiarze
– Módl się o możliwe
– Szanuj siebie
Do maksym zalicza się też słynne Poznaj samego siebie (gr. γνῶθι σεαυτόν), choć znajdowało się na frontonie świątyni, nie na steli.
Maksymy te zawierają podstawowe reguły etyczne świata helleńskiego i były używane do nauki pisania i czytania dla początkujących.
Z marzeń i snów 