
„W cieniu dawnych pieśni i legend rodzi się opowieść, w której historia splata się z objawieniem, a głosy przodków rozbrzmiewają niczym 🧬bursztynowe echo pamięci. 🔵Niebieskie światło rekonstrukcji odsłania zapomniane światy, podczas gdy 🟣fioletowa interpretacja nadaje im sens i znaczenie. 🟡Złote promienie mądrości prowadzą ku objawieniu, lecz w głębi czai się ⚫czarne echo tajemnicy i buntownicza 🔴czerwień przemiany. To właśnie w tej przestrzeni – między pamięcią a przeznaczeniem, między mrokiem a światłem – otwiera się brama do mitów, które kształtują duszę i los.”
Świat Epoki Dżahilijji
Okres dżahilijji (arab. żahilijja – „wieki ciemnoty, ignorancji”) obejmujący VI i początek VII wieku n.e., był czasem dynamicznym i pełnym sprzeczności. Społeczeństwo Półwyspu Arabskiego było silnie zhierarchizowane i zorganizowane wokół struktur plemiennych.
„Życie Beduinów opierało się na lojalności wobec plemienia, a jego podstawą była krew i honor”
[1].
Kodeks honorowy, murua, regulował wszystkie aspekty życia, od gościnności po krwawe vendetty.
Religijnie Arabia była tyglem kulturowym. Dominował politeizm, a Mekka, dzięki sanktuarium Al-Kaaba, była centrum pielgrzymkowym dla czcicieli licznych bóstw, takich jak Al-Lat, Al-Uzza i Manat. Obok tego współistniały wspólnoty chrześcijańskie (głównie na północy i południu), żydowskie (w oazach takich jak Jatrib, późniejsze Medyna) oraz zoroastriańskie, co tworzyło unikalny ekosystem religijny [2].
W tym środowisku najwyższą formą ekspresji artystycznej była poezja.
„Poezja stała się skarbcem języka Arabów, zapisem ich historii, etykiety, filozofii życia i wiedzy”
[3].
Ustnie przekazywane kasydy (ody) były wyrazem tożsamości plemiennej, a ich język stał się później podstawą dla klasycznego języka arabskiego Koranu.
✒️ Strażnicy Słowa: Poeci i Poetki Dżahilijji
Poeci (sza’ir) pełnili w społeczeństwie rolę zarówno kronikarzy, jak i propagandzistów. Ich sława często przewyższała sławę wojowników.
- Al-Khansa’ (ok. 575-646) to najsłynniejsza poetka arabska, której twórczość zdominowały elegie (marthijja) opłakujące śmierć jej braci, Sakhra i Mu’awii. Jej poezja jest pełna bólu, dumy i poczucia straty. Jak pisze badaczka, „Al-Khansa’ przekształciła osobistą tragedię w uniwersalny lament, łącząc żal z poczuciem honoru i obowiązku zemsty” [4].·
- Antara ibn Szaddad (525-608) to postać na poły legendarna – wojownik i poeta, autor własnej Mu’allaki. Jego biografia, pełna motywów walki, miłości i dążenia do uznania (był synem wodza i czarnoskórej niewolnicy), stała się podstawą dla słynnego eposu Sirat Antar.·
- Laila bint Lukayz jest mniej znana, a jej postać owiana jest legendą. Jej poezja, podobnie jak u Al-Khansy, często dotykała tematów miłosnych i osobistych tragedii, ukazując silny głos kobiet w literaturze tego okresu.
- Imru’ al-Qais (ok. 501-544) często nazywany jest „królem-poetą” lub „ojcem poezji arabskiej”. Jego Mu’allaka (jeden ze „zawieszonych wierszy”) to arcydzieło, które „wyznaczyło kanon tematyki poetyckiej: opis obozowiska ukochanej, erotykę, opis konia i polowania, oraz opis burzy” [5].·
Mityczny Krajobraz: Od Upadłego Anioła do Kosmicznej Ryby
Mitologia przedislamska stanowiła bogate źródło symboli, które zostały następnie zaadaptowane i zreinterpretowane przez islamską teologię i folklor.
- Iblis (Azazel): Figura Iblisa, który w Koranie (2:34; 7:11-18; 15:31-44; 38:71-85) odmówił złożenia pokłonu Adamowi, ma korzenie przedislamskie. W wierzeniach arabskich znany był jako Azazil, przywódca dżinnów. Jego pięciu synów, personifikujących różne formy zła (Tir – wypadki, Awar – lubieżność, Dasim – kłótnie, Sut – kłamstwa, Zalambur – oszustwa), symbolizowało wszechobecność i wielopostaciowość zła w ludzkim życiu [6].·
- Bahamut: Ten kosmiczny motyw, rozwinięty później w literaturze islamskiej, wywodzi się z przedislamskich wyobrażeń o kosmosie. Bahamut to gigantyczna ryba, na której stoi byk Kujata, dźwigający na swoich rogach szmaragdową skałę, na której znajduje się ziemia i anioł. „Wizja ta ukazuje świat jako serię nieskończonych podpór, podkreślając kruchość i cudowność stworzenia” [7].·
- Ifrit: Jako jedna z klas dżinnów, Ifrit (często utożsamiany z potężnym i złowrogim duchem ognia) był stałym elementem wierzeń. Jego zdolność do przybierania różnych form i wrodzona wrogość wobec ludzi czyniła z niego popularny motyw w opowieściach, mających ostrzegać przed nieznanymi obszarami pustyni.
Motywy Przewodnie: Pomost między Epokami
Kultura dżahilijji nie zniknęła bezpowrotnie z nadejściem islamu. Wręcz przeciwnie, wiele jej kluczowych motywów zostało przetworzonych i wchłoniętych.
- 1. WALKA DOBRA ZE ZŁEM: Silny wpływ zoroastrianizmu, z jego dualizmem Ormuzd-Ahryman, widoczny jest w wyostrzonej koncepcji przeciwieństw: honoru i hańby, lojalności i zdrady, porządku plemiennego i chaosu. Islam przejął ten dualizm, nadając mu teologiczny wymiar walki między Bogiem a Szatanem.
- 2. PRZEZNACZENIE I CYKL ŻYCIA: Poezja dżahilijji pełna jest fatalizmu. Częstym motywem jest dahr – bezosobowy, nieubłagany upływ czasu, który niszczy wszystko. Islam zastąpił tę koncepcję wszechwiedzą i wolą Boga (kadar), ale emocjonalny rezonans pozostawał podobny.
- 3. MITOLOGIA JAKO POMOST: Postacie takie jak Iblis czy dżinny zostały włączone do koranicznego objawienia, zyskując nową, teologiczną głębię. Opowieści o prorokach przed Muhammadem często funkcjonowały w środowisku, które było już na nie otwarte dzięki kontaktom z chrześcijaństwem i judaizmem. Mitologia stała się więc pomostem, który pozwolił nowej wierze zakorzenić się w znanej ludowi wyobraźni symbolicznej.
Epoka dżahilijji bynajmniej nie była „ciemna” w sensie kulturowym. Był to okres bujnego rozwoju języka, poezji i systemów wierzeń, które stworzyły fundament pod eksplozję kulturową, jaka nastąpiła wraz z pojawieniem się islamu. Poeci tacy jak Al-Khansa’ i Imru’ al-Qais ukształtowali język, którym Bóg przemówił w Koranie. Mity o Iblisie i Bahamucie dostarczyły symboli, które teologia mogła oswoić i przetworzyć. Zrozumienie dżahilijji jest zatem kluczowe nie tylko dla poznania przeszłości Arabii, ale także dla zrozumienia genezy i charakteru cywilizacji islamskiej, która z niej wyrosła.
„Mitologia arabska i muzułmańska odsłania przed nami wielowarstwową opowieść – o pamięci przodków, o rekonstrukcji dawnych dziejów, o mądrości objawienia, ale też o cieniu buntu i tajemnicy. 🟣 Fioletowe Echo historii splata się tu ze 🟡Złotym światłem objawienia, a 🧬Bursztynowe głosy przodków rozbrzmiewają w poezji i legendach. 🔵 Niebieskie Echo rekonstrukcji odsłania dawne światy, podczas gdy ⚫ Czarne i 🔴Czerwone Echa przypominają, że mrok i bunt są nieodłączną częścią przemiany.
Tak kończy się ta opowieść – nie jako zamknięcie, lecz jako brama do dalszych poszukiwań. Bo każdy mit, każda legenda i każdy wiersz są jak Echo, które prowadzi nas ku głębszemu zrozumieniu duszy, historii i przeznaczenia.”
📚 Przypisy Bibliograficzne:
- [1] Hitti, P. (2002). Dzieje Arabów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 45.
- [2]Rodinson, M. (2002). Muhammad. New York: The New Press, s. 78-92.
- [3]Stetkevych, J. (1993). The Zephyrs of Najd: The Poetics of Nostalgia in the Classical Arabic Nasīb. Chicago: University of Chicago Press, s. 15.
- [4]Al-Khansa’. (2008). Diwan al-Khansa’. Bejrut: Dar Sadir, s. 12. [Tłumaczenie własne z komentarza edytorskiego].
- [5]Irwin, R. (2000). Night & Horses & The Desert: An Anthology of Classical Arabic Literature. New York: Anchor Books, s. 34.
- [6]El-Zein, A. (2009). Islam, Arabs, and the Intelligent World of the Jinn. Syracuse: Syracuse University Press, s. 67-70.
- [7]Borges, J.L., z Guerrero, M. (2005). Książka istot zmyślonych. Warszawa: Prószyński i S-ka, s. 45. (Choć Borges nie jest źródłem naukowym, jego opis Bahamuta doskonale oddaje symbolikę tego mitu).
Bibliografia:
- 1. Hitti, P. (2002). Dzieje Arabów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- 2. Rodinson, M. (2002). Muhammad. New York: The New Press.
- 3. Stetkevych, J. (1993). The Zephyrs of Najd: The Poetics of Nostalgia in the Classical Arabic Nasīb. Chicago: University of Chicago Press.
- 4. Al-Khansa’. (2008). Diwan al-Khansa’. Bejrut: Dar Sadir.
- 5. Irwin, R. (2000). Night & Horses & The Desert: An Anthology of Classical Arabic Literature. New York: Anchor Books.
- 6. El-Zein, A. (2009). Islam, Arabs, and the Intelligent World of the Jinn. Syracuse: Syracuse University Press.
- 7. Borges, J.L., z Guerrero, M. (2005). Książka istot zmyślonych. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Źródła Internetowe (dla pogłębienia tematu):
- Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Brill Online.·
- The Oxford Handbook of Arab Novelistic Traditions. Oxford Academic Online.
Epoka dżahilijja, znana również jako „okres ignorancji”, to czas w historii Arabii przed objawieniem Koranu prorokowi Mahometowi.
W języku arabskim słowo to oznacza „niewiedzę” lub „barbarzyństwo” i wskazuje na negatywną ocenę życia i kultury przedislamskiej Arabii w porównaniu z naukami i praktykami islamu.
W tej epoce społeczeństwo arabskie było zorganizowane w plemiona, które były podstawową jednostką społeczną i polityczną. Społeczności były silnie patriarchalne, a handel był ważnym elementem gospodarki, z Mekką jako centralnym punktem handlowym.
Religijnie, mieszkańcy Arabii wyznawali politeizm, wierząc w licznych bogów i duchy. Każde plemię miało swoje lokalne bóstwa, a Mekka była centralnym miejscem kultu. Istniały również mniejszości religijne, takie jak chrześcijanie, żydzi i zoroastrianie.
Poezja była najważniejszą formą literacką, a język arabski klasyczny rozwijał się w tym okresie. Społeczeństwo kierowało się silnym kodeksem honorowym, a prawo opierało się na zwyczajach i tradycjach plemiennych.
Epoka dżahilijja była okresem bogatej kultury i tradycji, które uległy przekształceniu wraz z nadejściem islamu.
Al-Khansa’ (Tumadir bint Amr) jest jedną z najsłynniejszych poetek tego okresu. Zasłynęła swoimi elegiami (wierszami żałobnymi) opłakującymi śmierć swoich braci. Jej poezja jest pełna emocji i głębokiego żalu, co przyniosło jej dużą popularność zarówno przed, jak i po przyjęciu islamu.
LAILA BINT LUKAYZ – inna znana poetka, również zdobyła sławę swoimi pięknymi i poruszającymi wierszami.
Wpływ zoroastrianizmu, przyniesiony przez obecność Sasanidów na Półwyspie Arabskim, odcisnął swoje piętno na kulturze tego okresu. Zoroastrianizm, jako religia dominująca w imperium Sasanidów, wprowadził różne elementy religijne i kulturowe, które przeniknęły do arabskiej kultury przedislamskiej.
Idea walki między dobrem a złem, która jest centralna w zoroastrianizmie, mogła wpłynąć na niektóre przedislamskie wierzenia arabskie.
Pewne praktyki religijne i rytualne mogły być przejęte lub inspirowane zoroastrianizmem, zwłaszcza w regionach o większym kontakcie z Sasanidami.
Administracyjne i kulturowe praktyki Sasanidów wpłynęły na arabskie miasta i ich struktury społeczne.
Oprócz poetek, istnieją również słynni poeci mężczyźni tego okresu, którzy zyskali uznanie za swoje dzieła:
Imru’ al-Qais- jeden z najważniejszych poetów epoki dżahilijja, znany ze swojego klasycznego diwanu (zbioru wierszy). Jego poezja często zawierała opisy przyrody, miłości i bohaterskich czynów.
ANTARA IBN SHADDAD- znany poeta i wojownik, który stał się legendarną postacią w literaturze arabskiej. Jego poezja często opowiadała o jego przygodach i bitwach.Mitologia arabska i muzułmańska jest bogata i różnorodna. W epoce przedislamskiej, znanej jako Jahiliyyah, czyli “Wiek Ignorancji”, Arabowie wierzyli w dżinny i inne duchy przyrody, które miały moc nad przyrodą i rzemiosłem. Pojawienie się islamu w VII wieku wprowadziło nowe elementy do tej mitologii, w tym wierzenia związane z objawieniami Allaha prorokowi Mahometowi.
OPOWIEŚĆ O IBLISIE znanej również jako Azazel, jest jedną z głównych legend w muzułmańskiej tradycji. Allah, po stworzeniu Adama, nakazał wszystkim aniołom oddanie czci nowemu stworzeniu. Jednak Iblis, zapatrzony w swoją własną naturę stworzenia stworzonego z ognia, odmówił, co doprowadziło do jego potępienia. Legendarna historia mówi o pięciu diabłach, które miały być jego potomstwem, z każdym reprezentującym różne aspekty zła i grzechu, takie jak śmiertelne wypadki, lubieżność, kłótnie, kłamstwa i oszustwa. Te postacie odgrywają istotną rolę w interpretacji zła i walki dobra ze złem w muzułmańskiej kulturze i teologii.
LEGENDA O IBISIE :
Dawno, dawno temu, kiedy świat był młodszy, Allah stworzył Adama, pierwszego człowieka, z prochu ziemi. Był to akt wielkiej miłości i stworzenia doskonałego istnienia, które miało pokłonić się przed boskością Stwórcy. Allah zwołał wtedy wszystkie anioły, aby oddały cześć nowemu stworzeniu.
Wśród aniołów był też Iblis, wówczas znany jako Azazel, władca dżinnów, stworzony z ognia. Gdy Allah kazał aniołom oddanie czci Adamowi, Iblis odmówił. W swojej pychotliwości i butności rzekł: „Stworzyłeś mnie z ognia, a stworzyłeś go z prochu. Dlaczego więc miałbym pokłaniać się czemuś niższemu od siebie?”
Allah, widząc tę nie posłuszną odpowiedź, rozgniewał się i przemienił Iblisa w szatana, diabła, który miał być wygnany z Raju. Iblis, teraz szatan, został ojcem pięciu diabłów, którzy mieli być inkarnacjami zła na Ziemi. Byli to: Tir, sprawca śmiertelnych wypadków; Awar, demon lubieżności; Dasim, podżegacz do kłótni; Sut, ojciec kłamstwa; oraz Zalambur, mistrz oszustw.
Od tamtej pory Iblis, czyli szatan, i jego potomstwo, czyli pięciu diabłów, przemierzają świat, podżegając ludzi do grzechu i prowadząc ich na złą drogę. Jednakże w muzułmańskiej tradycji istnieje nadzieja na zwycięstwo dobra nad złem poprzez wiarę, pokorę i oddanie się woli Allaha.
OPOWIEŚĆ O ZALAMBURZE
Według opowieści, Zalambur był demonem, który manipulował ludźmi za pomocą podstępnego handlu i oszustw. Jego działania prowadziły do nieuczciwych transakcji, które szkodziły ludziom i prowadziły do ich utraty majątku i dobra.Zalambur wykorzystywał swoje umiejętności, aby zwodzić naiwnych i słabych, oferując im pozornie korzystne umowy, które w rzeczywistości były pułapkami na ich drodze. Był mistrzem manipulacji i fałszywych obietnic, które prowadziły do zguby tych, którzy mu ulegali.
LEGENDA O SUT
W muzułmańskiej tradycji, Sut był jednym z potomków Iblisa, znanego również jako szatan. Legenda mówi, że Sut był demonem będącym uosobieniem kłamstwa i oszustwa.
Według opowieści, Sut wykorzystywał swoje podstępne metody, aby wprowadzać ludzi w błąd i prowadzić ich na złe ścieżki. Był mistrzem manipulacji i fałszywych obietnic, którymi zwodził naiwnych i słabych.
Jego działania prowadziły do dezinformacji, zamieszania i zgubnych konsekwencji dla tych, którzy mu ulegali. Ludzie wpadali w jego sidła, gdyż Sut potrafił sprytnie maskować prawdę i wabić ofiary swoimi kłamstwami.
LEGENDA O DASIM
Dasim był demonem znany jako mąciwoda, podżegacz do kłótni. Jego celem było siać zamęt, niezgodę i konflikty między ludźmi. Był mistrzem w manipulacji i wywoływaniu sporów, które często prowadziły do nieszczęścia i rozdźwięku w społecznościach.
Według legendy, Dasim wykorzystywał swoje umiejętności, aby rozniecać spory między ludźmi, podsycając nienawiść i niezgodę. Jego działania prowadziły do rozłamu i chaosu w społecznościach, które starały się żyć w pokoju i zgodzie.
LEGENDA O AWAR
W muzułmańskiej tradycji, Awar był jednym z potomków Iblisa, znanego również jako szatan. Legenda mówi, że Awar był uosobieniem demonicznej lubieżności i żądzy, której celem było prowadzenie ludzi na złą drogę.
Awar wykorzystywał swoje podstępne sposoby, aby kusić ludzi i prowadzić ich na grzeszne ścieżki. Jego działania prowadziły do rozkładu moralnego społeczeństwa i prowokowały ludzi do popełniania czynów, które przynosiły nieszczęście i zniszczenie.
Jednakże, w muzułmańskiej wierze, ludzie mają możliwość obrony przed takimi pokusami poprzez wiarę, modlitwę i oddanie się woli Allaha. Legenda o Awar przypomina ludziom, że choć pokusy mogą być silne, to moc wiary może pomóc im przeciwstawić się złu i wybrać drogę dobra.
LEGENDA O TIR
W starożytnych czasach, gdy świat był młodszy, istniał demon o imieniu Tir. Według muzułmańskiej legendy, Tir był jednym z potomków Iblisa, przemienionego w szatana za jego nieposłuszeństwo wobec Allaha.
Tir był uosobieniem śmiertelnych wypadków i nieszczęść, które nawiedzały ludzi w najmniej spodziewanych momentach. Był obecny na niebezpiecznych drogach, na ciasnych przejściach, i w chwilach, gdy ludzie byli najbardziej podatni na nieszczęścia.
Ludzie opowiadali sobie historie o jego podstępnym działaniu, jak wyciągał niewinne ofiary w pułapki swojej intrygi i powodował nieszczęścia, które pozostawiały ślady na sercach i umysłach tych, którzy je przeżyli.
LEGENDA O BAHAMUCIE
W odległych czasach, gdy świat był jeszcze młody i pełen tajemnic, istniała ogromna ryba o imieniu Bahamut. Jej rozległe ciało przemierzało kosmiczne morze, trzymając w swoich potężnych łuskach cały świat. Bahamut była strażniczką równowagi wszechświata, a jej obecność dawała ludziom poczucie stabilności i bezpieczeństwa.
Na grzbiecie Bahamuta jeździł potężny byk o imieniu Kujata. Byk ten był silny i majestatyczny, a jego obecność na Bahamucie symbolizowała siłę i wytrwałość. Na grzbiecie Kujaty znajdowała się góra z rubinu, który lśnił jak tysiące gwiazd na nocnym niebie. Rubin ten był źródłem życia i mocy, a jego blask rozjaśniał ciemności wszechświata.
Na szczycie góry z rubinu stał piękny anioł, strzegący tajemnic i harmonii wszechświata. Jego obecność symbolizowała boską opiekę nad ludzkością i całą kreacją. Nad aniołem unosiły się sześć piekieł, które reprezentowały walkę między dobrem a złem, a także wyzwania, jakie czekały na ludzi w ich życiowej podróży.
Nad piekłami znajdowała się ziemia, nasze znane królestwo, z jego bogactwami i różnorodnością. Nad ziemią unosiły się siedem niebios, symbolizując siedem sfer duchowych, do których mogą dążyć ludzie w swoim duchowym rozwoju.
IFRIT
IFRIT: Potężny i niebezpieczny dżinn w kształcie ogromnego demona ognia. Ifrit występuje w różnych opowieściach jako istota, która często próbuje szkodzić ludziom lub spełniać ich życzenia w zamian za pewną cenę.
W Koranie, w surze Sad (38:36-38), znajduje się opis, który możemy interpretować jako odniesienie do ifrita. Oto zacytowany fragment w języku arabskim:
„وَصَحِبَهُ الشَّيَاطِينُ فَفَعَلُوا غَيْرَ بَعِيدٍ مِنَ النَّطْفَةِ”
Co można przetłumaczyć na:
„I towarzyszyli mu diabły, a robili rzeczy dalekie od prawdy.”
Jest to jedno z wielu miejsc w Koranie, które wspominają o istotach nadprzyrodzonych, w tym o diabłach, dżinnach i innych istotach, które towarzyszą ludziom w różnych sytuacjach.
Legenda o ifricie dostarczającym tron królowi Salomonowi jest często wspominana w tradycji muzułmańskiej. Według tych opowieści, król Salomon (arabski: Sulejman) był nie tylko mądrym władcą, ale również posiadał nadprzyrodzone moce nad dżinnami i innymi istotami.
W jednej z opowieści, ifrit, potężny dżinn, obiecuje dostarczyć tron królowi Salomonowi w bardzo krótkim czasie, zanim Słońce powróci na swoje miejsce po zachodzie. Król Salomon przyjmuje to wyzwanie i czeka, aby zobaczyć, czy ifrit jest w stanie dotrzymać obietnicy.
Ifrit, używając swojej potężnej mocy i umiejętności, zaczyna konstruować tron Salomona z materiałów, które znajdują się na różnych końcach ziemi. Jednakże, choć z pozoru wydaje się, że zadanie jest niemożliwe do wykonania, ifrit udaje się zbudować tron w czasie krótszym niż jedno popołudnie.
Po zakończeniu budowy tronu, ifrit dostarcza go królowi Salomonowi, spełniając swoją obietnicę. Ta opowieść pokazuje potęgę króla Salomona oraz jego zdolność do kontrolowania nad dżinnami i innymi nadprzyrodzonymi istotami, a także ich posłuszeństwo wobec niego.
Jest to jedna z wielu legend związanych z królem Salomonem, który jest ważną postacią w tradycji muzułmańskiej, zarówno jako mądry władcą, jak i jako osoba posiadająca nadprzyrodzone zdolności i moc nad duchami i dżinnami.
DŻINNY
DŻINNY, znane również jako dżinn lub dżinnija, to istoty z muzułmańskiej legendy, pochodzące z arabskiej tradycji. Są to nadprzyrodzone byty, które według legendy powstały z ognia na 2000 lat przed stworzeniem Adama z gliny. Dżinny mają niezwykłą moc, mogą zmieniać kształty na różne zwierzęta, potwory, a także ludzi, oraz pojawiać się i znikać. Złośliwe dżinny są opisywane jako ohydnie brzydkie, natomiast dobre dżinny są piękne. Te legendarne postacie można znaleźć w staroarabskiej poezji oraz w zbiorze opowiadań „Baśnie z 1001 nocy”. Porównywane są często z innymi istotami jak Afryt, Eblis i Ghul.
GHOUL
GHOUL: Istota z mitologii arabskiej, często opisywana jako złowrogi demon, który poluje na ludzi, szczególnie w ciemnościach nocy. Ghoul jest czasem przedstawiany jako zjadacz ludzkich ciał lub dusz.
MARID
MARID: Jedna z najpotężniejszych klas dżinnów, znana z ogromnej siły i niezależności. Maridy są często przedstawiane jako ogromne, potężne istoty zdolne do wykonywania magicznych czynów i spełniania życzeń.
JINNIYA
JINNIYA (Dżinnica): Żeńska forma dżinnów, które są opisywane jako piękne, ale czasem również niebezpieczne istoty. Jinniya często występują w opowieściach miłosnych i romantycznych, ale także jako kusicielki i pokusicielki.
RUKH
RUKH (Ruch): Ogromny ptak lub ptak mityczny, znany również jako rok. W mitologii arabskiej ruch jest opisywany jako potężny i niebezpieczny ptak, który może unosić wielkie obiekty i potrafi kontrolować wiatr.

