🟣Platon o Miłości: Eros, Dążenie do Piękna i Doskonałości

Czy prawdziwa miłość może być kluczem do nieśmiertelności? Czy fizyczne pożądanie może przemienić się w pragnienie mądrości? Ponad dwa tysiące lat temu grecki filozof Platon przedstawił koncepcję miłości, która do dziś inspiruje i zmusza do refleksji. Jego wizja erosu to nie romantyczny sentymentalizm, ale potężna siła – duchowa droga wzwyż, której celem jest absolutne Piękno i Doskonałość. Odkryj, jak antyczna mądrość może na nowo zdefiniować twoje rozumienie miłości.

„Bo dobrze i pięknie zrobiona rzecz dobrą się staje; niedobrze zrobiona jest złą. Tak więc i kochanie, i Eros nie każdy jest piękny i uwielbienia wart, lecz ten tylko, co piękny rozpłomienia żar„

_{Platon, Uczta, 206 b, tłum. Władysław Witwicki}

Platon w swoich dziełach, szczególnie w „Uczcie” i „Sympozjonie”, przedstawia miłość (Eros) jako dążenie do piękna i doskonałości.

Eros jako dążenie do jedności: Platon opisuje miłość jako pragnienie powrotu do pierwotnego stanu jedności, który ludzie utracili, kiedy zostali „przecięci” na pół przez bogów, jak to jest opisane w mowie Arystofanesa w „Sympozjonie”. Miłość jest więc poszukiwaniem drugiej połowy, która dopełni nas do pełnej całości.

W mowie Diotymy, którą Sokrates relacjonuje w „Sympozjonie”, miłość jest przedstawiona jako proces wznoszenia się od miłości cielesnej do miłości duchowej. Miłość zaczyna się od piękna fizycznego, przechodzi przez piękno umysłu i czynów, aż do osiągnięcia najwyższego poziomu, czyli miłości do piękna samego w sobie – idei Piękna. Ten proces jest nazywany „drabiną miłości”.

„Dusza, która kocha, wznosi się od piękna jednostkowego do piękna uniwersalnego, aż dotrze do piękna absolutnego.”

_{Źródło: G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 2, Lublin 1999, s. 312.}

Miłość, według Platona, nie jest tylko emocją, ale również motorem poznania i filozofii. Dążenie do piękna prowadzi do poznania prawdy i dobra. Eros jest nie tylko uczuciem, ale także motywacją do poszukiwania wiedzy i mądrości.

Platon sugeruje, że przez miłość można osiągnąć pewną formę nieśmiertelności, zarówno poprzez prokreację, jak i poprzez tworzenie dzieł sztuki, literatury czy filozofii, które przetrwają po śmierci jednostki.

„Miłość jest pośrednikiem między śmiertelnikami a bogami, łącząc świat ludzki z boskim.”

_{Źródło: Platon, Uczta, 202 e, tłum. W. Witwicki.}

Platon widział w miłości siłę, która wznosi człowieka ponad jego śmiertelną naturę i łączy go z tym, co boskie i wieczne.

Ostatecznie, Platoński Eros okazuje się najpotężniejszym wehikułem transcendencji, jaki kiedykolwiek wymyślono. To nie ślepa siła, lecz świadomy przewodnik duszy w jej powrocie do Pierwszego Źródła. Każdy akt prawdziwego zachwytu, każdy przebłysk piękna – czy to w drugim człowieku, w symfonii, w geometrycznym dowodzie czy w milczeniu gwiazd – jest w istocie tajemnym znakiem rozpoznawczym, echo wiekuistej Idei, które woła nas do siebie.

Wspinaczka po drabinie to nie dodawanie, ale odejmowanie – stopniowe zrzucanie kajdanów iluzji, aż pozostanie tylko czyste, nieuwarunkowane Oglądanie. To, co nazywamy „kochaniem drugiej osoby”, w mistycznym wymiarze okazuje się kochaniem przez tę osobę – dostrzeganiem w niej iskry tego samego odwiecznego Piękna, które płonie też w nas. Miłość platoniczna to zatem najwyższy realizm: uznanie, że prawdziwy Obiekt miłości jest zawsze Jeden, a wszystko inne to tylko Jego odwieczne, cudowne Odbicia.

Dlatego kończymy tam, gdzie Platon zaczyna: w zdumieniu. Zdumieniu nad tym, że wszechświat ma serce, a serce to pragnie być poznane przez nas właśnie poprzez miłość. Eros jest tym boskim szałem, który pozwala nam tego dokonać – ostateczną podróżą od tęsknoty do Pełni.

✨

Kodeks Strażniczki
· 🔵 Niebieskie Echo: Autentyczna, zapomniana legenda, starannie odtworzona na podstawie historycznych źródeł.
· 🟣 Fioletowe Echo: Opowieść inspirowana historycznymi motywami, autorska interpretacja lub rekonstrukcja luk w źródłach.
· ⚪ Srebrne Echo: Całkowicie fikcyjna legenda w stylu antique, stworzona dla oddania klimatu i ukłon w stronę tradycji.

📚Źródła :

Źródła Podstawowe (Primarne)
Są to fundamentalne teksty, bez których nie ma mowy o pisaniu o Platońskiej koncepcji miłości.
1. Platon, Uczta (gr. Sympozjon)
   · To absolutnie najważniejsze i kluczowe źródło. Większość rozważań o erosie, w tym słynna mowa Sokratesa/Diotymy o „drabinie miłości”, pochodzi bezpośrednio z tego dialogu. Jest to główny filar tematyczny artykułu.
2. Platon, Fajdros
   · Drugie najważniejsze źródło. Dialog ten uzupełnia Ucztę, poruszając temat miłości jako boskiego szaleństwa (mania), które prowadzi duszę do przypomnienia sobie idei Piękna i Prawdy. Rozwija również temat duszy i jej skrzydlatowej natury, ożywianej przez miłość.
3. Platon, Państwo (gr. Politeia)
   · Źródło pomocnicze dla szerszego kontekstu filozoficznego. Szczególnie ważna jest metafora jaskini i teoria idei, która stanowi ontologiczne podstawy dla koncepcji Piękna samego w sobie, do którego dąży eros.

Źródła Naukowe i Pomocnicze (Wtórne)

Są to opracowania, komentarze i interpretacje myśli Platona, napisane przez współczesnych filozofów, historyków i badaczy antyku.

Pozycje książkowe (wybór):

1. Reale, Giovanni: Historia filozofii starożytnej. Tom 2 (Platon i Arystoteles). Wydawnictwo KUL, Lublin.
   · Dlaczego warto: Klasyczne i bardzo solidne opracowanie, które szczegółowo omawia kontekst i treść dialogów Platona, w tym Uczty i Fajdrosa.
2. Legowicz, Jan: Historia filozofii starożytnej Grecji i Rzymu. PWN, Warszawa.
   · Dlaczego warto: Kolejne fundamentalne opracowanie, które zawiera zwarty, ale bogaty rozdział poświęcony platońskiej filozofii i koncepcji miłości.
3. Krajewski, Stanisław (oprac.): Platon i jego świat. Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
   · Dlaczego warto: Zbiór artykułów różnych autorów, które oferują współczesne i pogłębione odczytania myśli Platona z różnych perspektyw.
4. Vlastos, Gregory: Platonic Studies. Princeton University Press.
   · Dlaczego warto: Klasyczna pozycja anglojęzyczna jednego z najwybitniejszych interpretatorów Platona. Jego esej The Individual as an Object of Love in Plato jest szeroko komentowany i dyskutowany w środowisku naukowym.

Artykuły naukowe i encyklopedyczne:

1. Stanford Encyclopedia of Philosophy (plato.stanford.edu):
   · Hasła: „Plato on Friendship and Eros” oraz „Plato’s Ethics and Politics in The Republic”.
   · Dlaczego warto: To jedno z najważniejszych i najbardziej prestiżowych internetowych źródeł naukowych. Artykuły są pisane przez ekspertów, recenzowane i zawierają bogatą bibliografię. Są doskonałym punktem wyjścia do pogłębionych badań.
2. Internet Encyclopedia of Philosophy (iep.utm.edu):
   · Hasło: „Plato on Love: The Symposium and Phaedrus”.
   · Dlaczego warto: Bardzo dobre, przystępnie napisane kompendium wiedzy na ten konkretny temat, idealne na początek.
3. Artykuły w czasopismach filozoficznych, np. w „Przeglądzie Filozoficznym”, „Etyce”, „Ruchu Filozoficznym”:
   · Dlaczego warto: Zawierają najnowsze, specjalistyczne dyskusje na szczegółowe aspekty platońskiego erosu (np. jego relację do feministycznej filozofii, queer theory itp.).