🧬Dawne Dzieje Tybetu

„W krainie, gdzie pamięć przodków splata się z opowieścią o królach zstępujących z nieba, historia Tybetu jawi się jak echo – 🧬 bursztynowe w swym dziedzictwie, 🔵 niebieskie w rekonstrukcji dawnych dziejów, 💧 przejrzyste w odkrywaniu ukrytych znaczeń i 🌙 księżycowe w rytmach cykli, które powracają niczym oddech świata. To opowieść, w której czas nie jest linią, lecz kręgiem, a przeszłość i przyszłość spotykają się w jednym świetle.”

Tybet Mityczny: Krainy Lodu, Magii i Duchów – Gdzie Niebo Spotyka Ziemię

Tybet, zwany „Dachem Świata”, to nie tylko surowy, wysoko położony płaskowyż, ale także kraina o jednej z najbogatszych i najbardziej złożonych tradycji duchowych na Ziemi. Jego kultura, ukształtowana przez pierwotne wierzenia i potężną filozofię buddyzmu, tworzy tajemniczy krajobraz, w którym mity i rzeczywistość przenikają się nieustannie. To miejsce, gdzie góry są bogami, a historia władców sięga niebios.

Niebiańscy Królowie i Magiczna Lina

Początki cywilizacji tybetańskiej giną w mrokach legend. Według tradycji, pierwsi władcy Tybetu, zwani „królami niebiańskimi” (tyb. lha sras), nie byli zwykłymi śmiertelnikami. Mieli oni zstępować z niebios po linie lub po promieniu światła, by sprawować rząd nad ludźmi.

„Siedmiu pierwszych królów tybetańskich, zaczynając od Nieci-tsanpo, w chwili śmierci wstępowało wstecz po tej samej linie, niczym po tęczy, i znikało w niebiosach. Nie pozostawiali po sobie cielesnych szczątków na ziemi”.

– Tradycja tybetańska, przytaczana przez wielu badaczy

[1].

Ta magiczna lina (dmu thag) symbolizowała nieprzerwany związek między sferą boską a ludzką. Cykl ten został przerwany dopiero przez ósmego króla, Diguma Cenpo, którego lina została przecięta, zmuszając go do pozostania na ziemi i zbudowania pierwszego grobowca – tym samym śmierć i przemijanie na dobre zagościły w świecie ludzi.

Duchy Gór, Yeti i Ukryta Królestwo Shambhali

Świat przyrody w Tybecie jest głęboko ożywiony i święty. Góry, jeziora i rzeki zamieszkują liczne duchy i bóstwa opiekuńcze (jordz̈e, lu, nyen). Jedną z najbardziej rozpoznawalnych na Zachodzie istot jest Yeti (tyb. migö – „straszny człowiek”). W wierzeniach tybetańskich nie jest to jedynie potwór, ale część naturalnego porządku, duch dziczy, który wymaga szacunku.

„Tybetańczycy nie uważają Yeti za zwierzę, lecz za istotę nadprzyrodzoną, która może stać się niewidzialna i której pojawienie się zwiastuje nieszczęście”.

– Lama Tenzin, w wywiadzie dla National Geographic

[2].

Równie fascynująca jest legenda o Shambhali, ukrytej, czystej krainie gdzieś na północ od Tybetu. Wierzono, że jest to miejsce spokoju i duchowej doskonałości, które objawi się światu, gdy ludzkość pogrąży się w wojnie i chaosie. Podróż do Shambhali była metaforą wewnętrznej transformacji.

Religia Bön: Pierwotny Głos Tybetu

Zanim buddyzm dotarł do Tybetu, dominującą tradycją była religia Bön. Często mylnie przedstawiana jako jedynie „szamanizm”, Bön jest w istocie wyrafinowanym systemem wierzeń z własną metafizyką, rytuałami i literaturą. Jej praktycy, szamani (shen), specjalizowali się w komunikacji z duchami, rytuałach leczniczych i zapewnianiu pomyślności państwu.

„Bön oferowało złożoną wizję świata, w której centralną rolę odgrywała relacja między ludźmi a niewidzialnymi siłami przyrody. Rytuały były przeprowadzane, by utrzymać kosmiczną równowagę”.

– Samten G. Karmay, badacz religii Bön

[3].

Guru Rinpocze i Złamanie Woli Bogów

W VIII wieku n.e. buddyzm dotarł do Tybetu, a kluczową postacią w tym procesie był Padmasambhawa, czczony jako Guru Rinpocze („Drogocenny Mistrz”). Tybetańska tradycja głosi, że miejscowe bóstwa i demony Bön stawiały opór nowej wierze. Padmasambhawa, używając swojej mocy duchowej, nie zniszczył ich, lecz ujarzmił, zmuszając do złożenia przysięgi ochrony buddyzmu.

„Guru Rinpocze nie wygnał tybetańskich bóstw; zamiast tego przemienił ich gniew w współczucie. Stały się one Dharmapalami – Obrońcami Dharmy”.

– Khenpo Pema, współczesny nauczyciel buddyjski

[4].

Ta opowieść symbolizuje głębokie wchłonięcie przedbuddyjskich wierzeń Tybetu przez nową religię, tworząc unikalną, synkretyczną formę buddyzmu.

Góra Kailash: Kosmiczna Oś Świata

Dla wyznawców buddyzmu, hinduizmu, dżinizmu i Bön, góra Kailash (tyb. Gang Rinpocze) jest fizycznym i duchowym centrum wszechświata. Uważa się ją za mityczną górę Meru, oś wokół której kręci się kosmos. Pielgrzymi okrążają ją, nie wspinając się na szczyt, który jest uznawany za siedzibę bóstw, zbyt świętą, by po niej stąpać.

„Kailash nie jest zwykłą górą. To pałac bóstw, mandala w kamieniu, miejsce gdzie czas i przestrzeń tracą swoje zwykłe znaczenie. Jedno okrążenie wymazuje grzechy całego życia”.

– Opis z przewodnika pielgrzyma

[5].

Dalajlamowie i Cykl Wiecznych Powrotów

Instytucja Dalajlamy jest esencją tybetańskiej koncepcji czasu i przeznaczenia. Dalajlamowie są uważani za świadome inkarnacje (tulku) poprzednich mistrzów, a przede wszystkim za wcielenie Bodhisattwy Współczucia, Awalokiteśwary. Po śmierci jednego Dalajlamy mnisi poszukują jego następnego wcielenia, kierując się znakami, wizjami i testami.

„Tybet jest krainą, w której czas nie płynie linearnie, lecz cyklicznie, a przeznaczenie objawia się w niekończącym się tańcu wcieleń. Dalajlama umiera, by się odrodzić, a jego tożsamość trwa nieprzerwanie, jak rzeka zmieniająca koryto, ale nie tracąca swej istoty”.

– Robert A.F. Thurman, tybetolog

[6].

„Tybet pozostaje krainą, w której historia i mit splatają się w jedno. 🧬Bursztynowe głosy przodków wciąż rozbrzmiewają w legendach, 🔵niebieskie rekonstrukcje dziejów próbują uchwycić to, co ulotne, 💧 przejrzyste odkrycia odsłaniają ukryte znaczenia, a 🌙 księżycowe rytmy przypominają, że czas powraca w cyklach. Dawne opowieści nie są jedynie wspomnieniem – są żywym echem, które prowadzi ku przyszłości, gdzie pamięć i marzenie tworzą wspólną pieśń Tybetu.”

📚Źródła:

Przypisy:

• [1] Snellgrove, David & Richardson, Hugh, A Cultural History of Tibet, Shambhala, 1995, s. 23.
• [2] Cytat za: „W poszukiwaniu Yeti”, National Geographic Polska, nr 12(255), 2012, s. 45.
• [3] Karmay, Samten G., The Arrow and the Spindle: Studies in History, Myths, Rituals and Beliefs in Tibet, Mandala Book Point, 1998, s. 112.
• [4] Wykład Khenpo Pemy na temat Guru Rinpocze, udostępniony przez fundację „Lotus Speech”, 2019.
• [5] Swami, S., The Sacred Mountain: A Pilgrim’s Guide to Kailash Manasarovar, Pilgrims Publishing, 2007, s. 5.
• [6] Thurman, Robert A.F., Why the Dalai Lama Matters: His Act of Truth as the Solution for China, Tibet, and the World, Atria Books, 2008, s. 78.

Bibliografia:

• 1. Snellgrove, David & Richardson, Hugh, A Cultural History of Tibet, Shambhala, 1995.
• 2. Karmay, Samten G., The Arrow and the Spindle: Studies in History, Myths, Rituals and Beliefs in Tibet, Mandala Book Point, 1998.
• 3. Thurman, Robert A.F., Why the Dalai Lama Matters: His Act of Truth as the Solution for China, Tibet, and the World, Atria Books, 2008.
• 4. Swami, S., The Sacred Mountain: A Pilgrim’s Guide to Kailash Manasarovar, Pilgrims Publishing, 2007.
• 5. Coleman, Graham (red.), A Handbook of Tibetan Culture, The Orient Foundation, 1993.
• 6. Lopez, Donald S., Prisoners of Shangri-La: Tibetan Buddhism and the West, University of Chicago Press, 1998.

Źródła Internetowe (przykłady):

• The Treasury of Lives (biograficzna encyklopedia Tybetu) – treasuryoflives.org·
• Oficjalna strona Jego Świątobliwości XIV Dalajlamy – dalailama.com

• W tradycyjnych dziejach Tybetu znajduje się półmityczna opowieść o pierwszych królach, którzy mieli zstąpić z nieba. Według tybetańskiej tradycji historycznej, pierwsi królowie Tybetu, zwani „Królami Wstępowania i Zstępowania” (w języku tybetańskim: སྐུ་བརྒྱུད་དགའ་བའི་བདེ་བ།, transliteracja: *Gyalpo Lha*, co można tłumaczyć jako „Boskimi Królami”), mieli przybywać na ziemię z nieba, a po zakończeniu swojego panowania wstępować z powrotem do niebios. Uważa się, że byli oni związani z ludem Jarlung, który później utworzył jedną z najważniejszych dynastii w historii Tybetu.
• Najbardziej znanym z tych półmitycznych władców jest Nyatri Tsenpo, który według legendy miał zstąpić z nieba na górę Yarlha Shampo i zostać pierwszym królem Tybetu około 127 p.n.e. Jego historia, jak również historie innych wczesnych królów, są często owiane mitami i legendami, co czyni je trudnymi do potwierdzenia historycznymi dowodami. Niemniej jednak, te opowieści są ważną częścią tybetańskiego dziedzictwa kulturowego i duchowego.  Tybet, ze swoją bogatą historią i unikalną kulturą, jest źródłem wielu tajemniczych legend.:
• Shambhala to legendarne królestwo, które według buddyjskiej tradycji miało być miejscem duchowej doskonałości i pokoju. Opisuje się je jako ukryte w górach, często identyfikowane z Himalajami. Mówi się, że Shambhala jest miejscem, gdzie mędrcy i jogini żyją w harmonii, a jego mieszkańcy osiągnęli wysoki poziom duchowego rozwoju. W niektórych legendach, Shambhala jest również miejscem, skąd ma nadejść przyszły król, Kalki, który przywróci porządek i duchową czystość na świecie.
• Znany również jako „Abominable Snowman,” Yeti to legendarna istota, która rzekomo zamieszkuje wysokie, niedostępne rejony Himalajów i Tybetu. Opowieści o Yeti krążą wśród lokalnych ludów od stuleci, a niektórzy podróżnicy i wspinacze twierdzą, że widzieli ślady stóp tej tajemniczej istoty.
• Bön to przedbuddyjska religia Tybetu, która również jest źródłem wielu legend. Jedna z nich mówi o Tonpa Shenrabie, założycielu religii Bön, który zstąpił z nieba, aby nauczać ludzi. Opowieści o jego cudownych czynach, podróżach i bitwach z demonami są istotnym elementem tybetańskiej tradycji.
• Guru Rinpocze, znany również jako Padmasambhava, to postać centralna w tybetańskim buddyzmie. Według legend, Guru Rinpocze przyszedł do Tybetu w VIII wieku, aby pomóc w zakorzenieniu buddyzmu. Jest przypisywany mu wiele cudów, takich jak przekształcanie demonów w opiekunów buddyzmu, latanie i pozostawianie swoich odcisków stóp w skale.

Olmo Lungring to mityczne królestwo, które jest częścią tradycji Bön. Jest opisywane jako miejsce doskonałości, gdzie ludzie żyją w zgodzie z naturą i duchowymi zasadami. Legenda głosi, że jest to źródło wiedzy i duchowego oświecenia.

Góra Kailash jest uważana za świętą przez Hindusów, Buddyjskich, Jainskich i Bön. Według legend, jest to siedziba boga Śiwy oraz miejsce, gdzie znajduje się mityczna rzeka Ganga. Pielgrzymi wierzą, że okrążenie góry (kora) może oczyścić wszystkie grzechy i przynieść duchowe oświecenie. Historia Tybetu jest ściśle związana z historią buddyzmu oraz częstymi kontaktami mieszkańców tego regionu z Mongolią i Chinami.

Dawne dzieje Tybetu nie są w pełni znane. Powodem jest brak dostępu do pisanych źródeł z tych czasów oraz fakt, że kronikarze tybetańscy mieli zwyczaj mieszać legendy z faktami.

• W tradycyjnych dziejach Tybetu znajduje się półmityczna opowieść o pierwszych królach, którzy mieli zstąpić z nieba. Pierwszym historycznym królem uznaje się Songcena Gampo (610–649), za którego rządów buddyzm pojawił się w Tybecie. Jednak stał się on dominującą religią dopiero 150 lat później, za panowania Trisonga Decena (755–ok. 800) i Ralpaczena (ok. 815–838). W drugiej połowie VII i w całym VIII wieku państwo tybetańskie osiągnęło swój największy terytorialny zasięg oraz największe znaczenie polityczne. W kolejnych wiekach Tybet był pod wpływem imperium mongolskiego i innych szkół buddyzmu. W XVII wieku dalajlamowie stali się zarówno duchowymi, jak i świeckimi władcami Tybetu. W XVIII wieku Tybet został na krótko zajęty przez Ojratów i potem przez Mandżurów. W 1911 roku, po upadku dynastii Qing, Tybet odzyskał niepodległość, ale w 1950 roku został włączony do Chin. Obecnie istnieje Tybetański Region Autonomiczny, zajmujący tylko część historycznego obszaru Tybetu. Warto wspomnieć, że władze emigracyjne Tybetu rezydują w indyjskim mieście Dharamsala, a ich głównym przedstawicielem jest XIV Dalajlama, Tenzin Gjaco .

Opowieści z Nepalu i Tybetu mówią o tajemniczym stworzeniu nazywanym Yeti. Według legend, Yeti jest dużym, człekokształtnym istotą o kudłatej sierści. Całe pokolenia ludzi miały nadzieję znaleźć dowód na jego istnienie .

• Wiele ustnych przekazów z dawnych czasów spisano w formie kronik w kilku zmitologizowanych wersjach. Szczęśliwym trafem dotrwały one do naszych czasów, tkwiąc przez tysiąc lat zamurowane w skalnych świątyniach Tunhuangu w Turkiestanie Wschodnim, który w tamtych czasach był pod kontrolą Tybetu .
• Według tybetańskiej legendy od początku świata aż do VI wieku na tronie Tybetu zasiadło 27 królów. Pierwszym z nich był Niatri Tenpo, który miał zstąpić z nieba po linie zwanej „dmu”, symbolizującej oś świata . Przypisuje mu się boskie cechy, a nadano mu przydomek „lha canpo” (boski mocarz). Według legendy, wygnano go z powodu dzikiego wyglądu i mocy magicznych kapłanów. W Tybecie, w miejscu zwanym Jarlung, zstąpił z nieba i został uznany za bóstwo górskie .
• Niatri Cenpo miał zbudować twierdzę Jungbulakang, która stała się stolicą Tybetu. To miejsce ma swoje miejsce w historii i kulturze tego regionu .Tybetańczycy to lud pełen tajemnic i duchowej głębi, co wynika z kilku kluczowych aspektów ich kultury i historii:
• Tybet przez wiele stuleci pozostawał odizolowany od reszty świata ze względu na swoje trudnodostępne położenie w Himalajach. Ta izolacja sprawiła, że kultura tybetańska rozwijała się w unikalny sposób, niezależnie od wpływów zewnętrznych.
• Buddyzm tybetański, z jego bogatą tradycją, rytuałami, medytacjami i naukami, jest kluczowym elementem życia Tybetańczyków. Mistycyzm, medytacja, praktyki tantryczne i wizje lamów (nauczycieli duchowych) dodają aurę tajemniczości. Postacie takie jak Dalajlama i Panczenlama, uznawane za reinkarnacje poprzednich nauczycieli, są centralne w kulturze Tybetu.
• Tybet jest bogaty w mitologie i legendy, które opowiadają o nadprzyrodzonych istotach, cudach i tajemniczych krainach. Opowieści o królestwie Shambhala, Yeti i różnych bóstwach i demonach tworzą fascynujący folklor.
• Tybetańska medycyna tradycyjna, astrologia, wróżbiarstwo i inne praktyki esoteryczne są głęboko zakorzenione w kulturze. Dla wielu ludzi spoza Tybetu, te praktyki są nie tylko interesujące, ale także tajemnicze i trudne do zrozumienia.
• Klasztory tybetańskie, które są ośrodkami edukacji, duchowej praktyki i kultury, odgrywają kluczową rolę w życiu Tybetańczyków. Wielu mnichów i lamów spędza długie lata w odosobnieniu, medytując i studiując teksty religijne, co dodaje aurę tajemniczości.
• Tybetańska sztuka jest bogata w symbolikę, od tkanin (takich jak thangki) po mandale, rytualne maski i muzykę. Te elementy są głęboko osadzone w duchowych naukach i często zawierają złożone, ezoteryczne znaczenia, które nie są łatwo dostępne dla osób spoza kultury tybetańskiej.
• Te elementy, łącznie z unikalną historią i trudnym dostępem do regionu, przyczyniły się do postrzegania Tybetańczyków jako tajemniczych i duchowych. Tybetańska kultura i tradycje fascynują ludzi na całym świecie, prowadząc do licznych badań i zainteresowania zarówno naukowego, jak i duchowego.

• Oto kilka najbardziej znanych magicznych krain związanych z Tybetem, które fascynują zarówno miejscowych, jak i ludzi z całego świata:
• 1. SHAMBHALA
• Shambhala jest jedną z najbardziej znanych legendarnych krain Tybetu. Jest to miejsce o wielkiej duchowej mocy i pokoju, gdzie mieszkańcy osiągnęli wysoki poziom oświecenia. Według tradycji buddyjskiej, Shambhala znajduje się gdzieś w ukrytych dolinach Himalajów i jest niedostępna dla zwykłych ludzi. Uważa się, że Shambhala będzie odgrywać kluczową rolę w przyszłości świata, gdy nadejdzie czas wielkiej duchowej transformacji. Król Shambhali, Kalachakra, ma poprowadzić armię dobra przeciwko siłom ciemności, przywracając pokój i harmonię na Ziemi.
• 2. KRAINA OLMO LUNGRING
• Olmo Lungring jest mistycznym królestwem związanym z religią Bön, przedbuddyjską tradycją Tybetu. Jest to miejsce duchowej doskonałości, gdzie mieszkańcy żyją w harmonii z naturą i duchowymi zasadami. Według legendy, założycielem Olmo Lungring jest Tonpa Shenrab, który zstąpił z nieba, aby nauczać ludzi. Kraina ta jest źródłem mądrości i duchowego oświecenia, a jej opisy są pełne cudownych wydarzeń i nadprzyrodzonych zjawisk.
• 3. GYANGANJ (SHAMBHALA ZACHODU)
• Gyanganj, znana również jako Siddhashram, to tajemnicza kraina w tradycji hinduistycznej i buddyjskiej. Uważa się, że jest to miejsce, gdzie żyją nieśmiertelni mędrcy i siddhowie (osoby, które osiągnęły doskonałość duchową). Gyanganj jest ukryte w górach Himalajów i jest niewidoczne dla zwykłych ludzi. Legenda głosi, że ci, którzy są dostatecznie duchowo rozwinięci, mogą znaleźć drogę do tej krainy i uzyskać bezpośrednie nauki od mędrców.
• 4. KRAINA LAPIS LAZULI (BHAISAJYAGURU)
• Bhaisajyaguru, znany również jako Medycyna Buddha, jest postacią w buddyzmie, której przypisuje się zdolności uzdrawiania. Kraina Lapis Lazuli jest jego czystą ziemią, miejscem, gdzie wszystko jest wykonane z lapis lazuli, szlachetnego kamienia o głębokim, niebieskim kolorze. Mieszkańcy tej krainy są wolni od chorób, cierpienia i problemów, a ich żywotność i duchowy rozwój są na najwyższym poziomie. Jest to miejsce doskonałego zdrowia i oświecenia.
• 5. KRÓLESTWO SUKHAVATI (AMITABHA)
• Sukhavati to czysta kraina Buddy Amitabhy, jedno z najważniejszych miejsc w buddyjskiej tradycji Mahajany. Jest to miejsce, gdzie dusze mogą odrodzić się, aby kontynuować swoją duchową praktykę bez przeszkód. Sukhavati jest opisywane jako raj pełen cudownych krajobrazów, gdzie wszystkie potrzeby są zaspokojone, a warunki są idealne do osiągnięcia oświecenia. W tej krainie nie ma cierpienia, tylko wieczna radość i pokój.

Te magiczne krainy, choć trudne do zlokalizowania na mapie, są głęboko zakorzenione w duchowych tradycjach Tybetu i są źródłem inspiracji i nadziei dla wielu ludzi dążących do duchowego oświecenia i wewnętrznego pokoju.